• Wspólne wątki w mitologiach
    Człowiek poszukuje Boga

    • Potop i bóg-człowiek Gilgamesz

      11. Skąd czerpiemy informacje na temat eposu o Gilgameszu?

      11 Mniej więcej 4000 lat temu powstał słynny mit akadyjski, zwany eposem o Gilgameszu. Poznano go głównie dzięki tekstowi klinowemu z biblioteki Asurbanipala w starożytnej Niniwie.

      12. Kim był Gilgamesz i dlaczego nie był lubiany? (Porównaj 1 Mojżeszową 6:1, 2).

      12 Poemat ten opowiada o bohaterskich czynach herosa Gilgamesza — w dwóch trzecich boga, a w jednej trzeciej człowieka. W pewnej wersji eposu powiedziano: „W Uruk wybudował mury, wielki wał, oraz świątynię błogosławionej Eanny dla boga nieboskłonu Anu i dla Isztar, bogini miłości (...), naszej pani miłości i wojny”. (Patrz zestawienie bogiń i bogów babilońsko-asyryjskich w ramce na stronie 45). Ale Gilgamesz nie należał do najprzyjemniejszych sąsiadów. Mieszkańcy Uruk skarżyli się bogom: „Jego żądza nie pozostawia panny jej ukochanemu, ani córki wojownika, ani żony szlachetnie urodzonego”.

      13. (a) Jakie działania podjęli bogowie i co uczynił Gilgamesz? (b) Kim był Utnapisztim?

      13 Jak bogowie zareagowali na te protesty? Bogini Aruru stworzyła Enkidu, który miał być człowieczym rywalem Gilgamesza. Ci dwaj nie zostali jednak wrogami, lecz związali się bliską przyjaźnią. Po jakimś czasie Enkidu umarł, a wstrząśnięty Gilgamesz zawołał: „Czyż gdy umrę, nie będę taki jak Enkidu? Rozpacz wstąpiła w me trzewia! Lękając się śmierci, błąkam się po stepie”. Chcąc posiąść tajemnicę nieśmiertelności, wyruszył na poszukiwanie Utnapisztima, który ocalał z potopu i dostąpił nieśmiertelności na równi z bogami.

      14. (a) Co polecono zrobić Utnapisztimowi? (Porównaj 1 Mojżeszową 6:13-16). (b) Jak zakończyła się wyprawa Gilgamesza?

      14 W końcu Gilgamesz znajduje Utnapisztima, a ten opowiada mu o potopie. Jak się dowiadujemy z tabliczki XI owego poematu, zawierającej opis potopu, Utnapisztim wylicza wskazówki udzielone mu w związku z katastrofą: „Zburz (ten) dom! Zbuduj statek! Porzuć dobra, szukaj życia. (...) Zachowaj we wnętrzu statku nasienie wszystkiego, co żyje”. Czy nie przypomina to nieco biblijnych informacji o Noem i potopie? Niestety, Utnapisztim nie potrafi obdarzyć Gilgamesza nieśmiertelnością. Rozczarowany Gilgamesz wraca do rodzinnego Uruk. Opowiadanie kończy się jego śmiercią. Motywem przewodnim eposu jest smutek i rezygnacja z powodu nieuchronności umierania i odchodzenia w zaświaty. Ówcześni ludzie nie znaleźli Boga prawdy i nadziei. Niemniej związek między tym utworem a prostym sprawozdaniem biblijnym o czasach przedpotopowych jest bardzo wyraźny.