W roku 1661 król Francji Ludwik XIV wprowadził w życie radykalną wersję tej doktryny, skupiając w swym ręku pełnię władzy. Wszelki sprzeciw uważał za grzech przeciw Bogu, którego reprezentował swoją osobą. Mawiał chełpliwie: „L’état c’est moi!” (Państwo to ja!).

Epoka władców absolutnych

Od wczesnego średniowiecza monarchia stała się typową formą ustrojową. Królowie odkryli tani i wygodny sposób rządzenia, polegający na przelaniu części władzy na wielkich właścicieli ziemskich. Ci z kolei stworzyli system polityczny i militarny znany jako feudalizm. W zamian za służbę wojskową i inną pomoc nadawali ziemię swoim wasalom. Ale im bardziej lennodawcy rośli w potęgę i znaczenie, tym szybciej królestwo rozpadało się na państewka feudalne.

Poza tym system feudalny ograbił poddanych z godności i odebrał im wolność. Podlegali zwierzchnictwu wojowniczych panów lennych, będąc głównymi dostarczycielami ich dochodów. Pozbawiony możliwości kształcenia się i dostępu do kultury „chłop pańszczyźniany niewiele miał praw, których mógłby dochodzić od swojego pana” — czytamy w dziele Collier’s Encyclopedia. „Bez zgody pana nie mógł się ożenić, przekazać spadkobiercom dzierżawionej ziemi ani jej opuścić”.

Nie był to jedyny sposób sprawowania władzy absolutnej. Czasami królowie powierzali pewne funkcje administracyjne urzędnikom, których w razie konieczności mogli później odwołać. Inni pozostawiali rozstrzyganie spraw lokalnych szanowanym instytucjom, które rządziły wykorzystując miejscowe obyczaje i presję społeczną. Jednakże pod takim czy innym względem wszystkie te metody były niezadowalające. Mimo to XVII-wieczni pisarze, tacy jak sir Robert Filmer z Anglii i Jacques-Bénigne Bossuet z Francji, dalej bronili absolutyzmu jako jedynej prawowitej formy rządów. Jednakże jego dni były już policzone.

„Bogowie” spadają do roli ozdób

Chociaż powszechnie uważano, że monarchowie ponoszą odpowiedzialność wyłącznie przed Bogiem, od dawna coraz usilniej dążono do tego, by podlegali też prawom, zwyczajom i władzom ludzkim. W XVIII wieku „monarchowie posługiwali się inną retoryką niż siedemnastowieczni suwereni, ale za jej fasadą wciąż pozostawali władcami absolutnymi” — powiedziano w dziele The Columbia History of the World. Następnie wyjaśniono: „Kiedy Fryderyk Wielki nazwał siebie ‛pierwszym sługą państwa’ i wyrzekł się boskiego pochodzenia praw monarchy, ani mu w myśli nie postało zrezygnować z władzy”.

Niemniej jednak po rewolucji angielskiej w 1688 roku i francuskiej w 1789 roku nadszedł zmierzch absolutyzmu. Jego miejsce zajmowały stopniowo formy rządów, w których władzę monarchy ograniczała konstytucja albo ciało ustawodawcze bądź jedno i drugie. W przeciwieństwie do XII wieku, kiedy — jak powiedział historyk W. L. Warren — „władza królewska była tym, czym zdołał ją uczynić król i co byli gotowi zaakceptować jego poddani”, obecnie władza polityczna większości królów i królowych jest dość okrojona.

Oczywiście nieliczni monarchowie wciąż jeszcze posiadają sporą władzę. Większość jednak już dawno utraciła swój nimb „boskości” i zadowala się pełnieniem roli reprezentacyjnych ozdób, symboli władzy skupiających wokół siebie naród zachęcany do pielęgnowania ducha lojalności. Monarchie konstytucyjne i parlamentarne usiłują uchronić jednoczącą siłę rządów jednostki, a równocześnie wyeliminować ich negatywne strony przez przekazanie rzeczywistej władzy ciału ustawodawczemu.

Idea monarchii jest wciąż popularna.

A choć w roku 1987 Francuzi czynili ostatnie przygotowania do obchodów dwusetnej rocznicy Wielkiej Rewolucji Francuskiej, 17 procent ankietowanych opowiedziało się za przywróceniem monarchii. Członek pewnego ugrupowania monarchistów oświadczył: „Tylko król mógłby zjednoczyć naród, który od tak dawna dzielą spory polityczne”.