Radości i kłopoty okresu dojrzewania

OKRES dojrzewania może być wspaniałym etapem życia. Przekonuje się o tym mnóstwo dziewcząt i chłopców. Również wielu dorosłych z rozrzewnieniem wspomina młodzieńcze lata.

Trzeba jednak przyznać, że żyjemy w „krytycznych czasach trudnych do zniesienia” (2 Tymoteusza 3:1). Obecnie młody człowiek spotyka się z innymi problemami niż jego rówieśnicy w poprzednich pokoleniach. Chyba właśnie dlatego Sabrina Solin Weill, redaktor naczelna czasopisma dla nastolatków, przyrównała dorastanie do „chodzenia po linie bez siatki zabezpieczającej”. W tym burzliwym okresie życia młodzi nieraz czują się zakłopotani, zestresowani i zagubieni. „W potrzasku między dzieciństwem a dorosłością młodzież musi się borykać z najtrudniejszymi aspektami obu tych okresów” — napisała pani Weill.

Jeżeli jesteś nastolatkiem, jak mógłbyś sobie radzić z takimi trudnościami? A jeśli jesteś ojcem lub matką i masz dorastające dziecko, jak mógłbyś przypomnieć sobie własne przeżycia, by lepiej się wczuć w jego położenie? W tej serii artykułów postaramy się przybliżyć zarówno młodzieży, jak i dorosłym niektóre aspekty okresu dojrzewania. Pomoże to nastolatkom przejść go pomyślnie i osiągnąć powodzenie.

„Co się ze mną dzieje?”

„Miałem wrażenie, że się obudziłem w zupełnie odmiennym świecie. Czułem się inną osobą w innym ciele” (Sam).

CZYM jest okres dojrzewania? Najkrócej mówiąc, to etap życia między dzieciństwem a dorosłością. Przechodzisz wtedy gwałtowne zmiany pod względem fizycznym, emocjonalnym, a nawet towarzyskim. W pewnym sensie jest to pasjonujący okres. Oznacza przecież, że zmierzasz do pełnoletności. Z drugiej strony pojawiają się wtedy nowe odczucia — niektóre mogą cię wprawiać w zakłopotanie czy wręcz przerażać.

Nie musisz się jednak bać tego etapu życia. To prawda, że pewne związane z nim sprawy mogą cię niepokoić. Zarazem jednak otwiera się przed tobą niezwykła droga do przemiany w osobę dorosłą. Zobaczmy, od czego zależy powodzenie tej przemiany. Najpierw zwróćmy uwagę na trudności, z jakimi borykają się nastolatki.

Pierwsze sygnały

W okresie dojrzewania w twoim organizmie zachodzą przeobrażenia przygotowujące cię do życia płciowego. Etap ten, zwany pokwitaniem, trwa kilka lat i obejmuje znacznie więcej niż tylko rozwój narządów płciowych.

U dziewcząt pokwitanie rozpoczyna się zazwyczaj między 10 a 12 rokiem życia, a u chłopców jakieś dwa lata później. Są to jednak tylko dane statystyczne. W pewnym poradniku dla nastolatków powiedziano, że „każdy ma własny zegar biologiczny, który decyduje, kiedy mają nastąpić poszczególne zmiany typowe dla okresu dojrzewania”. Dodano też, że u różnych osób mogą się one rozpocząć w różnym wieku (The New Teenage Body Book). Nie musisz się więc niepokoić, jeśli zaczniesz dojrzewać wcześniej lub później niż twoi rówieśnicy.

Pokwitanie, gdy już się rozpocznie, wpływa na wygląd, uczucia i sposób myślenia. Rozważmy kilka fascynujących, choć jednocześnie trudnych aspektów tego wyjątkowego etapu życia.

„Co się dzieje z moim ciałem?”

Na początku pokwitania wzrasta stężenie pewnych hormonów: u dziewcząt głównie estrogenu, a u chłopców — testosteronu. Zmiany te są częściowo odpowiedzialne za następujące potem niezwykłe przeobrażenia fizyczne. W gruncie rzeczy odkąd przestałeś być niemowlęciem, nigdy nie rosłeś tak szybko jak teraz.

W okresie tym zaczynają dojrzewać twoje narządy płciowe, ale to tylko jedna z wielu oznak rozwoju fizycznego. Możesz na przykład gwałtownie urosnąć — jest to tak zwany skok pokwitaniowy. W dzieciństwie co roku przybywało ci jakieś pięć centymetrów. Teraz jednak nie zdziw się, jeśli w ciągu roku urośniesz nawet dziesięć centymetrów.

Z tego powodu możesz się czuć trochę niezdarny. To całkiem naturalne. Przecież rozmaite części twojego ciała rosną w niejednakowym tempie. Ale uzbrój się w cierpliwość — taka niezdarność typowa u dorastającej młodzieży nie trwa wiecznie.

Podczas pokwitania dziewczęta zaczynają miesiączkować (miesiączka lub inaczej menstruacja to okresowe wydalanie krwi, śluzu oraz fragmentów błony śluzowej macicy).a Zjawisku temu zazwyczaj towarzyszą bolesne skurcze, a także spadek poziomu niektórych hormonów. Ponieważ ma to wpływ zarówno na stan fizyczny, jak i emocjonalny, pojawienie się miesiączek bywa źródłem niepokoju. „Nagle musiałam sobie radzić z czymś zupełnie nowym” — wspomina 17-letnia Teresa. „Czułam się obolała i rozbita emocjonalnie. A w dodatku miało się to zdarzać każdego miesiąca!”

Gdy zaczniesz miesiączkować, nie wpadaj w panikę. Przecież to oznacza, że twoje ciało funkcjonuje normalnie. Z czasem nauczysz się radzić sobie z nieprzyjemnymi aspektami takiego stanu. Niektóre dziewczęta zauważyły na przykład, że zmniejszeniu bolesnych skurczów sprzyja regularna gimnastyka. Ale każdy organizm jest inny. Być może ty podczas menstruacji będziesz musiała znacznie ograniczyć aktywność fizyczną. Naucz się więc „słuchać” swego ciała i zapewniaj mu to, czego potrzebuje.

Podczas dorastania zarówno dziewczęta, jak i chłopcy przywiązują coraz większą wagę do swej powierzchowności. „Zaczęłam się przejmować tym, co ludzie sądzą o moim wyglądzie” — wyznaje Teresa. „Szczerze mówiąc, zazwyczaj nie jestem z siebie zadowolona”. Dodaje: „Włosy mi się nie układają, ubrania źle na mnie leżą i jakoś nie mogę znaleźć dla siebie nic odpowiedniego!”

W okresie tym ciało może przysparzać ci jeszcze innych kłopotów. Na przykład gruczoły potowe stają się bardziej aktywne, przez co intensywniej się pocisz. Aby eliminować nieprzyjemny zapach, regularnie bierz kąpiel lub prysznic i często zmieniaj odzież. Warto też używać dezodorantów bądź antyperspirantów.

Aktywność wzmagają też gruczoły łojowe znajdujące się w skórze, dlatego niekiedy pojawiają się na niej krostki lub trądzik. „Zawsze kiedy chcę wyglądać jak najlepiej, wyskakują mi pryszcze” — lamentuje Ann. „Albo to moja wyobraźnia, albo one mają jakiś szósty zmysł i wiedzą, kiedy są najmniej pożądane!” Również Teresa ma problemy z trądzikiem. Opowiada: „Czuję się przez to brzydka i jestem przewrażliwiona na punkcie swego wyglądu. Gdy inni na mnie patrzą, wydaje mi się, że widzą tylko moje pryszcze!”

Oczywiście kłopoty ze skórą miewają także chłopcy. Zdaniem niektórych specjalistów są na nie nawet bardziej podatni niż dziewczęta. Tak czy inaczej, staraj się systematycznie myć części ciała wydzielające najwięcej łoju skórnego, między innymi twarz, szyję, ramiona, plecy i klatkę piersiową. Jeśli będziesz często myć włosy, zapobiegniesz rozprzestrzenianiu się tłuszczu na skórę. Możesz też stosować specjalne preparaty przeciwtrądzikowe. „Rodzice pomogli mi wybrać odpowiednie toniki i żele” — mówi Teresa. „Dbali też o to, bym nie jadła byle czego. Gdy dobrze się odżywiam i piję dużo wody, pryszcze zazwyczaj znikają”.

Kolejna zmiana, która dotyczy głównie chłopców, ma związek z głosem. W okresie dojrzewania struny głosowe się rozrastają, a wysokość głosu obniża. Bill nawet nie dostrzegł, kiedy to nastąpiło. „Nie zdawałem sobie sprawy, że mój głos się zmienił. Zauważyłem tylko, że gdy odbierałem telefon, ludzie przestali mnie mylić z mamą lub siostrą”.

Niekiedy jednak twój głos może się niespodziewanie załamać i nagle przybrać wysokie brzmienie. „Czułem się strasznie zażenowany” — wspomina Tyrone. „Przytrafiało mi się to wtedy, gdy byłem zdenerwowany lub podekscytowany. Starałem się nie ulegać zbytnio emocjom, ale oczywiście nie było to takie łatwe”. Dodał też: „Ale po roku czy dwóch mutacja się skończyła”. Jeśli i ty borykasz się z podobnym problemem, nie wpadaj w czarną rozpacz! Z czasem również twój głos się ustabilizuje i nabierze głębszego brzmienia.

„Dlaczego tak się czuję?”

Dorastających chłopców i dziewczęta niejednokrotnie opanowują rozmaite bolesne uczucia. Być może zacząłeś oddalać się od towarzyszy dziecięcych zabaw. Nie musiało dojść między wami do żadnej kłótni. Ale może dostrzegasz, że niewiele was łączy. Nawet rodzice, u których dotychczas szukałeś wsparcia i ochrony, teraz wydają się staromodni i nieprzystępni.

Czasami nastolatek czuje się przez to wyobcowany. Zdaniem niektórych badaczy poczucie osamotnienia w okresie dojrzewania zdarza się częściej i jest silniejsze niż w dzieciństwie czy w życiu dorosłym. Niejeden młody człowiek zamyka się w sobie z obawy przed tym, by nie zostać uznanym za dziwaka. Inni odosabniają się, sądząc w głębi duszy, że nikt nie zechce się z nimi zaprzyjaźnić.

Większości nastolatków, podobnie jak ludziom dorosłym, zdarzają się chwile osamotnienia. Pamiętaj jednak, że takie stany przemijają.b Nie zapominaj też, że dorastasz i wszystko wokół ciebie zmienia się jak w kalejdoskopie. Zaczynasz zupełnie inaczej patrzeć na życie, na innych, a nawet na siebie. Osoba, którą widzisz w lustrze, niekiedy wyda ci się zupełnie obca! Być może podzielasz odczucia 17-letniego Steve’a, który wyznał: „Gdy człowiek zmienia się tak szybko, trudno mu dobrze rozumieć samego siebie”.

Jednym z najlepszych sposobów walki z samotnością jest nawiązywanie kontaktu z drugimi. Warto na przykład bliżej poznać osoby, które nie są twoimi rówieśnikami. Czy znasz kogoś starszego wiekiem, kto ucieszyłby się z twojej wizyty? Czy mógłbyś mu pomóc w jakichś pracach domowych, zwłaszcza jeśli potrzebuje takiego wsparcia? Biblia zachęca wszystkich — starych i młodych — by ‛się rozszerzali’ w okazywaniu uczuć bliźnim (2 Koryntian 6:11-13). Jeśli będziesz tak czynił, otworzą się przed tobą wspaniałe możliwości.

We wspomnianym fragmencie Biblii zawarto tylko jedną z wielu zasad, które pomagają chrześcijańskim nastolatkom radzić sobie z trudnościami okresu dorastania. Z następnego artykułu dowiesz się, jak potężny wpływ Słowo Boga może wywrzeć na twoje życie.

[Przypisy]

[Ramka na stronie 6]

Rodzice nie są doskonali

„W dzieciństwie uważałam rodziców za chodzące ideały. Gdy trochę podrosłam, miałam wrażenie, że — jak by to powiedzieć — nie są aż tacy mądrzy. Po prostu zrozumiałam, że nie są doskonali, i poczułam się zagubiona. Niestety, zaczęłam lekceważyć ich zdanie i rady. Jednak później, kiedy na własnej skórze doświadczyłam skutków swojego postępowania, w pełni odzyskałam szacunek dla nich. Oczywiście nie są doskonali, ale często mają rację. A nawet jeśli nie mają racji, to przecież są moimi rodzicami. Stopniowo zaczynamy się nawzajem traktować jak przyjaciele. Tak chyba zazwyczaj jest między dziećmi a rodzicami” (Teresa, 17 lat).

[Ilustracja na stronie 7]

Wielu młodych znalazło bliskich przyjaciół wśród osób w starszym wieku

‛Pamiętaj o Stwórcy’

„Za dni twojej młodości pamiętaj też o Stwórcy, zanim nadejdą dni gorsze i lata, o których powiesz: Nie znoszę ich!” (Kaznodziei 12:1, Biblia Warszawsko-Praska).

POWYŻSZY fragment Biblii daje wiele do myślenia. Młodość ma się tylko jedną. Później będziesz wspominał te lata albo z radością i satysfakcją, albo ze wstydem i żalem. Jak będzie w twoim wypadku? Jak mógłbyś mądrze pokierować swoim życiem?

Biblia nawołuje, byś ‛pamiętał o Stwórcy’. Jak to robić? Stosując się do praw i zasad, które Bóg zawarł w swym Słowie. Oczywiście nie oznacza to, że masz prowadzić surowe życie jako fanatyk religijny i wyrzekać się wszelkich przyjemności. Wręcz przeciwnie, pamiętanie o Stwórcy pozwoli ci osiągnąć największe szczęście. Jak to możliwe?

Zilustrujmy to przykładem. Wyobraź sobie, że otrzymałeś prawo jazdy i samochód. Otwiera się przed tobą mnóstwo fascynujących możliwości. Pomyśl tylko, ile ciekawych miejsc będziesz mógł zwiedzić! Jednakże z tą swobodą wiąże się też poważna odpowiedzialność. Prowadząc samochód, musisz przestrzegać zasad ruchu drogowego, zwracać uwagę na sygnalizację świetlną, ograniczenia prędkości i znaki ostrzegawcze. Czy taka odpowiedzialność odbiera ci radość z jazdy? Wcale nie! W gruncie rzeczy stanowi ochronę. No bo przecież wypadek samochodowy to żadna przyjemność!

Podobnie jest ze swobodą, którą obdarzył cię Stwórca, Jehowa Bóg. Kiedy dorastasz, pozwala ci zadecydować, jak pokierować swym życiem (Powtórzonego Prawa 30:19; Przysłów 27:11). Co za wspaniały dar! Ale i ta swoboda jest związana z ogromną odpowiedzialnością. W swoim Słowie Jehowa ustalił „zasady ruchu drogowego” — normy postępowania, których powinieneś przestrzegać. Czy wskazówki te ograbiają cię z radości? W żadnym wypadku! Chronią przed bólem i problemami, których doświadcza dziś mnóstwo chłopców i dziewcząt.

Przekonał się o tym Federico, dziś już trzydziestoparoletni. Gdy był nastolatkiem, widział, jak koledzy robili różne złe rzeczy. „Na pozór dobrze się bawili” — opowiada. „Ale nigdy nie zauważyłem, żeby faktycznie byli szczęśliwi”. Patrząc wstecz, Federico cieszy się, że znał zasady biblijne, których mógł się trzymać w okresie dojrzewania. „Oczywiście, jak każdy młody, napotykałem różne kłopoty. Jednak Biblia okazała się dla mnie prawdziwą ochroną. Zawsze też mogłem liczyć na pomoc jakiegoś współchrześcijanina. Stosowanie się do zasad biblijnych dało mi więcej radości, niż mógłbym sobie wyobrazić!”

Jehowa Bóg pragnie, żebyś był naprawdę szczęśliwy. Takie szczęście to coś więcej niż udawana wesołość — maska, za którą kryje się smutek. Biblia zachęca: „Ciesz się, młodzieńcze, w młodości swojej, a serce twoje niech się rozwesela za dni młodości twojej”. Ale ten sam werset zawiera przestrogę: „Lecz wiedz, że z tego wszystkiego będzie cię sądził Bóg!” (Kaznodziei 11:9, Biblia Tysiąclecia).

Pamiętaj więc o swoim Stwórcy i mądrze korzystaj z wolności, którą ci daje. Jeśli będziesz tak postępował, to wiedz, że Stwórca będzie pamiętał o tobie i zapewni ci prawdziwe szczęście. Biblia oświadcza: „Błogosławieństwo Jehowy — oto, co wzbogaca, a on nie dodaje do niego żadnej boleści” (Przysłów 10:22).

Aby pomóc młodzieży w radzeniu sobie z typowymi problemami, Świadkowie Jehowy wydali 320-stronicową książkę Pytania młodych ludzi — praktyczne odpowiedzi. Jej dotychczasowy nakład wynosi prawie 34 miliony egzemplarzy w 77 językach. Możesz ją otrzymać od Świadków Jehowy mieszkających w twojej okolicy.

[Ilustracje na stronach 8, 9]

Aby dobrze wykorzystać okres dojrzewania

Poświęcaj czas na czytanie Słowa Bożego

Gorliwie bierz udział w działalności ewangelizacyjnej

Strzeż się złego towarzystwa

Dbaj o bliski kontakt z rodzicami

[Prawa własności]

Strona tytułowa broszury: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.