„Bakteria E. coli powodem zamknięcia szkoły w Niemczech” (AGENCJA REUTERA, NIEMCY).

„Kiełki podejrzane o wywołanie epidemii salmonelli w pięciu stanach” (USA TODAY).

„Mięso z 6 krów karmionych radioaktywną słomą trafiło do sprzedaży w 9 prefekturach” (THE MAINICHI DAILY NEWS, JAPONIA).

POWYŻSZE doniesienia ukazały się w ciągu dwóch tygodni minionego roku. Jak oceniają badacze, rokrocznie w krajach rozwiniętych około 30 procent ludzi zapada na choroby wywołane przez żywność.

Jak takie informacje wpływają na ciebie? Hoi, który mieszka w Hongkongu, mówi: „Niepokoją mnie, a nawet złoszczą. Mam dwoje dzieci, więc przejmuję się tym, jak i gdzie wytwarzane jest to, co jedzą”.

W krajach biedniejszych choroby przenoszone przez żywność i wodę co roku zabijają miliony ofiar, głównie dzieci. Bola, mieszkanka Nigerii, zauważa: „Na tutejszych targowiskach produkty żywnościowe są narażone na działanie kurzu, much, deszczu i wiatru. Gdy czytam lub słyszę o chorobach spowodowanych przez żywność, jestem przerażona. Chcę chronić swoją rodzinę”.

Czy rzeczywiście można uchronić rodzinę przed niebezpiecznym jedzeniem? Kanadyjska Agencja Inspekcji Żywności informuje: „Jeśli groźna dla zdrowia żywność trafia do sklepów, prasa nadaje temu rozgłos. I całkiem słusznie. Jednak szkodliwe dla zdrowia pożywienie, mogące doprowadzić do różnych schorzeń, nieraz serwujemy sobie sami — wskutek tego, co robimy lub czego nie robimy w kuchni”.

Jak możesz ustrzec rodzinę od takich chorób? Omówimy cztery sposoby na to, by nasze jedzenie było bezpieczniejsze.

[Ramka na stronie 3]

KTO JEST ZAGROŻONY?

Do ludzi szczególnie narażonych na choroby wywołane przez żywność należą:

● dzieci poniżej piątego roku życia

● kobiety w ciąży

● ludzie powyżej 70 roku życia

● osoby mające osłabiony układ odpornościowy.

Jeśli do jednej z tych grup zaliczasz się ty sam lub ktoś z domowników, zwracaj wyjątkową uwagę na jedzenie, które przygotowujesz, podajesz i spożywasz.

[Prawa własności]

Źródło: New South Wales Food Authority, Australia.

JEŚLI sam nie produkujesz żywności, to prawdopodobnie zaopatrujesz się w nią na targu lub w sklepie. Jak więc wybierać i kupować zdrowe jedzenie?

● Planuj kolejność zakupów

„Zakupy zacznij od artykułów, które nie psują się zbyt szybko” — zaleca australijska rada zajmująca się bezpieczeństwem żywności. „Produkty przechowywane w chłodziarkach i zamrażarkach nabywaj w ostatniej kolejności”. Również coś ciepłego do jedzenia kupuj tuż przed powrotem do domu.

● Wybieraj świeże produkty

W miarę możliwości kupuj świeżą żywnośća. Ruth z Nigerii, mająca dwoje dzieci, mówi: „Zwykle na targ idę bardzo wcześnie, kiedy wszystko jest najświeższe”. Elizabeth z Meksyku także robi zakupy na targowisku: „Tam sama mogę wybrać świeże owoce i warzywa. Mięso kupuję tylko z uboju dokonanego w tym samym dniu. To, czego od razu nie wykorzystam, zamrażam”.

● Przyglądaj się żywności

Czy skórka nie jest naruszona? Czy mięso nie ma dziwnego zapachu? Zwróć uwagę na opakowanie produktu. Jeśli jest uszkodzone, mogły do środka przeniknąć groźne bakterie.

Chung Fai z Hongkongu, który zaopatruje się w supermarkecie, przypomina: „Zawsze trzeba też na opakowaniu sprawdzić termin przydatności do spożycia”. Dlaczego? Specjaliści ostrzegają, że nawet jeśli przeterminowany produkt dobrze wygląda, pachnie i smakuje, może zaszkodzić.

● Bezpiecznie transportuj

Torby lub plastikowe pojemniki wielokrotnego użytku, w których przynosisz zakupy, często myj ciepłą wodą z detergentem. Do osobnych pojemników lub toreb wkładaj mięso i ryby, by nie stykały się z innymi artykułami.

Loredana i Enrico z Włoch robią zakupy blisko miejsca zamieszkania. Mówią: „Dzięki temu unikamy przewożenia żywności na znaczną odległość oraz ryzyka, że się popsuje”. Jeśli powrót do domu zajmie więcej niż pół godziny, produkty schłodzone lub zamrożone włóż do torby termoizolacyjnej lub w inny sposób zapewnij im niską temperaturę.

W następnym artykule podpowiemy, jak obchodzić się z żywnością po przyjściu do domu.

[Przypis]

[Ramka na stronie 4]

UCZ DZIECI: „Swoim dzieciom powtarzam, żeby przed kupnem paczkowanego jedzenia, na przykład przekąsek, sprawdzały termin przydatności do spożycia” (Ruth, Nigeria).

CHIRURG w trosce o dobro pacjentów myje ręce, sterylizuje narzędzia i dba o czystość sali operacyjnej. Podobnie ty możesz chronić rodzinę, utrzymując w czystości siebie, kuchnię i pożywienie.

● Myj ręce

Według kanadyjskiej Agencji Zdrowia Publicznego „za pośrednictwem rąk przenosi się jakieś 80 procent najczęstszych chorób zakaźnych, takich jak przeziębienie czy grypa”. Dlatego przed jedzeniem i przygotowaniem posiłku oraz po skorzystaniu z toalety dokładnie myj ręce wodą i mydłem.

● Dbaj o czystość kuchni

Pewne badania ujawniły, że najczystszym miejscem w domu zazwyczaj jest toaleta, natomiast „najwięcej bakterii kałowych znaleziono na gąbkach i zmywakach używanych w kuchni”.

Dlatego często wymieniaj zmywaki, a blaty kuchenne myj gorącą wodą ze środkiem czyszczącym lub dezynfekującym. Oczywiście nie zawsze jest to łatwe. Bola mieszka w domu bez bieżącej wody. „To bardzo utrudnia życie” — przyznaje. „Ale nie żałujemy wody i mydła, dzięki czemu zawsze możemy zadbać o czystość w kuchni i całym domu”.

● Myj produkty spożywcze

Zanim dany towar trafi do sprzedaży, może mieć kontakt z brudną wodą, kałem, surowymi produktami lub ze zwierzętami. Nawet jeśli zamierzasz obrać owoce lub warzywa, starannie je opłucz, by usunąć groźne bakterie. Wymaga to czasu. Daiane, matka z Brazylii, wyjaśnia: „Gdy przygotowuję warzywa na sałatkę, unikam pośpiechu, żeby wszystko dokładnie umyć”.

● Oddziel surowe mięso

Aby nie dopuścić do rozprzestrzeniania się bakterii, szczelnie zamykaj lub dokładnie opakowuj surowe mięso, w tym drób, a także ryby i owoce morza i oddzielaj je od innych artykułów żywnościowych. Do krojenia tych produktów używaj osobnego noża i osobnej deski, które dokładnie myj gorącą wodą z detergentem — zarówno przed użyciem, jak i po nim.

Jeśli już zadbałeś o czystość rąk, narzędzi oraz produktów, możesz zabrać się do bezpiecznego przygotowania posiłku. Jak to zrobić?

[Ramka na stronie 5]

UCZ DZIECI: „Swoje dzieci uczymy, że przed jedzeniem należy myć ręce, a to, co spadło na podłogę, trzeba opłukać lub wyrzucić” (Hoi, Hongkong).

W STAROŻYTNYM Izraelu nierozważny kucharz zebrał dziko rosnące dynie, choć ich nie znał. Potem dodał je do gotującej się potrawy. Ci, którzy jej skosztowali, przestraszyli się, że może być zatruta, i zaczęli wołać: „Śmierć w kotle” (2 Królów 4:38-41).

Jak pokazuje ten przykład, beztrosko przygotowane jedzenie bywa niebezpieczne — można się nim zatruć, i to nawet śmiertelnie. Aby zapobiegać chorobom przenoszonym przez pokarm, naucz się więc starannie przygotowywać i przechowywać żywność. Weź pod uwagę cztery wskazówki:

● Mięsa nie rozmrażaj w temperaturze pokojowej

Amerykański Departament Rolnictwa wyjaśnia: „Nawet jeśli (...) [mięso] rozmarzające na blacie kuchennym jest jeszcze w środku zamrożone, wierzchnie warstwy mogą już być w ‚strefie zagrożenia’, to znaczy w zakresie temperatur od 4 do 60°C, kiedy to bakterie gwałtownie się mnożą”. Dlatego mrożonki powinno się rozmrażać w lodówce, w mikrofalówce bądź też w szczelnym opakowaniu w chłodnej wodzie.

● Dogotowuj potrawy

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) „odpowiednie gotowanie zabija zdecydowaną większość groźnych mikroorganizmów”. Zadbaj, by gotowane potrawy — szczególnie zupy i gulasze — osiągnęły temperaturę co najmniej 70 stopni Celsjuszaa. Ponieważ nieraz trudno określić temperaturę wewnątrz jakiegoś dania, wielu kucharzy używa specjalnego termometru.

● Podawaj jak najszybciej

Ugotowane potrawy nie powinny być zbyt długo przetrzymywane w temperaturze pokojowej, bo mogą zacząć się psuć. Dlatego podawaj je szybko, najlepiej zaraz po przyrządzeniu. Zimne dania utrzymuj w stanie chłodnym, a gorące — w gorącym. Gorące dania mięsne można trzymać w piekarniku ustawionym na 90 stopni Celsjusza.

● Mądrze postępuj z tym, co zostaje

Anita z Polski większość posiłków podaje zaraz po przyrządzeniu. Ale jeśli przygotowuje coś na zapas, to od razu zamraża małe porcje, aby łatwo było je rozmrozić. Niezjedzone potrawy przechowuj w lodówce maksymalnie cztery dni.

Gdy jesz w restauracji, musisz zaufać temu, kto przygotował posiłek. Jak w tej sytuacji zadbać o zdrowie rodziny?

[Przypis]

[Ramka na stronie 6]

UCZ DZIECI: „Przypominam dzieciom, że gdy coś gotują, powinny stosować się do wskazówek podanych na opakowaniu” (Yuk Ling, Hong Kong).

Jeff, zdrowy i energiczny 38-letni mężczyzna, wybrał się z rodziną do restauracji niedaleko Pittsburgha w amerykańskim stanie Pensylwania. Miesiąc później zmarł wskutek ostrej niewydolności wątroby. Co do tego doprowadziło? Jeden ze składników zamówionej potrawy — cebula, która była skażona wirusem zapalenia wątroby typu A.

W PEWNYM zachodnim kraju niemal połowę pieniędzy przeznaczanych na żywność ludzie wydają w restauracjach. Tymczasem potrawy serwowane w tamtejszych lokalach bywają przyczyną mniej więcej połowy zachorowań na choroby przenoszone przez żywność.

To prawda, że w restauracji nie masz wpływu na jakość kupowanych składników, czystość kuchni czy sposób przyrządzenia potrawy. Masz jednak wpływ na to, co i gdzie zjesz oraz jak postąpisz z tym, co zostało na talerzu.

● Rozejrzyj się

„Gdy po raz pierwszy wchodzimy do jakiejś restauracji”, mówi Daiane z Brazylii, „uważnie się przyglądam, czy stoły, obrusy i sztućce są czyste, a kelnerzy schludni. Jeśli nie, to wychodzimy i szukamy czegoś innego”. W niektórych krajach inspektorzy zajmujący się ochroną zdrowia regularnie kontrolują i oceniają restauracje pod kątem czystości, a wyniki tych kontroli upubliczniają.

● Ostrożnie z braniem jedzenia do domu

Amerykański Urząd do spraw Żywności i Leków (FDA) radzi: „Jeśli od chwili zaserwowania potrawy nie zdążysz dotrzeć do domu w ciągu dwóch godzin (lub wcześniej, gdy temperatura na zewnątrz przekracza 30 stopni Celsjusza), to nie zabieraj tego, czego nie zjadłeś”. Jeżeli wziąłeś resztę posiłku, jak najszybciej wróć do domu i włóż do lodówki.

Dzięki zastosowaniu się do czterech zasad omówionych w niniejszej serii twoja żywność może być bezpieczniejsza.

[Ramka i ilustracja na stronie 7]

UCZ DZIECI: „Uczymy dzieci wystrzegania się jedzenia, które może być groźne dla zdrowia” (Noemi, Filipiny).