Rozpoczyna się gorączka diamentowa

Na początku poszukiwano diamentów nad rzekami Oranje i Vaal. Potem, w roku 1870, rozeszła się wieść, że na farmach położonych dalej w głębi lądu, między tymi dwiema rzekami, dokonano niewiarygodnych odkryć. Poszukiwacze opuścili więc brzegi rzek i pognali w okolice, gdzie znajdowała się farma Adriana van Wyka. Ani on, ani jego sąsiedzi nie mieli pojęcia, że pod ich farmami leżą wygasłe wulkany, a w ich kraterach kryją się diamenty (w skale zwanej niebieską ziemią).

Szybko zaczęły się pojawiać namioty, które wkrótce zastąpiono domkami z blachy. Obozy te były, mówiąc oględnie, prymitywne. Brakowało wody i podstawowych udogodnień. Przybyszom uprzykrzały życie tumany pyłu, chmary much, 40-stopniowe upały w letnie dni, a w zimowe noce mrozy. Byli gotowi znosić wszystkie te niewygody, bo wierzyli, że dorobią się bajecznych fortun.

A co się stało z Adrianem van Wykiem po tym, jak jego farmę opanowali poszukiwacze diamentów? Na początku pozwolił im pracować na kawałku ziemi za niewielką miesięczną opłatą. Ale ponieważ ciągle ich przybywało, powoli przestawał panować nad sytuacją. Kiedy pewne przedsiębiorstwo wydobywcze zaproponowało odkupienie farmy za 2000 funtów, chętnie na to przystał, podpisał dokumenty i wyjechał w spokojniejsze okolice.

Niedaleko farmy van Wyka mieszkali dwaj bracia de Beerowie. Pod ich nazwiskiem zarejestrowano później spółkę De Beers Consolidated Mines, która istnieje po dziś dzień i jest największym producentem diamentów na świecie. Obecnie na obszarze zajmowanym kiedyś przez skromnych farmerów znajduje się miasto Kimberley. A na terenie gospodarstwa braci de Beerów powstało wyrobisko tak głębokie i szerokie, że nazwano je Big Hole, czyli Wielka Dziura.

Przed odkryciami na południu Afryki diamenty wydobywano w Indiach i Brazylii. Ale to nie zaspokajało zapotrzebowania światowego rynku. Dopiero odkrycie obfitych złóż diamentonośnych w Afryce Południowej dało początek współczesnemu przemysłowi diamentowemu.

[Ramka i ilustracje na stronach 16, 17]

„KRÓLOWA KOPALŃ”

W roku 1903 jakieś 30 kilometrów na wschód od Pretorii w południowej Afryce powstała nowa kopalnia diamentów. Otrzymała trafną nazwę Premier Mine, czyli Królowa Kopalń. Dwa lata później, gdy górnicy dotarli już na głębokość 10 metrów, jeden z nich zauważył na skalnej ścianie coś błyszczącego. Jego przełożony ostrożnie zszedł na dół i wyciął błyszczący fragment skały scyzorykiem. W ręku trzymał diament wielkości pięści — największy, jaki kiedykolwiek wydobyto. Ważył 3106 karatów i został nazwany od imienia odkrywcy tej kopalni, Thomasa Cullinana. Podzielono go na 9 dużych i 96 małych brylantów. Jeden z nich — Cullinan I, znany jako Gwiazda Afryki — to największy oszlifowany diament na świecie. Zdobi berło królów brytyjskich, ukazane na tej stronie. Sto lat później „Królowa Kopalń” w dalszym ciągu okazuje się godna swej nazwy, gdyż wydobywa się z niej wiele sporych diamentów wysokiej jakości.

[Ilustracje]

Brytyjskie berło królewskie

Nieoszlifowany Cullinan był wielki jak pięść mężczyzny

[Ramka i ilustracja na stronie 18]

„WIELKA DZIURA” W KIMBERLEY

W roku 1869 na terenie dzisiejszego miasta Kimberley mieszkało kilku farmerów. Do 1873 roku, czyli w ciągu zaledwie czterech lat, liczba ludności wzrosła do około 50 000. Poszukiwacze fortuny przybywali z najróżniejszych rejonów świata. Wielu z nich przemierzyło pieszo tysiąc kilometrów z portu w Kapsztadzie. Przy użyciu kilofów i łopat zamienili pewne wzgórze w największą dziurę wykopaną rękami ludzkimi. Osiągnęła ona w końcu głębokość 240 metrów. Ale eksploatację podziemną, trwającą do roku 1914, kontynuowano do poziomu 1097 metrów. Jak podaje pewna encyklopedia, w tym czasie przerzucono 25 milionów ton ziemi, z której wydobyto trzy tony diamentów o wartości przeszło 47 milionów funtów (Standard Encyclopaedia of Southern Africa).

[Ilustracje na stronach 18, 19]

Big Hole w roku 1875. Aby docierać na dół i wciągać na górę diamentonośny urobek, robotnicy używali specjalnych lin