Istotnie, w ciągu stu lat po śmierci Muhammada powstało imperium arabskie, większe niż cesarstwo rzymskie u szczytu swej potęgi. Rozciągało się od Indii, przez Afrykę Północną po Hiszpanię i znacznie się przyczyniło do upowszechnienia wynalazków, które wzbogaciły cywilizację zachodnią. Wniosło ogromny wkład w różne dziedziny, takie jak prawo, matematyka, astronomia, historia, literatura, geografia, filozofia, architektura, medycyna, muzyka i nauki społeczne.

Jak szybko gasnący meteor

„Podboje arabskie stanowiły bezpośrednie następstwo nauk Muhammada”, czytamy w dziele The Collins Atlas of World History. Rzecz jasna na ekspansję islamu miały wpływ także inne czynniki. Na przykład chrześcijan z Bizancjum i perskich zaratustrian tak zaślepiły wzajemne waśnie religijne, że zlekceważyli ofensywę Arabów.

Utrzymywanie spoistości rozległego państwa za pomocą religii nie było nowym pomysłem. Jednakże „muzułmanie byli przeświadczeni, że w Koranie przekazano im ostateczną i niezmienną prawdę”, wyjaśnia Desmond Steward. Popadli w samozadowolenie, „uważając, iż wszystko, co warto wiedzieć, jest już znane, a poglądy innowierców nie zasługują na większą uwagę”. Wszelkie zmiany „uparcie odrzucano”.

W rezultacie już w XI wieku zaczął się zmierzch imperium. Steward porównuje je do „meteora, który przecina nocą niebo (...) [i] prędko wyczerpuje swą energię”. Religia, która rozbudziła w ludziach poczucie braterstwa i podsunęła im stosunkowo prosty sposób przybliżania się do Boga, w gruncie rzeczy przyczyniła się do upadku mocarstwa, jakie kiedyś dzięki niej utworzono. Rozpadło się ono równie szybko jak powstało. Państwo przestało istnieć, ale religia pozostała.b