PIERWORODZTWA, PRAWO

Prawo przysługujące pierworodnemu synowi. Zarówno hebrajski, jak i grecki odpowiednik tego wyrażenia (bechoráh; prototòkia) wywodzi się od rdzenia, którego podstawowe znaczenie to „pierworodny”.

W systemie patriarchalnym po śmierci ojca głową rodziny zostawał najstarszy syn. Odtąd to on sprawował zwierzchnictwo nad młodszymi braćmi (dopóki pozostawali w domu) i miał obowiązek troszczyć się o rodzinę oraz reprezentować ją przed Jehową. Zazwyczaj pierworodny syn otrzymywał od ojca specjalne błogosławieństwo (Rdz 27:4, 36; 48:9, 17, 18). Poza tym dziedziczył dwie części majątku, czyli dwa razy więcej niż każdy z jego braci. Według Prawa Mojżeszowego mężczyzna mający więcej niż jedną żonę nie mógł odebrać przywilejów pierworodztwa swemu najstarszemu synowi i przekazać ich synowi tej żony, którą kochał bardziej (Pwt 21:15-17).

W czasach patriarchalnych ojcu wolno było przenieść prawo pierworodztwa na młodszego syna, jeśli istniały ku temu uzasadnione powody. Taki los spotkał np. Rubena, ponieważ dopuścił się on rozpusty z nałożnicą swego ojca (1Kn 5:1, 2). Pierworodny syn mógł odstąpić swoje przywileje któremuś z braci, jak to uczynił Ezaw, który wzgardził prawem pierworodztwa i sprzedał je Jakubowi za jeden posiłek (Rdz 25:30-34; 27:36; Heb 12:16). Nic nie wskazuje na to, że Jakub chciał zagarnąć dla siebie dwie części majątku Izaaka (obejmującego ruchomości i rzeczy osobiste, gdyż Izaak nie posiadał ziemi — oprócz pola Machpela z jaskinią przeznaczoną na grobowiec). Był raczej zainteresowany dziedzictwem duchowym, a konkretnie złożoną Abrahamowi obietnicą co do potomstwa (Rdz 28:3, 4, 12-15).

Jeśli chodzi o królów izraelskich, to wydaje się, że prawo pierworodztwa obejmowało także prawo do tronu (2Kn 21:1-3). Niemniej Jehowa, jako Bóg Izraelitów i ich rzeczywisty Król, mógł je unieważnić ze względu na swoje zamierzenie. Postąpił tak np. wtedy, gdy królem został Salomon (1Kn 28:5).

Jezus Chrystus, „pierworodny wszelkiego stworzenia”, dochował wierności swemu Ojcu, Jehowie Bogu, i w ramach przysługującego mu prawa pierworodztwa został ustanowiony „dziedzicem wszystkiego” (Kol 1:15; Heb 1:2; zob. DZIEDZICTWO).