[Ramka na stronie 93]

„Rozbieżności” nie muszą być sprzecznościami

Teolog Kenneth S. Kantzer spróbował kiedyś wykazać, jak dwie relacje o tym samym wydarzeniu mogą wydawać się sprzeczne, a mimo to być zgodne z prawdą. Napisał: „Jakiś czas temu zginęła matka naszego serdecznego przyjaciela. Dowiedzieliśmy się o tym najpierw od wspólnego znajomego, który nas poinformował, że matka naszego przyjaciela stała na rogu ulicy, czekając na autobus, a wtedy inny autobus potrącił ją i ciężko poranił, wskutek czego po kilku minutach zmarła”.

Wkrótce potem autor usłyszał zupełnie inną relację: „Od wnuka zmarłej dowiedzieliśmy się, że uczestniczyła w wypadku, podczas którego wypadła z samochodu i zginęła na miejscu. Chłopiec był tego najzupełniej pewny.

„Po dłuższym czasie (...) spróbowaliśmy sprawę wyjaśnić. Ustaliliśmy, że babcia, czekając na autobus, została potrącona przez inny autobus i ciężko poraniona. Kierowca przejeżdżającego samochodu zabrał ją i pędem ruszył do szpitala, lecz w tym pośpiechu zderzył się z jakimś autem. Babcia wypadła i zginęła na miejscu”.

Okazuje się, że dwa doniesienia o tym samym wydarzeniu mogą być prawdziwe, choćby na pozór sobie przeczyły. Tak właśnie dzieje się czasem w Biblii. Niezależni świadkowie mogą opisywać różne szczegóły tego samego zdarzenia. Nie zaprzeczają sobie, lecz uzupełniają się wzajemnie i jeśli weźmiemy pod rozwagę wszystkie relacje, otrzymamy pełniejszy obraz tego, co się właściwie stało.

Różne punkty widzenia

15, 16. Dlaczego zarówno Mojżesz, jak i Jozue mieli rację, chociaż jeden z nich powiedział, że teren na wschód od Jordanu leży „z tej strony”, a drugi, że „po tamtej stronie” rzeki?

¹⁵ Niekiedy poszczególni pisarze biblijni relacjonują to samo wydarzenie z różnych punktów widzenia bądź też odmiennie konstruują swe sprawozdania. Kiedy bierze się to pod uwagę, łatwo wyjaśnić dalsze pozorne sprzeczności. Za przykład niech posłuży Księga Liczb [4 Mojżeszowa] 35:14, gdzie Mojżesz mówi o ziemiach leżących „z tej strony Jordanu” (Bp). Jozue natomiast, wspominając o tej samej krainie na wschodnim brzegu Jordanu, zaznaczył, że znajduje się ona „po tamtej stronie” owej rzeki (Jozuego 22:4, Bp). Która informacja jest prawdziwa?

¹⁶ Obie. Jak wynika z Księgi Liczb, Izraelici jeszcze się wówczas nie przeprawili przez Jordan w drodze do Ziemi Obiecanej, toteż wschodni brzeg rzeki był dla nich „z tej strony”. Ale Jozue już przekroczył Jordan. Znajdował się więc na jego zachodnim brzegu, w ziemi Kanaan. Dlatego obszar na wschód od Jordanu istotnie leżał dla niego „po tamtej stronie”.

17. (a) Na jaką rzekomą nieścisłość wskazuje się w pierwszych dwóch rozdziałach Księgi Rodzaju? (b) Skąd się bierze ta domniemana rozbieżność?

¹⁷ Do pozornych sprzeczności może również dojść wskutek samego sposobu poprowadzenia narracji. W Księdze Rodzaju 1:24-26 Biblia podaje, że zwierzęta zostały stworzone przed człowiekiem. Tymczasem z Księgi Rodzaju 2:7, 19, 20 zdaje się wynikać, że człowiek był stworzony wcześniej. Skąd ta rozbieżność? Otóż te dwa doniesienia opisują stwarzanie z różnych punktów wyjściowych. Pierwsze omawia stworzenie nieba, ziemi i wszystkiego, co się w nich znajduje (Rodzaju 1:1 do 2:4). Drugie skupia uwagę na stworzeniu ludzi oraz na tym, jak popadli w grzech (Rodzaju 2:5 do 4:26).

18. Jak dają się pogodzić pozorne rozbieżności między dwiema relacjami o stwarzaniu z pierwszych rozdziałów Księgi Rodzaju?

¹⁸ Pierwsza z tych relacji jest zredagowana w porządku chronologicznym i podzielona na sześć kolejnych „dni”. Druga została ułożona w kategoriach ważności poruszanych tematów. Po krótkim wstępie logicznie zmierza wprost ku stworzeniu Adama, jako że na nim i jego rodzinie koncentruje się dalszy ciąg tego sprawozdania (Rodzaju 2:7). W miarę potrzeby wprowadzane są inne wątki. Dowiadujemy się, iż Adam po stworzeniu miał mieszkać w Edenie, wspomniano więc w tym miejscu o założeniu tego ogrodu (Rodzaju 2:8, 9, 15). Jehowa polecił Adamowi nazwać „wszelkie dzikie zwierzęta i wszelkie ptactwo nieba”, pora zatem zaznaczyć, że Bóg wszystkie je „utworzył (...) z ziemi”, choć przecież zaczął je stwarzać na długo przed pojawieniem się człowieka (Rodzaju 2:19; 1:20, 24, 26, Bp).

Dowód niezależności

24. Dlaczego nie zaskakują nas pewne pozorne nieścisłości w Biblii, ale jakiego wniosku nie powinniśmy z tego wyciągać?

²⁴ To prawda, że w Biblii występuje trochę pozornych nieścisłości, które trudno wyjaśnić. Nie powinniśmy jednak zakładać, iż są to rzeczywiste sprzeczności. Często rzecz sprowadza się po prostu do braku pełnej informacji. Wiadomości podawane przez Biblię całkowicie wystarczają do zaspokojenia naszych potrzeb duchowych. Gdyby miała drobiazgowo opisywać szczegóły każdego wydarzenia, nie byłaby wygodną, łatwą w użyciu książką, jaką dziś dysponujemy, lecz ogromną, nieporęczną biblioteką.

25. Co mówi Jan o sprawozdaniu z działalności Jezusa i jak dzięki temu rozumiemy, dlaczego Biblia nie podaje wszystkich szczegółów każdego wydarzenia?

²⁵ Nawiązując do służby kaznodziejskiej Jezusa, apostoł Jan oznajmił z dającą się usprawiedliwić przesadą: „Jest ponadto wiele innych rzeczy, których Jezus dokonał, a które, gdyby je szczegółowo opisać, to sądzę, że cały świat nie pomieściłby ksiąg, które by trzeba napisać” (Jana 21:25, BT). Tym bardziej niemożliwe byłoby zanotowanie wszystkich szczegółów długiej historii ludu Bożego — od patriarchów do zboru chrześcijańskiego z pierwszego stulecia.

26. Jakiego ważnego faktu możemy być pewni, mając pod dostatkiem informacji w Biblii?

²⁶ Biblia jest w istocie cudem zwięzłości. Zawiera wystarczająco dużo informacji, by dać nam możliwość rozpoznania, że jest czymś więcej niż dziełem ludzkim. Odmienność punktów widzenia niektórych pisarzy dowodzi, iż byli oni naprawdę niezależnymi świadkami. Z drugiej strony jej wyjątkowa harmonijność, którą dokładniej omawiamy w jednym z następnych rozdziałów, wskazuje ponad wszelką wątpliwość na jej Boskie pochodzenie. Biblia jest Słowem Boga, a nie dziełem człowieka.