„Chrzest za zmarłych”?

SŁOWA z Listu 1 do Koryntian 15:29 tłumaczone są różnie: „Cóż tedy uczynią ci, którzy się dają ochrzcić za umarłych?” (Biblia warszawska); „którzy się chrzczą nad umarłymi” (Biblia gdańska); „przyjmują chrzest za zmarłych” (Współczesny przekład; Romaniuk); „dla zmarłych”, „ze względu na zmarłych” (Biblia Tysiąclecia, przypis); „dają się ochrzcić, aby być umarłymi” (Przekład Nowego Świata).

Istnieje sporo hipotez mających wyjaśnić znaczenie tego wersetu. Najczęściej spotyka się przypuszczenie, iż Paweł nawiązywał tu do zwyczaju dokonywania chrztów zastępczych, to jest chrzczenia w wodzie osób żywych w imieniu zmarłych i na korzyść tych ostatnich. Nie ma jednak dowodów na stosowanie takiej praktyki za dni tego apostoła. Nie byłaby ona również zgodna z wersetami mówiącymi wyraźnie, że chrzest był udzielany „uczniom”, którzy ‛ochoczo przyjęli słowo’ i osobiście „uwierzyli” (Mateusza 28:19; Dzieje 2:41; 8:12).

Słownik grecko-polski (pod redakcją Zofii Abramowiczówny), tom IV, strona 409, podaje, iż wyraz hypér, który w Liście 1 do Koryntian 15:29 jest użyty z dopełniaczem, oznacza między innymi: „zamiast”, „za”, „w imieniu”, „z powodu”, „dla”, „co się tyczy”, „względem”, a w zdaniach celowych także „aby” (przykłady pod punktem 9). Już w roku 1728 Jacob Elsner zebrał cytaty ilustrujące, jak różni pisarze greccy stosowali wyraz hypér z dopełniaczem w znaczeniu celowym, czyli wyrażającym zamiar, i wskazał, że konstrukcja występująca w Liście 1 do Koryntian 15:29 ma właśnie taki sens (Observationes Sacræ in Novi Foederis Libros, Utrecht, tom II, strony 127-131). Dlatego też w Przekładzie Nowego Świata słusznie użyto w tym wersecie zdania celowego, wprowadzonego słowem „aby”.

Tam, gdzie jakieś wyrażenie ze względu na jego strukturę gramatyczną można przetłumaczyć na rozmaite sposoby, poprawny jest ten przekład, który harmonizuje z kontekstem. Otóż List 1 do Koryntian 15:3, 4 ukazuje, że omawiany temat to wiara w śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. W następnych wersetach przedstawiono dowody uzasadniające taką wiarę (wersety 5-11), wyliczono poważne konsekwencje odrzucenia wiary w zmartwychwstanie (wersety 12-19), nadmieniono, iż wskrzeszenie Chrystusa stanowi rękojmię zmartwychwstania innych ludzi (wersety 20-23), a ponadto wykazano, jak to wszystko przyczyni się do pojednania wszelkich rozumnych stworzeń z Bogiem (wersety 24-28). Werset 29 najwyraźniej stanowi nieodłączny element tych rozważań. Ale o czyim zmartwychwstaniu jest w nim mowa? Czy osób, o których chrzcie tu wspomniano? A może o zmartwychwstaniu tych, którzy zmarli wcześniej, przed owym chrztem? Na co wskazują następne zdania? Z wersetów od 30 do 34 wyraźnie wynika, że przedmiotem analizy są przyszłe perspektywy żyjących chrześcijan, a wersety od 35 do 58 precyzują, iż chodzi o wiernych chrześcijan, którzy mają nadzieję niebiańską.

Pozostaje to w zgodzie z Listem do Rzymian 6:3, gdzie czytamy: „Czyż nie wiecie, że my wszyscy, którzy zostaliśmy ochrzczeni w Chrystusie Jezusie, zostaliśmy ochrzczeni w jego śmierci?” Z tego wersetu wyraźnie wynika, że nie chodzi o chrzest za kogoś, kto już umarł, lecz o chrzest mający wpływ na przyszłość danej jednostki.

W jakim więc sensie chrześcijanie ci dawali się „ochrzcić, aby być umarłymi”, lub zostawali ‛ochrzczeni w śmierci’? Wzorem Chrystusa byli niejako zanurzani w tryb życia, który ze względu na zachowywanie prawości prowadził ich do śmierci, ale podobnie jak było w wypadku Jezusa, dawał też nadzieję na wskrzeszenie do nieśmiertelnego bytu duchowego w niebie (Rzymian 6:4, 5; Filipian 3:10, 11). Nie chodziło tu o chrzest dokonywany szybko, przez zanurzenie w wodę. Ponad trzy lata po takim ochrzczeniu w wodzie Jezus mówił o chrzcie, który dla niego jeszcze się nie dopełnił i który w przyszłości czekał również jego uczniów (Marka 10:35-40). Ponieważ ów chrzest wiedzie do wskrzeszenia i życia w niebie, musi się on rozpocząć wtedy, gdy duch Boży oddziałuje na daną osobę i w ten sposób zaszczepia jej nadzieję niebiańską, a kończy się nie z chwilą śmierci, lecz przy urzeczywistnieniu widoków na nieśmiertelne życie duchowe dzięki zmartwychwstaniu (2 Koryntian 1:21, 22; 1 Koryntian 6:14).