„Przemytnicy wiary”

Wynalezienie prasy drukarskiej umożliwiło ludziom dostęp do nieprzebranego mnóstwa książek, broszur i traktatów o tematyce religijnej. Wydano też Biblię — najpierw po łacinie, a później w językach prostego ludu. W Niemczech wydrukowano ją w milionach egzemplarzy, a kolporterzy szybko dotarli z nią do mieszkańców wiosek. Ale nie wszystkim się to podobało.

W roku 1525 parlament francuski zakazał tłumaczenia Biblii, a w rok później zabronił nawet posiadania jej przekładu w miejscowym języku. Mimo to wydrukowano ją w tysiącach egzemplarzy i mnóstwo rozprowadzono po całym kraju dzięki zdecydowanym na wszystko kolporterom. Jednym z nich był młody Pierre Chapot. W roku 1546 został aresztowany i skazany na śmierć.

Katolicka Francja w roku 1551 podjęła bardziej stanowcze działania. Kolporterom zabroniono sprzedaży książek, ponieważ „potajemnie” wwozili publikacje „pochodzące z Genewy”, czyli od protestantów. Ale nic nie powstrzymało dostarczania Biblii do Francji. Przemycano ją wszelkimi sposobami. Nieduże egzemplarze chowano w beczułkach z podwójnym dnem służących do przewozu wina, w skrzyniach z kasztanami lub pod pokładami statków. Odważny Denis Le Vair został aresztowany podczas przewożenia beczki wypełnionej Bibliami. Jego również zamordowano. Jeden z ówczesnych wyznawców katolicyzmu, niechętny kolporterom, przyznał, że przez nich „w krótkim czasie Francję zalały Nowe Testamenty w języku francuskim”.

Przez cały XVI wiek owym „przemytnikom wiary”, jak ich określił pewien pisarz, groziło nieustanne niebezpieczeństwo. Wielu z nich aresztowano, osadzono w więzieniu lub zesłano na galery, skazano na wygnanie albo zamęczono na śmierć. Niektórych spalono na stosie razem z ich książkami. Historia wyjawia imiona zaledwie nielicznych, ale dzięki całej rzeszy takich śmiałków większość rodzin protestanckich mogła mieć własną Biblię.

W XIX wieku rewolucja przemysłowa położyła kres kontynuowanej od pokoleń działalności kolporterów. Powstawały jednak towarzystwa biblijne, dzięki czemu Pismo Święte udostępniano na niespotykaną wcześniej skalę. Kościół katolicki wciąż jednak sprzeciwiał się rozprowadzaniu Biblii. Aż do końca XIX stulecia nękano i karano ludzi zajmujących się jej kolportażem. Mimo to w latach 1804-1909 w samej tylko Francji rozpowszechniono sześć milionów egzemplarzy całej Biblii lub jej fragmentów.