• Judaizm — poszukiwanie Boga przez Biblię i tradycję
    Człowiek poszukuje Boga

    • zmartwychwstanie

      31. (a) Jak nauka o duszy nieśmiertelnej przeniknęła do nauk judaizmu? (b) Jaka trudność wyłoniła się wskutek nauczania o nieśmiertelności duszy?

      31 Według jednej z podstawowych nauk judaizmu współczesnego człowiek ma duszę nieśmiertelną, która żyje po śmierci ciała. Ale czy pogląd ten wywodzi się z Biblii? Encyclopaedia Judaica otwarcie przyznaje: „Nauka o nieśmiertelności duszy niewątpliwie przeniknęła do judaizmu przez wpływy greckie”. W rezultacie powstała pewna trudność doktrynalna, gdyż to samo źródło podaje: „Te dwa wierzenia — o zmartwychwstaniu oraz o duszy nieśmiertelnej — w gruncie rzeczy sobie zaprzeczają. Pierwsze odnosi się do zbiorowego zmartwychwstania przy końcu dni, kiedy to powstaną z grobów zmarli, którzy śpią w prochu ziemi, a drugie — do stanu duszy po śmierci ciała”. Jak teolodzy żydowscy rozwiązali ów problem? „Przyjęto, że po śmierci człowieka jego dusza żyje dalej w innym świecie (co dało początek wszelkim wierzeniom o niebie i piekle), natomiast ciało spoczywa w grobie i czeka na wskrzeszenie wszystkich zmarłych do fizycznego życia tutaj na ziemi”.

      32. Co Biblia mówi o losie zmarłych?

      32 Wykładowca uniwersytecki Arthur Hertzberg pisze: „Biblia [hebrajska] ogranicza życie człowieka do tego świata. Nie zawiera nauki o niebie ani o piekle, lecz rozwija wątek ostatecznego zmartwychwstania przy końcu dni”. Oto proste i trafne wyjaśnienie tego, czego uczy Pismo Święte, mianowicie że „umarli nic nie wiedzą (...), bo w krainie umarłych, do której idziesz, nie ma ani działania, ani zamysłów, ani poznania, ani mądrości” (Kaznodziei 9:5, 10; Daniela 12:1, 2; Izajasza 26:19).

      33. Jak Żydzi początkowo zapatrywali się na naukę o zmartwychwstaniu?

      33 Jak donosi Encyclopaedia Judaica, „w okresie działalności rabinów zmartwychwstanie było zaliczane do podstawowych nauk judaizmu”, a ponadto „odróżniano je od wierzenia w (...) nieśmiertelność duszy”.f Tymczasem dziś wszystkie kierunki judaizmu uznają duszę nieśmiertelną, a nie wszystkie uczą o zmartwychwstaniu.

      34. Jaki pogląd na temat duszy przedstawia Talmud w odróżnieniu od Biblii? Jak to skomentowali późniejsi pisarze?

      34 W przeciwieństwie do Biblii Talmud, w którym zaznaczają się wpływy hellenistyczne, zawiera nie tylko mnóstwo wyjaśnień i opowiadań dotyczących duszy nieśmiertelnej, ale również jej opisy. Późniejsza żydowska literatura kabalistyczna, oparta na mistycyzmie, posuwa się nawet do nauczania o reinkarnacji (wędrówce dusz), choć pojęcie to wywodzi się w gruncie rzeczy z hinduizmu (patrz rozdział 5). Dziś w Izraelu nauka ta powszechnie uchodzi za rdzennie żydowską, a ponadto odgrywa ważną rolę w wierzeniach i pismach chasydów. Na przykład w książce Tales of the Hasidim​—The Later Masters (Opowiadania chasydzkie — późniejsi mistrzowie) Martin Buber opowiada o duszy ze szkoły Elimelecha, rabina z Leżajska: „Kiedy w Dniu Pojednania rabbi Abraham Jehoszua odmawiał modlitwę awoda, opisującą służbę arcykapłana w świątyni jeruzalemskiej, i dochodził do miejsca: ‚I tak rzekł’, nigdy nie wypowiadał tych słów, lecz mówił: ‚I tak rzekłem’. Nie zapomniał bowiem czasów, gdy jego dusza bytowała w ciele arcykapłana w Jeruzalem”.

      35. (a) Jak judaizm reformowany ustosunkował się do nauki o duszy nieśmiertelnej? (b) Czego Biblia wyraźnie naucza o duszy?

      35 Judaizm reformowany odważył się nawet całkowicie odrzucić wiarę w zmartwychwstanie. Usunął to słowo z modlitewników, jako że uznaje wyłącznie wiarę w duszę nieśmiertelną.