NASIENIE, POTOMSTWO

Hebrajskie słowo zéraʽ i greckie spérma, wielokrotnie występujące w Piśmie Świętym, oznaczają: a) nasiona roślin, b) ludzkie nasienie i c) potomstwo.

Nasiona roślin. Gospodarka Izraela opierała się głównie na rolnictwie, toteż w Biblii często jest mowa o sianiu, sadzeniu i żniwach. Pojawia się też wiele wzmianek o „nasieniu”, a pierwsza pochodzi z opisu trzeciego dnia stwarzania. Jehowa rozkazał: „Niech ziemia porośnie trawą, roślinami wydającymi nasienie, drzewami owocowymi rodzącymi według rodzaju swego owoc, w którym jest jego nasienie — na ziemi” (Rdz 1:11, 12, 29). Stwórca wyjawił w ten sposób, że ma zamiar pokryć ziemię roślinami rozmnażającymi się „według rodzaju swego” za pośrednictwem nasion i zachowującymi dzięki temu swą różnorodność.

Ludzkie nasienie. W Kapłańskiej 15:16-18 i 18:20 hebrajskie słowo zéraʽ ma związek z wypływem nasienia mężczyzny. Z kolei w Kapłańskiej 12:2 kauzatywna forma czasownika zaráʽ („siać”) została oddana przez „pocznie potomka”. A w Liczb 5:28 czasownik zaráʽ w formie biernej występuje obok rzeczownika zéraʽ, cały zaś zwrot przetłumaczono na „pocznie z nasienia”.

Potomstwo. W większości wypadków słowo zéraʽ oznacza w Biblii potomka lub potomstwo. W Rodzaju 7:3 odnosi się do potomstwa zwierząt, w Rodzaju 9:9 do potomstwa Noego, a w Rodzaju 16:10 do potomstwa Hagar. Bóg polecił, żeby Abraham i jego potomkowie zostali obrzezani na znak zawartego z nimi przymierza (Rdz 17:7-11).

Odpowiednikiem hebrajskiego zéraʽ jest grecki wyraz spérma (por. Mt 13:24; Jn 7:42; 1Ko 15:38; Heb 11:11). Pokrewnego terminu spòros („nasienie; ziarno”) użył Jezus jako symbolu słowa Bożego (Łk 8:11).

Zapowiedź dotycząca jednej osoby. Hebrajskie i greckie słowa określające potomstwo (Abrahama i innych osób) występują w liczbie pojedynczej, lecz zwykle mają znaczenie zbiorowe. Można by się zastanawiać, dlaczego w odniesieniu do potomków Abrahama tak często użyto rzeczownika zbiorowego zéraʽ: „potomstwo” zamiast określenia baním: „synowie” (lp. ben), wyraźnie wskazującego na liczbę mnogą. Na pewien ważny powód zwraca uwagę Paweł, wyjaśniając, że gdy Bóg zapowiadał błogosławieństwa mające przyjść poprzez potomstwo Abrahama, miał na uwadze głównie jedną osobę, mianowicie Chrystusa. Apostoł tak to uzasadnia: „A obietnice oznajmiono Abrahamowi i jego potomkowi. Nie mówi: ‚I potomkom [spérmasin]’, jak o wielu, lecz jak o jednym: ‚I twemu potomkowi [spérmatí]’, którym jest Chrystus” (Gal 3:16).

Niektórzy uczeni kwestionują słuszność argumentacji Pawła dotyczącej użycia słowa „potomek” w liczbie pojedynczej i mnogiej. Wskazują na to, że słowo zéraʽ w znaczeniu „potomstwo” zawsze występuje w liczbie pojedynczej, podobnie jak jego polski odpowiednik. Prócz tego towarzyszące mu czasowniki i przymiotniki nie sugerują, czy chodzi o jedną osobę, czy o więcej. Istnieje jednak inny aspekt tego zagadnienia, potwierdzający gramatyczną i doktrynalną słuszność wyjaśnień Pawła. Przedstawiono go w dziele Cyclopædia pod red. J. M’Clintocka i J. Stronga (1894, t. IX, s. 506): „Sposób użycia zaimków całkowicie różni się od obu wspomnianych konstrukcji gramatycznych [tzn. od połączeń słowa „potomstwo” z czasownikami i przymiotnikami]. Zaimek w liczbie pojedynczej [zastępujący wyraz zéraʽ] wskazuje na jednostkę, na kogoś jednego lub jednego z wielu, a zaimek w liczbie mnogiej oznacza wszystkich potomków. Regułę tę konsekwentnie uwzględniali tłumacze Sept[uaginty] (...) Rozumiał ją także Piotr, gdyż przemawiając do rodowitych Żydów w Jerozolimie — jeszcze przed nawróceniem Pawła — wskazał, że potomstwo z Rodz. xxii, 17, 18 to pojedyncza osoba (Dzieje iii, 26), podobnie jak to uczynił tysiąc lat wcześniej Dawid (Ps. lxxii, 17)”.

W tym samym dziele powiedziano także: „Paweł nie wskazuje na różnicę między jednym potomstwem a drugim, lecz między jednym potomkiem a wieloma; a zważywszy, że przytacza ten sam fragment co Piotr [cytowany wcześniej], to jego argumentację dostatecznie uzasadnia zaimek ‚jego [nie: ich] nieprzyjaciół’ [w polskich przekładach: „swoich nieprzyjaciół”]. Jeżeli potomstwu towarzyszy zaimek w liczbie pojedynczej, niewątpliwie chodzi o syna”.