Odważny tłumacz

W tej atmosferze zaciekłego sprzeciwu z jednej strony, a z drugiej gorącego pragnienia nabywania wiedzy biblijnej pojawiła się postać, która odegrała kluczową rolę w tłumaczeniu Biblii na współczesną grekę. Tą odważną osobą był wybitny językoznawca i biblista Neofit Wamwas, uważany za jednego z „nauczycieli narodu”.

Wamwas wyraźnie dostrzegał, iż winę za duchowy analfabetyzm rodaków ponosi Kościół prawosławny. Zdecydowanie twierdził, że chcąc przebudzić ludzi pod względem duchowym, trzeba przetłumaczyć Biblię na żywą greczyznę. W roku 1831 z pomocą innych uczonych zaczął przekładać Biblię na literacką grekę. Dokonane przez niego kompletne tłumaczenie ukazało się w roku 1850. Ponieważ nie miał wsparcia Kościoła prawosławnego, o pomoc w wydaniu i dystrybucji swego przekładu zwrócił się do Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego (BiZTB). Kościół nazwał Wamwasa „protestantem”, a wkrótce potem uznał go za wyrzutka.

Z powodu ograniczonej wówczas wiedzy biblijnej i lingwistycznej przekład Wamwasa był ściśle wzorowany na King James Version (Biblii króla Jakuba) i przejął jej ułomności. Niemniej przez wiele lat był dostępną dla ludzi wersją Pisma Świętego w najbardziej współczesnej grece. Co ciekawe, w czterech miejscach zawiera osobiste imię Boga w formie „Ieowá” (Rodzaju 22:14; Wyjścia 6:3; 17:15; Sędziów 6:24).

Jak społeczeństwo przyjęło ten i inne łatwe do zrozumienia przekłady Biblii? Reakcje były po prostu zachwycające! Niedaleko jednej z greckich wysp do łodzi pewnego kolportera BiZTB „podpłynęło tyle łódek z dziećmi pragnącymi dostać (...) [Biblie], iż musiał (...) polecić kapitanowi odpłynąć”, żeby nie zostawić wszystkich egzemplarzy w jednym miejscu! Ale oponenci nie stali z założonymi rękami.

Popi ostrzegali ludzi przed takimi wersjami Biblii, a na przykład w Atenach konfiskowano je. W roku 1833 prawosławny biskup Krety spalił egzemplarze „Nowego Testamentu” znalezione w pewnym klasztorze. Dopóki nie opuścił wyspy, jeden z popów oraz mieszkańcy okolicznych wiosek trzymali swoje egzemplarze w ukryciu.

Jakiś czas później na wyspie Korfu przekład Wamwasa został przez Święty Synod greckiego Kościoła prawosławnego oficjalnie zakazany. Zabroniono jego sprzedaży, a istniejące egzemplarze zniszczono. Nienawistny kler doprowadził do palenia Pisma Świętego również na wyspach: Chios, Siros i Mikonos.

W tym samym czasie w Grecji, podobnie jak w wielu innych krajach, wiedzę biblijną szerzyli Świadkowie Jehowy. Od roku 1905 korzystali z przekładu Wamwasa, by pomóc tysiącom rodaków zrozumieć prawdę biblijną.