Pytania czytelników

Rozumiem, że greckie słowo „tote” (wtedy, potem) jest używane do wprowadzania kolejnych wydarzeń. Dlaczego więc w Ewangelii według Mateusza 24:9 czytamy: „Potem [„tote”] ludzie będą was wydawać na ucisk”, a równoległe sprawozdanie z Ewangelii według Łukasza 21:12 donosi: „Ale przed tym wszystkim ludzie pochwycą was w swe ręce i będą was prześladować”?

To prawda, że wyraz tote może posłużyć do wprowadzenia czegoś, co ma się stać później, jakiegoś następnego wydarzenia. Nie powinniśmy jednak uważać, iż słowo to pojawia się w Biblii tylko w takim znaczeniu.

W dziele A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature (Grecko-angielski leksykon Nowego Testamentu i literatury wczesnochrześcijańskiej) Bauer, Arndt i Gingrich podają, że wyraz tote ma w Piśmie Świętym dwa podstawowe znaczenia.

Jedno z nich brzmi: „w tym czasie” i może oznaczać „wtedy w odniesieniu do przeszłości”. Przykładem jest Ewangelia według Mateusza 2:17: „Wtedy spełniło się to, co zostało powiedziane przez Jeremiasza proroka”. Nie chodzi tutaj o coś następnego w kolejności, lecz o określony moment w przeszłości — w tym czasie. W podobny sposób tote może też znaczyć „wtedy w odniesieniu do przysz[łości]”. Przykład takiego zastosowania tego wyrazu znajdujemy w Liście 1 do Koryntian 13:12: „Gdyż obecnie widzimy w mglistym zarysie za pomocą metalowego zwierciadła, ale później [wtedy, BT] — twarzą w twarz. Obecnie znam częściowo, ale później [wtedy, BT] poznam dokładnie”. Paweł użył tu słowa tote w znaczeniu: ‛w owym momencie w przyszłości’.

We wspomnianym leksykonie podano także, iż tote służy ponadto do „wprowadzenia następnego z kolei wydarzenia”. Powołano się tam na liczne fragmenty trzech relacji opisujących odpowiedź Jezusa na pytanie apostołów o znak jego obecności.a Jako przykłady takiego użycia słowa tote przytoczono Ewangelię według Mateusza 24:10, 14, 16, 30; Marka 13:14, 21 i Łukasza 21:20, 27. Kiedy się weźmie pod uwagę kontekst, nietrudno zauważyć, dlaczego niewątpliwie chodzi tutaj o coś następnego w kolejności. Dzięki temu łatwiej też zrozumieć sens proroctwa Jezusa wskazującego na rozwój przyszłych wydarzeń.

Nie należy jednak wyciągać wniosku, iż w tych sprawozdaniach słowo tote za każdym razem wprowadza to, co się zdarzy później. Na przykład w Ewangelii według Mateusza 24:7, 8 Jezus zapowiedział, że powstanie naród przeciw narodowi i będą niedobory żywności oraz trzęsienia ziemi. Werset 9 zawiera jego dalsze słowa: „Potem [wtedy, Bw] ludzie będą was wydawać na ucisk i będą was zabijać, i ze względu na moje imię będziecie przedmiotem nienawiści wszystkich narodów”. Czy rozsądnie byłoby uważać, że prześladowania rozpoczną się dopiero wówczas, gdy nastąpią — i być może nawet się zakończą — wszystkie przepowiedziane wojny, niedobory żywności i trzęsienia ziemi?

Taki sposób rozumowania byłby nielogiczny i nie zgadzałby się z tym, co wiemy o spełnieniu się powyższego proroctwa w I wieku. Księga Dziejów Apostolskich donosi, że kiedy członkowie nowo powstałego zboru chrześcijańskiego zaczęli głosić, niemal natychmiast spotkali się z ostrym sprzeciwem (Dzieje 4:5-21; 5:17-40). Z całą pewnością możemy powiedzieć, że nie wszystko to, o czym mówił Jezus — wojny, niedobory żywności i trzęsienia ziemi — pojawiło się, zanim nastały pierwsze prześladowania. Wręcz przeciwnie, do prześladowań doszło „przed” wieloma innymi zapowiedzianymi wydarzeniami, co harmonizuje z opisem podanym przez Łukasza: „Ale przed tym wszystkim ludzie pochwycą was w swe ręce i będą was prześladować” (Łukasza 21:12). Nasuwa się zatem wniosek, że w Ewangelii według Mateusza 24:9 wyraz tote znaczy raczej „w tym czasie”. Naśladowcy Jezusa mieli być prześladowani w okresie wojen, niedoborów żywności i trzęsień ziemi, czyli w tym czasie.

[Przypis]