TREŚĆ KSIĘGI DANIELA

7. Jak doszło do tego, że Daniel i jego towarzysze zaczęli pełnić służbę państwową w Babilonie?

⁷ Przygotowanie do służby państwowej (1:1-21). W roku 617 p.n.e. Daniel wraz z innymi żydowskimi jeńcami przybywa do Babilonu. Przywieziono tam również święte naczynia ze świątyni jerozolimskiej i złożono je w pogańskim skarbcu. Daniel i jego trzej hebrajscy towarzysze znajdują się w grupie młodych Judejczyków królewskiego rodu, których wybrano na trzyletnie przeszkolenie w pałacu władcy. Daniel postanawia w swym sercu nie kalać się pogańskimi przysmakami ani winem króla, toteż proponuje, by przez dziesięć dni podawano im na próbę dietę jarską. Wychodzi to na dobre Danielowi i jego towarzyszom, a Bóg obdarza ich wiedzą i mądrością. Nebukadneccar czyni tych czterech młodzieńców swymi doradcami. Ostatni werset rozdziału 1, dodany chyba długo po napisaniu poprzedniej części, wskazuje, że Daniel pełnił służbę na dworze królewskim jeszcze jakieś 80 lat po uprowadzeniu do niewoli — około roku 538 p.n.e.

8. Jaki sen wraz z jego wykładnią Bóg objawia Danielowi i co w dowód wdzięczności czyni Nebukadneccar?

⁸ Sen o przerażającym posągu (2:1-49). W drugim roku swego panowania (licząc prawdopodobnie od zburzenia Jerozolimy w roku 607 p.n.e.) Nebukadneccar ma sen, który go zaniepokoił. Ale kapłani zajmujący się magią nie potrafią go opowiedzieć ani wyjaśnić. Chociaż król obiecuje im wielkie dary, zaklinają się, że nikt oprócz bogów nie może wyłożyć tego, o co on pyta. Król wpada więc w furię i każe wytracić mędrców. Ponieważ rozkaz dotyczy też czterech Hebrajczyków, Daniel prosi o czas na wytłumaczenie snu. Wraz z towarzyszami modli się do Jehowy o kierownictwo. Jehowa objawia mu sen i jego znaczenie, toteż Daniel idzie do króla i mówi: „Jest Bóg w niebiosach — Ten, który wyjawia tajemnice — i on oznajmił królowi Nebukadneccarowi, co się ma wydarzyć pod koniec dni” (2:28). Daniel opowiada sen o ogromnym posągu. Jego głowa jest ze złota, pierś i ramiona ze srebra, brzuch i uda z miedzi, nogi z żelaza, natomiast stopy częściowo z żelaza, a częściowo z gliny. Uderza weń i go kruszy jakiś kamień, który potem staje się wielką górą i wypełnia całą ziemię. Co to znaczy? Daniel wyjaśnia, że złotą głową jest król Babilonu. Po jego królestwie nastąpi drugie, trzecie i czwarte. W końcu „Bóg nieba ustanowi królestwo, które nigdy nie zostanie obrócone wniwecz. (...) Zmiażdży ono wszystkie owe królestwa i położy im kres, lecz samo będzie trwać po czasy niezmierzone” (2:44). W dowód wdzięczności i uznania król wychwala jako „Boga bogów” Tego, którego czci Daniel, a jego samego czyni „władcą nad całą prowincją babilońską oraz naczelnym prefektem wszystkich mędrców babilońskich”. Jego trzech towarzyszy wyznacza do zarządzania w królestwie (2:47, 48).

9. Co się dzieje, gdy trzej Hebrajczycy śmiało odmawiają oddania czci posągowi?

⁹ Trzej Hebrajczycy wyratowani z ognistego pieca (3:1-30). Nebukadneccar wznosi olbrzymi złoty posąg, wysoki na 60 łokci (27 metrów), i rozkazuje sprawującym władzę w mocarstwie zebrać się z okazji poświęcenia go. Gdy zabrzmi specjalna muzyka, wszyscy mają upaść i oddać posągowi cześć. Kto tego nie zrobi, zostanie wrzucony do rozpalonego pieca. Doniesiono, że rozkazu nie wykonało trzech towarzyszy Daniela: Szadrach, Meszach i Abed-Nego. Stanąwszy przed rozgniewanym królem, śmiało oświadczają: „Nasz Bóg, któremu służymy, potrafi nas wyratować. (...) Złotemu posągowi, który postawiłeś, nie oddamy czci” (3:17, 18). Rozwścieczony władca każe rozpalić piec siedem razy bardziej niż zwykle, związać trzech Hebrajczyków i wrzucić ich do środka. Ognisty płomień zabija wykonawców tego wyroku. Nebukadneccara ogarnia strach. Cóż widzi w piecu? Czterech mężów przechadza się pośród ognia, nie ponosząc szkody, a „czwarty wyglądem przypomina syna bogów” (3:25). Król woła trzech Hebrajczyków, by wyszli z ognia. Wychodzą nietknięci — nawet nie czuć od nich swędu spalenizny! Dzięki temu, że odważnie obstawali przy prawdziwym wielbieniu, Nebukadneccar przyznaje wolność religijną Żydom w całym swym imperium.

10. Jaki straszny sen o „siedmiu czasach” przyśnił się Nebukadneccarowi i czy się na nim spełnił?

¹⁰ Sen o „siedmiu czasach” (4:1-37). Relacja o tym śnie ma w Księdze Daniela formę odpisu babilońskiego dokumentu państwowego. Sporządził go upokorzony Nebukadneccar. Najpierw król uznaje potęgę i królestwo Boga Najwyższego. Następnie opowiada swój straszny sen i mówi, jak się na nim spełnił. Otóż widział drzewo, które sięgało aż do nieba, a dawało schronienie i pokarm wszelkiemu ciału. Czuwający zawołał: ‛Zrąbcie to drzewo. Opaszcie jego pień obręczą żelazną i miedzianą. Niech nad nim przeminie siedem czasów, by poznano, że Najwyższy jest Władcą w królestwie ludzkim i że ustanawia nad nim najuniżeńszego z ludzi’ (4:14-17). Daniel wyjaśnił, iż drzewo przedstawia Nebukadneccara. Wkrótce potem ów proroczy sen się spełnił. Gdy król dał wyraz swej wielkiej pysze, został porażony obłędem i przez siedem lat żył na polu jak zwierzę. Potem odzyskał rozum i uznał wyższość Jehowy.

11. W czasie jakiej pijatyki Belszaccar dostrzega złowieszcze pismo, jak Daniel je objaśnia i jak się ono spełnia?

¹¹ Uczta Belszaccara; objaśnienie pisma (5:1-31). Jest złowieszcza noc 5 października 539 roku p.n.e. Król Belszaccar, syn Nabonida, jako współwładca Babilonu urządza wielką ucztę dla tysiąca swych dostojników. Będąc pod wpływem wina, każe przynieść złote i srebrne naczynia ze świątyni Jehowy, po czym wraz ze swymi gośćmi bezwstydnie z nich pije i chwali swych pogańskich bogów. Nagle ukazuje się ręka, która wypisuje na ścianie tajemnicze słowa. Władca jest przerażony. Jego mędrcy nie potrafią wytłumaczyć znaczenia tego napisu. W końcu przyprowadzono Daniela. Król obiecuje uczynić go trzecim w królestwie, jeśli tylko zdoła on odczytać i objaśnić to pismo, ale Daniel mówi mu, żeby zatrzymał swe dary dla siebie. Potem odczytuje pismo i podaje jego znaczenie: „MENE, MENE, TEKEL i PARSIN. (...) Bóg policzył dni twego królestwa i położył mu kres. (...) Zważono cię na wadze i stwierdzono u ciebie brak. (...) Twoje królestwo podzielono i dano Medom oraz Persom” (5:25-28). Jeszcze tej nocy Belszaccar zostaje zabity, a królestwo przejmuje Dariusz Med.

12. Jak została udaremniona intryga uknuta przeciw Danielowi i jaki dekret wydaje później Dariusz?

¹² Daniel w lwiej jamie (6:1-28). Wysocy urzędnicy w rządzie Dariusza knują przeciw Danielowi intrygę, skłaniając króla, by wydał 30-dniowy zakaz zanoszenia próśb do któregokolwiek boga lub człowieka oprócz niego samego. Kto będzie nieposłuszny, zostanie rzucony na pożarcie lwom. Daniel nie zamierza podporządkować się temu prawu, godzącemu w jego formę wielbienia Boga, i zwraca się w modlitwie do Jehowy. Zostaje za to wrzucony do lwiej jamy. Ale anioł Jehowy dokonuje cudu: zamyka lwom paszcze, toteż następnego ranka król Dariusz z radością stwierdza, że Danielowi nic się nie stało. Na żer lwom zostają rzuceni jego nieprzyjaciele, a król wydaje dekret nakazujący przejawiać bojaźń przed Bogiem Daniela, gdyż „On jest Bogiem żywym” (6:26). Daniel z powodzeniem pełni służbę państwową aż do czasów Cyrusa.

13. Co ukazano Danielowi w wizji dotyczącej czterech bestii i panowania Królestwa?

¹³ Wizje bestii (7:1 do 8:27). Wracamy do „pierwszego roku Belszaccara”. Władca ten zaczął panować najprawdopodobniej w roku 553 p.n.e. Daniel opisuje po aramejsku swój sen.g Widzi, jak kolejno zjawiają się cztery ogromne, przerażające bestie. Czwarta jest niezwykle silna, a między jej rogami wyrasta inny, mały róg, ‛mówiący wyniosłe rzeczy’ (7:8). Na tronie zasiada Istniejący od Dni Pradawnych. Usługuje Mu „tysiąc tysięcy”. Przychodzi przed Niego „ktoś podobny do syna człowieczego” i otrzymuje „panowanie i dostojeństwo oraz królestwo, aby jemu służyły wszystkie ludy, grupy narodowościowe i języki” (7:10, 13, 14). Następnie Danielowi wyjaśniono znaczenie wizji czterech bestii. Wyobrażają one czterech królów, cztery królestwa. Spomiędzy dziesięciu rogów czwartej bestii wyrasta mały róg. Staje się potężny i toczy wojnę ze świętymi. Lecz oto niebiański Sąd przekazuje „królestwo i władzę, i wspaniałość królestw pod całymi niebiosami (...) ludowi świętych Najwyższego” (7:27).

14. Co zobaczył Daniel w wizji kozła i dwurogiego barana? Jak Gabriel ją objaśnia?

¹⁴ Dwa lata później, na długo przed upadkiem Babilonu, Daniel otrzymuje inną wizję, którą opisuje w języku hebrajskim. Kozioł mający między oczami okazały róg naciera na dumnego dwurogiego barana i go pokonuje. Wielki róg kozła ulega złamaniu, a wyrastają cztery mniejsze rogi. Z jednego wychodzi mały róg, który staje się tak wielki, że ośmiela się rzucić wyzwanie zastępowi niebios. Przepowiedziano, iż upłynie 2300 dni, zanim święte miejsce zostanie doprowadzone do „właściwego stanu” (8:14). Gabriel wyjaśnia Danielowi tę wizję. Baran wyobraża królów Medii i Persji. Kozioł to król Grecji; jego królestwo rozpadnie się na cztery części. Potem król o srogim obliczu powstanie „przeciwko Księciu książąt”. Ponieważ wizja ta spełni się po „wielu dniach”, Daniel ma ją na razie zachować w tajemnicy (8:25, 26).

15. Z jakiego powodu Daniel modli się do Jehowy i co mu oznajmia Gabriel w sprawie „siedemdziesięciu tygodni”?

¹⁵ Zapowiedź przyjścia Mesjasza Wodza (9:1-27). „W pierwszym roku Dariusza”, króla Medów, Daniel analizuje proroctwo Jeremiasza. Zrozumiawszy, że bliski jest koniec przepowiedzianego 70-letniego spustoszenia Jerozolimy, modli się do Jehowy, wyznając grzechy swoje i Izraela (Dan. 9:1-4; Jer. 29:10). Zjawia się Gabriel, który oznajmia, iż ustalono „siedemdziesiąt tygodni (...), aby położyć kres występkowi i zgładzić grzech, i dokonać przebłagania za przewinienie”. Po 69 tygodniach przyjdzie Mesjasz Wódz, lecz później zostanie zgładzony. Przymierze będzie utrzymane w mocy dla wielu do końca 70 tygodnia, a potem nastąpi spustoszenie i zagłada (Dan. 9:24-27).

16. W jakich okolicznościach Danielowi znowu ukazuje się anioł?

¹⁶ Północ przeciw południu; powstaje Michał (10:1 do 12:13). Jest „trzeci rok Cyrusa”, czyli mniej więcej rok 536 p.n.e., niedługo po powrocie Żydów do Jerozolimy. Po trzech tygodniach postu Daniel przebywa nad brzegiem rzeki Chiddekel (Dan. 10:1, 4; Rodz. 2:14). Ukazuje mu się tam anioł, który wyjaśnia, że jego przyjściu do Daniela sprzeciwiał się ‛książę Persji’, ale przybył mu z pomocą „Michał, jeden z najprzedniejszych książąt”. Następnie anioł przedstawia Danielowi wizję mającą się spełnić „pod koniec dni” (Dan. 10:13, 14).

17. Jakie proroctwo o dziejach króla północy i króla południa spisuje teraz Daniel?

¹⁷ Początek tej porywającej wizji dotyczy dynastii perskich władców oraz jej przyszłych zmagań z Grecją. Powstanie potężny król, władający wielkim państwem, lecz jego królestwo rozpadnie się na cztery części. W końcu wyłonią się dwie długie dynastie, przy czym król południa będzie przeciwnikiem króla północy. Walka o zdobycie przewagi będzie się toczyć ze zmiennym powodzeniem. Ci z gruntu źli królowie będą przy jednym stole mówić kłamstwa. „W czasie wyznaczonym” znowu rozpali się wojna. Dojdzie do zbezczeszczenia sanktuarium Boga i ustawienia „obrzydliwości, która sprowadza spustoszenie” (11:29-31). Król północy będzie mówić dziwne rzeczy przeciwko Bogu bogów, a oddawać chwałę bogu twierdz. Gdy „w czasie końca” król południa wda się z królem północy we wzajemne przepychanie, król północy wtargnie jak powódź do wielu krajów, nie wyłączając „krainy Ozdoby”. Zaniepokojony wieściami ze wschodu i z północy, wpadnie w złość i rozbije „swoje namioty pałacowe między wielkim morzem a świętą górą Ozdoby”. Tak „dojdzie do swego kresu, a nie będzie nikogo, kto by mu dopomógł” (11:40, 41, 45).

18. Co się dzieje, gdy Michał ‛stoi dla dobra synów ludu Bożego’?

¹⁸ Wspaniała wizja trwa dalej: oto Michał ‛stoi dla dobra synów ludu Bożego’. Nadejdzie „czas takiej udręki”, jakiej jeszcze nie było w dziejach ludzkości, ale zapisani w księdze ocaleją. Wielu obudzi się z prochu do życia wiecznego, a „wnikliwi będą jaśnieć jak blask przestworza”. Doprowadzą wielu do prawości. Daniel ma zapieczętować księgę „aż do czasu końca”. „Jak długo jeszcze do końca tych zdumiewających rzeczy?” Anioł wymienia różne okresy: trzy i pół czasu, 1290 dni oraz 1335 dni, po czym oświadcza, że tylko „wnikliwi zrozumieją”. Jakże szczęśliwi są tacy ludzie! Na zakończenie anioł pokrzepia Daniela obietnicą, iż ten spocznie, a potem powstanie do swego losu „z końcem dni” (12:1, 3, 4, 6, 10, 13).

„Daniel” (po hebrajsku Danijjél) znaczy „moim sędzią jest Bóg”. Żyjący współcześnie z nim Ezechiel potwierdza, że prorok ten był postacią historyczną, gdyż wymienia go obok Noego i Hioba (Ezech. 14:14, 20; 28:3). Daniel datuje początek swej księgi na „trzeci rok królowania Jehojakima, króla Judy”. Był to rok 618 p.n.e., trzeci rok Jehojakima jako wasala Nebukadneccara.a Daniel miał prorocze wizje aż do trzeciego roku Cyrusa, czyli mniej więcej do roku 536 p.n.e. (Dan. 1:1; 2:1; 10:1, 4). Jakże wiele wydarzyło się za życia Daniela! Dzieciństwo spędził pod panowaniem królestwa Bożego w Judzie. Później jako kilkunastoletni książę wraz z innymi szlachetnie urodzonymi Judejczykami został zabrany do Babilonu, gdzie przeżył rozkwit i upadek tego trzeciego mocarstwa światowego w historii biblijnej. Potem był wysokim urzędnikiem w czwartym mocarstwie, w Medo-Persji. Musiał więc żyć około stu lat.