Czy w Kumran mieszkali esseńczycy?

Jeżeli dokumenty te stanowiły bibliotekę Kumran, to kto w nim mieszkał? Profesor Eleazar Sukenik, który w 1947 roku nabył trzy zwoje dla Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, pierwszy zasugerował, że należały one do społeczności esseńczyków.

Esseńczycy byli jednym ze stronnictw żydowskich wymienionych przez takich pisarzy z I wieku, jak Józef Flawiusz, Filon z Aleksandrii czy Pliniusz Starszy. Wciąż spekuluje się na temat pochodzenia tego ugrupowania, ale wiele przemawia za tym, że pojawiło się ono w burzliwym okresie po powstaniu Machabeuszów w II wieku p.n.e.b O istnieniu w tym czasie owej społeczności donosi Józef Flawiusz, który szczegółowo opisuje, czym różniły się jej poglądy religijne od poglądów faryzeuszy i saduceuszy. Pliniusz wspomniał, iż wspólnota esseńczyków mieszkała nad Morzem Martwym pomiędzy Jerychem a En-Gedi.

Profesor James VanderKam, badający Zwoje znad Morza Martwego, uważa, że „esseńczycy, którzy mieszkali w Qumran, stanowili jedynie małą część szerszego ruchu esseńskiego”, liczącego według Józefa Flawiusza jakieś 4000 osób (Manuskrypty znad Morza Martwego, przekład Reginy Gromackiej). Rzeczywistość odmalowana w tekstach kumrańskich wydaje się lepiej pasować do esseńczyków niż do jakiegokolwiek innego ugrupowania żydowskiego z tamtego okresu, nawet jeśli nie wszystkie szczegóły się zgadzają.

Niektórzy utrzymują, że chrystianizm narodził się właśnie w Kumran. Jednakże poglądy religijne tamtejszej wspólnoty pod wieloma względami znacznie się różniły od nauk pierwszych chrześcijan. Pisma z Kumran zawierają niezwykle surowe przepisy dotyczące sabatu i wskazują na wręcz obsesyjne przestrzeganie czystości ceremonialnej (Mateusza 15:1-20; Łukasza 6:1-11). Warto też wspomnieć o tym, że esseńczycy izolowali się od społeczeństwa, wierzyli w przeznaczenie i nieśmiertelność duszy, a także obstawali przy celibacie oraz mistycznych koncepcjach dotyczących czczenia Boga razem z aniołami. Jak widać, ich poglądy były sprzeczne z naukami Jezusa i pierwszych chrześcijan (Mateusza 5:14-16; Jana 11:23, 24; Kolosan 2:18; 1 Tymoteusza 4:1-3).

Ze zwojów opisujących zasady i wierzenia wspólnoty kumrańskiej jasno wynika, że w czasach Jezusa judaizm nie był jednolity. Tradycje mieszkańców Kumran różniły się od zwyczajów faryzeuszy i saduceuszy. Rozbieżności te prawdopodobnie skłoniły ich do osiedlenia się na pustyni. Błędnie uważali się za grupę, na której miały się spełnić słowa z Księgi Izajasza 40:3 o głosie na pustkowiu nawołującym do prostowania drogi Jehowy. W niektórych fragmentach zwojów jest mowa o Mesjaszu, którego przyjście według autorów było bardzo bliskie. Ten fakt jest szczególnie interesujący w świetle wypowiedzi Łukasza o tym, że „lud trwał w oczekiwaniu” na nadejście Mesjasza (Łukasza 3:15).