Żydzi pod panowaniem Persji

W roku 537 p.n.e., po wydaniu przez Cyrusa dekretu o uwolnieniu Żydów z niewoli, grupa Izraelitów i towarzyszących im nie-Żydów opuściła Babilon. Ów ostatek, któremu leżały na sercu sprawy duchowe, powrócił do zniszczonych miast w spustoszonym kraju. Rozległe niegdyś terytorium Izraela okroili Edomici, Fenicjanie, Samarytanie, plemiona arabskie i inne narody. Z resztek ziem Judy i Beniamina utworzono prowincję judzką należącą do satrapii perskiej zwanej Abar Nahara (Zarzecze) (Ezdrasza 1:1-4; 2:64, 65).

Dzieło The Cambridge History of Judaism (Historia judaizmu) donosi, iż pod panowaniem Persji Juda wkroczyła w „okres ekspansji terytorialnej i wzrostu liczebnego”. O Jeruzalem napisano: „Rolnicy i pielgrzymi znosili dary, Świątynia i miasto stawały się coraz bardziej zamożne, co przyciągało cudzoziemskich kupców i rzemieślników”. Jeśli chodzi o miejscową religię i lokalne władze, Persowie byli bardzo tolerancyjni, ale nałożyli na ludność niezwykle wysokie podatki, płatne wyłącznie metalami szlachetnymi (porównaj Nehemiasza 5:1-5, 15; 9:36, 37; 13:15, 16, 20).

Ostatnie lata imperium perskiego były dość burzliwe, gdyż często zdarzały się bunty satrapów. Sporo Żydów wzięło udział w powstaniu, które wybuchło na wybrzeżu Morza Śródziemnego, za co zesłano ich daleko na północ do Hyrkanii nad Morzem Kaspijskim. Ale większa część Judy najwyraźniej nie została ukarana przez Persów.

Uwolnieni z Babilonu wierni Żydzi początkowo ustrzegli się przed skalaniem religii prawdziwej, objawionej w Pismach Hebrajskich, pogańskimi naukami i poglądami filozoficznymi. W Księdze Estery, która powstała po przeszło 60 latach bliskich kontaktów z Persją, nie ma ani śladu zoroastryzmu. Religia perska nie przeniknęła też do innych ksiąg biblijnych: Ezdrasza, Nehemiasza czy Malachiasza — spisanych we wczesnym okresie dominacji Persji (537-443 p.n.e.).

Jednakże uczeni uważają, iż w późniejszych latach tego panowania wielu Żydów zaczęło przejmować niektóre poglądy czcicieli Ahury Mazdy, najważniejszego bóstwa perskiego. Świadczą o tym popularne wierzenia i przesądy esseńczyków. Potoczne słowa hebrajskie określające ptaki nocne, szakala i inne zwierzęta pustynne zaczęły się Żydom kojarzyć ze złymi duchami i nocnymi marami z ludowych wierzeń Babilończyków i Persów.