Nauki i postępowanie — ahimsa i warny

15. (a) Co to jest ahimsa i jak stosują się do niej dżiniści? (b) Jak na ahimsę zapatrywał się Gandhi? (c) Czym sikhowie różnią się od hinduistów i wyznawców dżinizmu?

¹⁵ W hinduizmie, podobnie jak w innych religiach, spotyka się pewne elementarne pojęcia, które wywierają wpływ na sposób myślenia i codzienne postępowanie. Wielką rolę odgrywa ahimsa (w sanskrycie: ahinsa) — nieużywanie przemocy, z czego zasłynął Mohandas Gandhi (1869-1948), znany jako Mahatma (patrz strona 113). Zgodnie z tą filozofią hinduiści nie mogą zabijać żadnych stworzeń ani stosować gwałtu. Między innymi właśnie dlatego otaczają czcią pewne zwierzęta, na przykład krowy, węże i małpy. Najżarliwszymi zwolennikami ahimsy i poszanowania życia są wyznawcy dżinizmu (którego początki sięgają VI wieku p.n.e.). Chodzą boso, a nawet zasłaniają twarz, by przypadkiem nie połknąć jakiegoś owada (patrz strona 104 oraz zdjęcie na stronie 108).

[Ramka i ilustracje na stronie 104]

Dżinizm — asceza i odrzucenie wszelkiej przemocy

Religia ta, której symbolem jest staroindyjska swastyka, została założona w VI wieku p.n.e. przez bogatego księcia indyjskiego Nataputtę Wardhamanę, znanego lepiej jako Wardhamana Mahawira (tytuł ten znaczy „Wielki Człowiek” lub „Wielki Bohater”). Obrał on drogę samozaparcia i ascezy. W poszukiwaniu wiedzy wyruszył nago „przez wioski i równiny środkowych Indii, by znaleźć wyzwolenie z cyklu narodzin, śmierci i ponownych narodzin” (John B. Noss, Man’s Religions). Wierzył, że duszę można zbawić jedynie przez krańcowe wyrzeczenia, dyscyplinę wewnętrzną oraz surowe stosowanie ahimsy — zasady zabraniającej wyrządzania krzywdy jakiejkolwiek żywej istocie. Przestrzeganie ahimsy posunął tak daleko, że nosił miękką miotełkę, którą delikatnie usuwał napotkane na drodze owady. Swój szacunek do życia wyrażał również w dbaniu o czystość i prawość własnej duszy.

Jego naśladowcy, pragnący poprawić swój karman, po dziś dzień wiodą życie pełne wyrzeczeń, odznaczające się poszanowaniem dla wszelkich żywych stworzeń. Jest to kolejny przykład ogromnego wpływu, jaki wywiera na ludzi wiara w duszę nieśmiertelną.

Obecnie religia ta liczy niespełna cztery miliony wiernych. Większość z nich żyje w Indiach, w okolicach Bombaju i Gudżaratu.

[Ilustracja]

Wyznawca dżinizmu u stóp 17-metrowego posągu świętego Gommateśwary w Karnatace w Indiach