Spłacanie cezarowi tego, co należy do cezara

„Oddawajcie wszystkim to, co im się należy” (RZYMIAN 13:7).

1, 2. (a) Jaki zrównoważony pogląd na obowiązki chrześcijan wobec Boga i cezara wynika ze słów Jezusa? (b) Na czym najbardziej zależy Świadkom Jehowy?

JEZUS powiedział, że mamy pewne obowiązki zarówno wobec Boga, jak i wobec cezara, czyli państwa. Oświadczył: „Spłacajcie to, co Cezara, Cezarowi, a co Boże, Bogu”. Tymi kilkoma słowami wprawił w zakłopotanie swych wrogów i zwięźle opisał nasz zrównoważony stosunek do powinności względem Boga i względem państwa. Nic dziwnego, że słuchacze „zaczęli go podziwiać” (Marka 12:17).

² Oczywiście sługom Jehowy zależy przede wszystkim na spłacaniu tego, co Boże, Bogu (Psalm 116:12-14). Nie zapominają jednak, że w myśl słów Jezusa są też coś winni cezarowi. Kierując się sumieniem wyszkolonym na podstawie Biblii, starannie rozważają, w jakiej mierze mogą spłacać cezarowi to, czego od nich wymaga (Rzymian 13:7). W czasach nowożytnych wielu znawców prawa przyznaje, że władza państwa jest ograniczona i że ludzie i rządy wszędzie podlegają prawu naturalnemu.

3, 4. Co ciekawego powiedziano o prawie naturalnym, prawie objawionym i prawie ludzkim?

³ Do tego prawa naturalnego nawiązał apostoł Paweł, gdy pisał o ludziach ze świata: „To, co można wiedzieć o Bogu, jest wśród nich jawne, gdyż Bóg im to ujawnił. Albowiem jego niewidzialne przymioty są wyraźnie widoczne już od stworzenia świata, gdyż są dostrzegane dzięki temu, co zostało uczynione — nawet jego wiekuista moc i Boskość — tak iż oni są bez wymówki”. Jeżeli osoby niewierzące dadzą posłuch temu naturalnemu prawu, może ono nawet poruszyć ich sumienia. Dlatego Paweł powiedział dalej: „Kiedy bowiem ludzie z narodów, nie mający prawa, z natury czynią to, co jest w prawie, ludzie ci, chociaż nie mają prawa, sami dla siebie są prawem. Właśnie oni pokazują, że treść prawa jest zapisana w ich sercach, gdy ich sumienie świadczy wraz z nimi” (Rzymian 1:19, 20; 2:14, 15).

⁴ W XVIII wieku znany prawnik angielski William Blackstone napisał: „Prawo natury [prawo naturalne], istniejące równie długo jak ludzkość i nadane przez samego Boga, jest oczywiście prawem bardziej wiążącym od każdego innego. Obowiązuje na całym globie ziemskim, we wszystkich krajach i po wsze czasy — żadne prawa ludzkie pozostające z nim w sprzeczności nie są ważne”. Dalej Blackstone wspomina o „prawie objawionym”, zawartym w Biblii, i wyjaśnia: „Wszystkie prawa ludzkie opierają się na tych dwóch fundamentach: prawie natury i prawie objawienia, a zatem żadne prawa ludzkie nie powinny pozostawać z nimi w sprzeczności”. Jest to zgodne z wypowiedzią Jezusa o Bogu i cezarze, zanotowaną w Ewangelii według Marka 12:17. Najwyraźniej są dziedziny, w których Bóg ustala granice tego, czego cezar może wymagać od chrześcijanina. Granice te naruszył Sanhedryn, gdy nakazał apostołom zaprzestać głoszenia o Jezusie. Słusznie więc odpowiedzieli: „Musimy być bardziej posłuszni Bogu jako władcy niż ludziom” (Dzieje 5:28, 29).

‛To, co Boże’

5, 6. (a) O czym szczególnie powinni pamiętać chrześcijanie, skoro w roku 1914 narodziło się Królestwo Boże? (b) W jaki sposób chrześcijanin daje dowody, że jest sługą Bożym?

⁵ Szczególnie od roku 1914, gdy Wszechmocny, Jehowa Bóg, zaczął sprawować swą władzę królewską za pośrednictwem mesjańskiego Królestwa Chrystusa, chrześcijanie powinni się upewniać, czy nie oddają cezarowi tego, co Boże (Objawienie 11:15, 17). Muszą teraz jeszcze skrupulatniej przestrzegać prawa Bożego, które nie pozwala im być „częścią świata” (Jana 17:16). Ponieważ są oddani Bogu, swemu Życiodawcy, więc muszą składać wyraźne dowody, że już nie należą do siebie (Psalm 100:2, 3). Zgodnie ze słowami Pawła „należymy do Jehowy” (Rzymian 14:8). Ponadto z chwilą chrztu chrześcijanin staje się ordynowanym sługą Boga i może powtórzyć za Pawłem, że On „nas odpowiednio wykwalifikował, abyśmy byli sługami” (2 Koryntian 3:5, 6).

⁶ Apostoł Paweł oznajmił też: „Przysparzam chwały memu usługiwaniu” (Rzymian 11:13). Niewątpliwie powinniśmy czynić podobnie. Bez względu na to, czy uczestniczymy w służbie pełnoczasowo, czy też w mniejszym zakresie, stale pamiętamy, że powołał nas do niej sam Jehowa (2 Koryntian 2:17). Ponieważ niektórzy mogą kwestionować nasze uprawnienia, każdy oddany Bogu, ochrzczony chrześcijanin musi być gotowy dawać wyraźne i niezbite dowody, że jest rzeczywiście sługą dobrej nowiny (1 Piotra 3:15). Powinno to być widoczne również w jego postępowaniu. Jako sługa Boży, musi szerzyć i wprowadzać w czyn czyste zasady moralne, strzec jedności w rodzinie, odznaczać się uczciwością oraz szanować prawo i porządek (Rzymian 12:17, 18; 1 Tesaloniczan 5:15). W życiu chrześcijanina najważniejsze miejsce zajmuje więź z Bogiem i zlecona przez Niego służba. Ani z jednego, ani z drugiego nie może zrezygnować na żądanie cezara. Nie ma wątpliwości, że chodzi tu o ‛to, co Boże’.

„To, co Cezara”

7. Jaką opinię mają Świadkowie Jehowy, jeśli chodzi o płacenie podatków?

⁷ Świadkowie Jehowy wiedzą, iż mają być ‛podporządkowani władzom zwierzchnim’, a więc świeckim władcom (Rzymian 13:1). Dlatego ich sumienia wyszkolone na Biblii pozwalają im spełniać uzasadnione wymagania cezara, czyli państwa. Prawdziwi chrześcijanie zaliczają się na przykład do najsolidniejszych podatników na świecie. W niemieckiej gazecie Münchner Merkur powiedziano o Świadkach Jehowy: „Uchodzą za najuczciwszych i najpunktualniejszych podatników w Republice Federalnej”. We włoskim dzienniku La Stampa zauważono: „Są najbardziej lojalnymi obywatelami, jakich można sobie wymarzyć: Nie uchylają się od płacenia podatków ani nie usiłują dla własnej korzyści obejść niewygodnych przepisów”. Słudzy Jehowy postępują tak „ze względu na swoje sumienie” (Rzymian 13:5, 6).

8. Czy cezarowi jesteśmy winni tylko podatki?

⁸ Czy spłacanie „tego, co Cezara”, ogranicza się do uiszczania podatków? Wcale nie. Paweł wymienił jeszcze inne sprawy, takie jak bojaźń i szacunek. W opracowaniu pod tytułem Kritisch exegetisches Handbuch über das Evangelium das Matthäus (Komentarz krytyczny i egzegetyczny do Ewangelii według Mateusza) niemiecki uczony Heinrich Meyer napisał, iż pod pojęciem „to, co Cezara”, „nie powinniśmy rozumieć wyłącznie płacenia podatków, lecz wszystko, co się należało cesarzowi z racji jego prawowitej władzy”. W dziele The Rise of Christianity (Powstanie chrystianizmu) historyk E. W. Barnes zauważył, że chrześcijanin płacił stosowne podatki i „podobnie miał akceptować wszystkie inne powinności nakładane przez państwo — pod warunkiem, że nie żądano oddawania cezarowi tego, co się należało Bogu”.

9, 10. Jakie wątpliwości mógłby mieć chrześcijanin co do spłacania cezarowi tego, co mu się należy, o czym jednak powinniśmy przy tym pamiętać?

⁹ Jak daleko może się w swych wymaganiach posunąć państwo bez ingerowania w to, co się słusznie należy Bogu? Niektórzy uważają, że mogą zgodnie z prawem przekazywać cezarowi pieniądze w formie podatków, ale nic poza tym. Z pewnością nie byliby skorzy oddawać cezarowi czegokolwiek, co pochłaniałoby czas, który można by wykorzystać na działalność teokratyczną. Ale choć prawdą jest, że powinniśmy ‛miłować Jehowę, naszego Boga, całym sercem, umysłem, całą duszą i siłą’, nie oczekuje On, iż będziemy się zajmowali wyłącznie świętą służbą (Marka 12:30; Filipian 3:3). Na przykład chrześcijanom związanym węzłem małżeńskim poradzono poświęcać czas na sprawianie przyjemności współmałżonkom. Nie ma w tym nic niewłaściwego, choć apostoł Paweł zaliczył to do „spraw świata”, a nie do „spraw Pana” (1 Koryntian 7:32-34; porównaj 1 Tymoteusza 5:8).

¹⁰ Ponadto Chrystus upoważnił swych naśladowców do ‛spłacania’ podatków, na co oczywiście muszą przeznaczać czas poświęcony Jehowie, jako że oddaliśmy mu całe nasze życie. Jeżeli podatek dochodowy wynosi średnio 33 procent (w niektórych krajach jest on wyższy), oznacza to, iż każdego roku przeciętny robotnik płaci skarbowi państwa równowartość swego czteromiesięcznego zarobku. Innymi słowy, przez całe życie poświęci na podatki wymagane przez „Cezara” jakieś 15 lat pracy. Pomyślmy też o zdobywaniu wykształcenia. W większości krajów prawo ustala, przez ile lat rodzice mają posyłać dzieci do szkoły. Okres ten jest różny w zależności od kraju. Na ogół jednak trwa dość długo. To prawda, że pobieranie nauki zazwyczaj przynosi pożytek, ale to cezar decyduje, jaką część życia dziecko musi spędzić w szkole, a chrześcijańscy rodzice stosują się do jego wymagań.

Obowiązkowa służba wojskowa

11, 12. (a) Czego w wielu krajach wymaga cezar? (b) Jak na służbę wojskową zapatrywali się pierwsi chrześcijanie?

¹¹ Innym wymaganiem cezara jest w niektórych krajach obowiązkowa służba wojskowa. W XX wieku większość państw wprowadzała ją w okresie wojny, a niektóre także w czasie pokoju. We Francji przez wiele lat była nazywana daniną krwi, gdyż każdy młody mężczyzna musiał być gotowy umrzeć za państwo. Czy oddani słudzy Jehowy mogą w zgodzie ze swym sumieniem pełnić taką służbę? Jak na tę sprawę zapatrywali się chrześcijanie w I wieku?

¹² Chociaż pierwsi chrześcijanie starali się być dobrymi obywatelami, ich wiara nie pozwalała odbierać życia drugim ani poświęcać własnego życia dla państwa. W dziele The Encyclopedia of Religion (Encyklopedia religii) powiedziano: „Ojcowie Kościoła, łącznie z Tertulianem i Orygenesem, potwierdzają, że chrześcijanom nie wolno było pozbawić człowieka życia — i właśnie ta zasada powstrzymywała ich od służenia w armii rzymskiej”. W książce The Early Church and the World (Kościół pierwotny a świat) profesor C. J. Cadoux napisał: „Co najmniej do panowania Marka Aureliusza [161-180 n.e.] żaden ochrzczony chrześcijanin nie został żołnierzem”.

13. Dlaczego większość wyznawców chrześcijaństwa nie podziela poglądu pierwszych chrześcijan na służbę wojskową?

¹³ Dlaczego dzisiejsi wyznawcy chrześcijaństwa zapatrują się na tę sprawę inaczej? Z powodu radykalnej zmiany, do jakiej doszło w IV wieku. Katolickie dzieło A History of the Christian Councils (Historia soborów chrześcijańskich) wyjaśnia: „Wielu chrześcijan, (...) żyjących pod panowaniem pogańskich cesarzy, miało ze względów religijnych skrupuły co do służby wojskowej i zdecydowanie odmawiało przyjęcia broni lub dezerterowało. Na synodzie [w Arles w roku 314], na którym rozważano zmiany wprowadzone przez Konstantyna, ustalono, że chrześcijanie mają obowiązek służyć na wojnie, (...) ponieważ pod rządami księcia sprzyjającego chrześcijanom Kościół zaznaje pokoju (in pace)”. W ten sposób odrzucono nauki Jezusa i od tamtych czasów po dziś dzień kler chrześcijaństwa zachęca wiernych do służby wojskowej na rzecz swego państwa, choć ze względu na sumienie niektórzy nie chcą jej podjąć.

14, 15. (a) Na jakiej podstawie w niektórych krajach chrześcijanie mogą uzyskać zwolnienie ze służby wojskowej? (b) Jakie zasady biblijne pomagają chrześcijanom powziąć właściwą decyzję co do służby wojskowej, jeśli nie są z niej zwalniani?

¹⁴ Czy obecnie chrześcijanie są w tej sprawie zobowiązani podążać za większością? Nic podobnego. Jeżeli w jakimś kraju osoby mające status duchownych czy sług Bożych są zwalniane ze służby wojskowej, oddany Bogu, ochrzczony chrześcijanin może z tego skorzystać, gdyż w rzeczy samej jest sługą Bożym (2 Tymoteusza 4:5). W niektórych państwach, na przykład w USA i Australii, takiego zwolnienia udziela się nawet w stanie wojny. A w czasie pokoju wiele krajów, w których służba wojskowa jest powszechnym obowiązkiem, zwalnia z niej Świadków Jehowy jako kaznodziejów, czyli sług Bożych. Dzięki temu mogą oni dalej pomagać ludziom, pełniąc swą publiczną służbę.

¹⁵ A jeśli chrześcijanin żyje w kraju, w którym duchownym ani innym sługom Bożym nie przysługuje takie zwolnienie? Musi wówczas powziąć osobistą decyzję, zgodną ze swym sumieniem wyszkolonym na podstawie Biblii (Galatów 6:5). Uwzględniając władzę cezara, starannie rozważy, co jest winien Jehowie (Psalm 36:10; 116:12-14; Dzieje 17:28). Będzie pamiętał, iż znakiem rozpoznawczym prawdziwych chrześcijan jest miłość do wszystkich współwyznawców, nawet do tych, którzy mieszkają w innych krajach lub należą do innego plemienia (Jana 13:34, 35; 1 Piotra 2:17). Nie zapomni też o zasadach biblijnych wyłuszczonych na przykład w Księdze Izajasza 2:2-4, Ewangelii według Mateusza 26:52, Liście do Rzymian 12:18; 14:19, Liście 2 do Koryntian 10:4 oraz w Liście do Hebrajczyków 12:14.

Służba cywilna

16. Jakiej służby nie związanej z wojskiem wymaga w niektórych krajach cezar od osób odmawiających pełnienia służby wojskowej?

¹⁶ Są jednak państwa, w których co prawda nie przewiduje się zwolnień dla duchownych czy sług Bożych, ale uwzględnia się przypadki odmowy służby wojskowej. Aby nie zmuszać do niej osób, którym sumienie nie pozwala na jej podjęcie, w wielu krajach przyjęto inne rozwiązanie. Gdzieniegdzie proponuje się służbę cywilną, która polega na przykład na wykonywaniu jakiejś pracy społecznie użytecznej i nie jest uznawana za służbę wojskową. Czy chrześcijanin mógłby się na to zgodzić? Również w tej sprawie oddany Bogu, ochrzczony chrześcijanin musi sam powziąć decyzję, kierując się sumieniem wyszkolonym na Biblii.

17. Czy istnieje biblijny precedens służby cywilnej nie związanej z wojskiem?

¹⁷ Wygląda na to, że przymusową służbę znano już w czasach biblijnych. W pewnej książce historycznej czytamy: „Od mieszkańców Judei egzekwowano nie tylko podatki i inne daniny, ale też roboty przymusowe [niepłatne prace nakładane przez władze]. Ten starożytny zwyczaj wywodzący się ze Wschodu przejęły władze hellenistyczne i rzymskie. (...) Również w Nowym Testamencie są wzmianki o takich robotach przymusowych w Judei, co świadczy o powszechności tego zwyczaju. Na tej podstawie żołnierze zmusili Szymona Cyrenejczyka, by niósł krzyż [pal męki] Jezusa (Mateusza 5:41; 27:32; Marka 15:21; Łukasza 23:26)”.

18. W jakich pracach społecznych nie mających związku z wojskiem ani z religią często uczestniczą Świadkowie Jehowy?

¹⁸ Podobnie dzisiaj w niektórych krajach władze państwowe lub lokalne wymagają od obywateli uczestniczenia w różnych pracach na rzecz społeczeństwa. Niekiedy chodzi o jakieś szczególne przedsięwzięcia, na przykład kopanie studni czy budowanie dróg, czasem oczekuje się udziału w cotygodniowym sprzątaniu ulic, szkół lub szpitali. Jeżeli tego rodzaju służba cywilna ma na celu dobro społeczne i nie jest związana z religią fałszywą ani w żaden inny sposób nie obarcza ich sumienia, Świadkowie Jehowy na ogół się na nią zgadzają (1 Piotra 2:13-15). Zazwyczaj dają tym piękne świadectwo i nieraz zamykają usta ludziom, którzy fałszywie oskarżają ich o aspołeczność (porównaj Mateusza 10:18).

19. Co powinien zrobić chrześcijanin, gdy cezar domaga się, by przez jakiś czas pełnił nie związaną z wojskiem służbę cywilną na rzecz państwa?

¹⁹ A jak się zachowa chrześcijanin, gdyby państwo wymagało od niego, by odbywał przez określony czas służbę cywilną podlegającą cywilnej administracji? Również w tym wypadku musiałby samodzielnie zająć stanowisko, kierując się wyszkolonym sumieniem. „Wszyscy staniemy przed tronem sędziowskim Boga” (Rzymian 14:10). Jeżeli cezar zażąda czegoś od chrześcijan, powinni z modlitwą starannie to rozważyć.a Warto też porozmawiać na ten temat z dojrzałymi współwyznawcami ze zboru. Potem jednak trzeba powziąć osobistą decyzję (Przypowieści 2:1-5; Filipian 4:5).

20. Jakie pytania i zasady biblijne pomogą chrześcijaninowi przeanalizować sprawę niewojskowej służby cywilnej na rzecz państwa?

²⁰ Rozpatrując tego rodzaju kwestie, należałoby uwzględnić kilka zasad biblijnych. Paweł polecił chrześcijanom, żeby „rządom i władzom byli (...) posłuszni jako władcom, żeby byli gotowi do każdego dobrego dzieła, (...) żeby byli rozsądni, przejawiając wszelką łagodność wobec wszystkich ludzi” (Tytusa 3:1, 2). Chrześcijanie też powinni starannie przemyśleć wszystko, co się wiąże z proponowaną im służbą cywilną. Jeżeli na nią przystaną, czy będą mogli zachować chrześcijańską neutralność? (Micheasza 4:3, 5; Jana 17:16). Czy nie uwikłają się w jakąś formę religii fałszywej? (Objawienie 18:4, 20, 21). Czy pełnienie takiej służby nie będzie uniemożliwiało lub nadmiernie ograniczało wywiązywania się z chrześcijańskich obowiązków? (Mateusza 24:14; Hebrajczyków 10:24, 25). Czy będą mogli dalej robić postępy duchowe i ewentualnie także podjąć służbę pełnoczasową? (Hebrajczyków 6:11, 12).

21. Jak zbór powinien traktować brata, który podejmuje niewojskową państwową służbę cywilną, a jak tego, który jej nie podejmuje?

²¹ A jak miałby postąpić chrześcijanin, gdyby po sumiennym rozważeniu tych pytań doszedł do wniosku, że służba cywilna na rzecz państwa zalicza się do „dobrego dzieła”, którego może się podjąć w posłuszeństwie wobec władz? Jest to jego decyzja przed Jehową. Zamianowani starsi oraz inni członkowie zboru w pełni uszanują głos sumienia danego brata i dalej będzie się on cieszył opinią dobrego chrześcijanina. Gdyby jednak chrześcijanin uznał, że nie może pełnić takiej służby cywilnej, również jego stanowisko należy uszanować. On także będzie miał dobrą opinię i powinien korzystać z życzliwego wsparcia (1 Koryntian 10:29; 2 Koryntian 1:24; 1 Piotra 3:16).

22. Co będziemy dalej czynić w każdej sytuacji?

²² Jako chrześcijanie, dalej będziemy ‛oddawać szacunek temu, kto żąda takiego szacunku’ (Rzymian 13:7). Pragniemy być pokojowo usposobionymi, praworządnymi obywatelami, respektującymi porządek (Psalm 34:15). Możemy się nawet modlić „za królów i wszystkich zajmujących wysokie stanowiska”, kiedy mają podjąć decyzje wpływające na nasze chrześcijańskie życie i działalność. Spodziewamy się, że spłacając cezarowi to, co należy do niego, będziemy „mogli dalej wieść spokojne i ciche życie z pełnią zbożnego oddania i powagi” (1 Tymoteusza 2:1, 2). A przede wszystkim będziemy dalej głosić dobrą nowinę, że jedyną nadzieją ludzkości jest Królestwo Boże, i sumiennie spłacać to, co Boże, Bogu.

[Przypis]

Czy potrafisz wyjaśnić?

◻ Na czym najbardziej zależy chrześcijaninowi pragnącemu w zrównoważony sposób podchodzić do swych obowiązków wobec Boga i cezara?

◻ Czego nie możemy dać cezarowi, gdyż należy się to tylko Jehowie?

◻ Co między innymi słusznie oddajemy cezarowi?

◻ Jakie wersety pomagają nam powziąć właściwą decyzję w sprawie obowiązkowej służby wojskowej?

◻ O czym powinien pamiętać ktoś, kto zostaje powołany do niewojskowej służby cywilnej na rzecz państwa?

◻ Co będziemy dalej czynić w odniesieniu do cezara i Jehowy?

[Ilustracja na stronach 16, 17]

Apostołowie oznajmili przed Sanhedrynem: „Musimy być bardziej posłuszni Bogu jako władcy niż ludziom”