³¹ W sceptycznie nastawionym XX wieku podobne doniesienia wydają się niewiarogodne. Profesor Ezra P. Gould tak pisze o cudach: „Jest jedno zastrzeżenie, które część krytyków uważa za uzasadnione, (...) mianowicie, że cuda się nie zdarzają”.²¹ Zdaniem innych Jezus mógł dokonywać uzdrowień, lecz jedynie w wypadku chorób psychosomatycznych, w których stan zdrowia zależy od stanu umysłu. Co do relacji o innych cudach, to na ogół sądzi się, że zostały wymyślone lub że wypaczają rzeczywiste zdarzenia.

32, 33. Jak niektórzy usiłowali wytłumaczyć cudowne nakarmienie przez Jezusa tłumu ludzi, ale dlaczego próby te są nielogiczne?

³² Weźmy choćby pod uwagę nakarmienie przez Jezusa rzeszy złożonej z ponad 5000 osób, i to zaledwie kilkoma chlebami i dwiema rybami (Mateusza 14:14-22). Zdaniem XIX-wiecznego uczonego Heinricha Paulusa wyglądało to tak: Jezus z apostołami zauważył, że towarzyszącemu im tłumowi zaczyna doskwierać głód. Niektórzy z tych ludzi byli zamożni, więc postanowił dać dobry przykład. Wziął tę odrobinę pożywienia, jaką miał dla siebie i apostołów, i podzielił się z drugimi. Po chwili inni, którzy mieli ze sobą jedzenie, poszli za jego wzorem i rozdali swoje zapasy. W końcu cała gromada się najadła.²²

³³ Jeżeli rzeczywiście tak by się to odbyło, byłby to przecież wybitny dowód potęgi dobrego przykładu. Po cóż zatem zniekształcać tak interesujące i znamienne zdarzenie, przedstawiając je jako cud? Wszelkie próby wyjaśniania cudów i wykazania, że nie były zjawiskami nadprzyrodzonymi, raczej mnożą niż rozwiązują kłopotliwe pytania. A przy tym wszystkie opierają się na założeniu, iż cuda są niemożliwe. Ale dlaczego nie?

Rozdział 6

Czy naprawdę zdarzyły się cuda?

Któregoś dnia roku 31 n.e. Jezus i jego uczniowie zdążali do miasteczka Nain w północnej Palestynie. Zbliżając się do bramy miejskiej, spotkali kondukt pogrzebowy. Zmarł młody mężczyzna, jedyny syn wdowy, która teraz została zupełnie sama. Jak czytamy, Jezus „użalił się nad nią i rzekł do niej: ‚Nie płacz’. Potem przystąpił, dotknął się mar — a ci, którzy je nieśli, stanęli — i rzekł: ‚Młodzieńcze, tobie mówię, wstań’. Zmarły usiadł i zaczął mówić” (Łukasza 7:11-15, BT).

1 (oraz wstęp). (a) Jakiego cudu dokonał Jezus w pobliżu miasteczka Nain? (b) Jakie znaczenie mają cuda opisane w Biblii, ale czy wszyscy w nie wierzą?

WZRUSZAJĄCA opowieść, ale czy prawdziwa? Wielu osobom trudno jest uwierzyć, że coś takiego faktycznie się zdarzało. Niemniej relacje o cudach są nieodłącznym składnikiem sprawozdania biblijnego. Wierzyć Biblii znaczy wierzyć, że miały miejsce cuda. W gruncie rzeczy wszystkie prawdy w niej przedstawione opierają się na jednym bardzo ważnym cudzie: na zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa.

Dlaczego niektórzy nie wierzą

2, 3. Jaki tok rozumowania przyjął szkocki filozof David Hume, usiłując dowieść, że cuda się nie zdarzają?

² Czy wierzysz w zjawiska nadnaturalne? A może uważasz, że w dzisiejszej erze nauki wiara w cuda — to znaczy w niezwykłe wydarzenia świadczące o ingerencji sił nadludzkich — zaprzecza logice? Nie jest to bynajmniej nowy pogląd. Te same wątpliwości miał już 200 lat temu szkocki filozof David Hume. I być może w podobny sposób uzasadniasz swoją niewiarę.

³ Zastrzeżenia Hume’a wobec cudów sprowadzają się do trzech głównych punktów.¹ Po pierwsze, jak pisał, „cud stanowi naruszenie praw natury”. Człowiek od niepamiętnych czasów polega na prawach przyrody. Wie, że przedmiot wypuszczony z rąk spada na ziemię, że słońce każdego ranka wschodzi, a wieczorem zachodzi i tak dalej. Po prostu wie, iż takie zjawiska zawsze przebiegają według znanych wzorów. Nigdy nie wydarzy się nic, co by zaprzeczało prawom natury. Hume uznał to więc za niezbity dowód, że cuda są niemożliwe.

4, 5. Jakie dwa inne argumenty przeciwko cudom przytoczył Hume?

⁴ Jako drugi argument Hume przytaczał fakt, że ludzi łatwo oszukać. Niektórzy chcą wierzyć w cuda, zwłaszcza gdy mają one coś wspólnego z religią, a wiele rzekomych cudów okazało się mistyfikacją. Argument trzeci głosi, iż doniesienia o cudach na ogół pochodzą z okresu ciemnoty. Im bardziej ludzie są wykształceni, tym mniej relacji o cudach. Hume oświadczył: „W naszych czasach takie nadnaturalne zjawiska się nie zdarzają”. Na tej podstawie uważał za dowiedzione, że nie zdarzały się nigdy.

⁵ Po dziś dzień większość argumentów przeciwko cudom opiera się na tych samych tezach. Rozpatrzmy zatem po kolei zastrzeżenia Hume’a.

Wbrew prawom natury?

6. Dlaczego twierdzenie, że cuda są niemożliwe, bo „naruszają prawa natury”, jest nielogiczne?

⁶ Co można powiedzieć o zarzucie, że cuda się nie mogą zdarzać, bo stanowiłyby „naruszenie praw natury”? Na pozór brzmi to logicznie, ale zastanówmy się nad tym głębiej. Ogólnie biorąc, cud można zdefiniować jako zjawisko wykraczające poza ramy praw przyrody.a Jest ono tak nieoczekiwane, że obserwatorzy są przekonani, iż stali się świadkami ponadludzkiej ingerencji. Toteż zarzut ten sprowadza się do twierdzenia, że „cuda są niemożliwe, ponieważ są cudami”. Czy przed pochopnym wysnuciem takiego wniosku nie warto przeanalizować faktów?

7, 8. (a) Dlaczego naukowcy stali się bardziej tolerancyjni w swych poglądach na to, co jest, a co nie jest możliwe w świetle znanych nam dziś praw natury? (b) Co powinni uznawać ludzie wierzący w Boga, jeśli chodzi o dokonywanie przez Niego rzeczy niezwykłych?

⁷ W naszych czasach ludzie wykształceni nie są aż tak skłonni jak Hume do upierania się przy tym, iż znane nam prawa natury obowiązują zawsze i wszędzie. Uczeni snują domysły co do tego, czy prócz długości, szerokości i wysokości nie występuje we wszechświecie więcej wymiarów.² Formułują teorie o istnieniu „czarnych dziur” — olbrzymich gwiazd, które kurczą się i w końcu osiągają niemal nieskończoną gęstość. Przestrzeń wokół nich jest podobno tak zniekształcona, że czas przestaje płynąć.³ Naukowcy spierają się nawet, czy w określonych warunkach czas zamiast biec naprzód, nie mógłby się cofać!⁴

⁸ Stephen W. Hawking, profesor matematyki na uniwersytecie w Cambridge, powiedział w swych rozważaniach o początkach wszechświata: „Według klasycznej wersji ogólnej teorii względności (...) wszechświat musiał się zacząć osobliwością o nieskończonej gęstości materii i krzywiźnie czasoprzestrzeni. W takich warunkach załamałyby się wszystkie znane prawa fizyki”.⁵ Tak więc współcześni naukowcy wcale nie twierdzą, jakoby coś sprzecznego ze zwykłymi prawami przyrody nigdy nie mogło nastąpić. W niezwykłych warunkach mogą się zdarzyć rzeczy niezwykłe. Jeżeli wierzymy we wszechmocnego Boga, powinniśmy też uznać, że gdy odpowiada to Jego zamierzeniu, potrafi On dokonać rzeczy niezwykłych, a więc cudów (Wyjścia 15:6-10; Izajasza 40:13, 15).

A szalbierstwa?

9. Czy to prawda, że niektóre cuda są oszustwem? Uzasadnij swą odpowiedź.

⁹ Żaden rozsądny człowiek nie zaprzeczy, że zdarzają się także zwykłe szalbierstwa. Niektórzy na przykład przypisują sobie moc cudownego uzdrawiania. Lekarz William A. Nolan postanowił to dokładnie zbadać. Przyjrzał się bliżej różnym głośnym osiągnięciom amerykańskich kaznodziejów uzdrawiających wiarą oraz tak zwanych psychochirurgów, działających w Azji. Z jakim rezultatem? Wszędzie napotykał tylko oszukanych i rozczarowanych ludzi.⁶

10. Czy fakt, iż niektóre cuda okazały się mistyfikacją, dowodzi twoim zdaniem, że wszystkie cuda są szalbierstwem?

¹⁰ Czy takie szalbierstwa oznaczają, że nigdy nie było prawdziwych cudów? Niekoniecznie. Czasami słyszy się o puszczaniu w obieg podrobionych banknotów, ale to nie znaczy, iż wszystkie pieniądze są fałszywe. Chorzy nieraz darzą wielkim zaufaniem znachorów bądź zwykłych szarlatanów i płacą im wysokie honoraria, z czego jednak nie wynika, że wszyscy lekarze wyłudzają pieniądze. Pewni malarze perfekcyjnie podrabiają obrazy „starych mistrzów”, ale przecież nie wszystkie obrazy są falsyfikatami. Podobnie fakt, że niektóre rzekome cuda to oczywiste szalbierstwa, nie oznacza, jakoby nigdy nie mogły się zdarzyć prawdziwe cuda.

‛Dzisiaj cuda się nie zdarzają’

11. Jak brzmi trzeci zarzut Hume’a przeciwko cudom?

¹¹ Trzeci zarzut streszczają słowa: „W naszych czasach takie nadnaturalne zjawiska się nie zdarzają”. Hume nie chciał wierzyć w cuda, bo nigdy ich nie widział. Jednakże takiemu rozumowaniu brak konsekwencji. Każdy myślący człowiek przyzna, że jeszcze zanim ów szkocki filozof przyszedł na świat, miały miejsce „nadnaturalne zjawiska”, które za jego życia się nie powtórzyły. Co na przykład?

12. Jakie zdumiewające wydarzenia, których nie można wyjaśnić obowiązującymi obecnie prawami przyrody, z pewnością zaszły w przeszłości?

¹² Kiedyś na ziemi rozpoczęło się życie. Potem niektóre jego formy zostały obdarzone świadomością. Na koniec pojawił się człowiek, wyposażony w mądrość, wyobraźnię, zdolność okazywania miłości oraz sumienie. Żaden naukowiec nie potrafi na podstawie obowiązujących dziś praw natury wyjaśnić tych zadziwiających wydarzeń. Ale przecież są żywe dowody, że miały one miejsce.

13, 14. Jakie powszednie dziś rzeczy wydawałyby się Hume’owi cudami?

¹³ A czy po czasach Davida Hume’a nie pojawiło się nic zdumiewającego? Przypuśćmy, iż możemy cofnąć się w czasie i opowiedzieć mu o dzisiejszym świecie. Usiłujemy mu wytłumaczyć, że przedsiębiorca z Hamburga może nie podnosząc głosu porozmawiać z kimś przebywającym w odległym o tysiące kilometrów Tokio, że rozgrywany w Hiszpanii mecz piłkarski można jednocześnie oglądać na całej ziemi, że statki znacznie większe niż okręty oceaniczne z epoki Hume’a zdolne są wznieść się ponad ziemię i w ciągu zaledwie kilku godzin przewieźć w powietrzu 500 osób na odległość tysięcy kilometrów. Czy wyobrażamy sobie, co by odpowiedział Hume? „To niemożliwe! W naszych czasach takie nadnaturalne zjawiska się nie zdarzają!”

¹⁴ A jednak w naszych czasach takie „cuda” są faktem. Dlaczego? Ponieważ korzystając z odkrytych przez naukę praw, o których Hume nie miał pojęcia, ludzie nauczyli się konstruować telefony, telewizory i samoloty. Czy naprawdę trudno uwierzyć, że Bóg czasami dokonywał czegoś, co jest dla nas cudem, bo po prostu nie rozumiemy, jak to czynił?