„Strzeżcie się zakwasu faryzeuszy i saduceuszy”

PONAD 19 stuleci temu Jezus Chrystus skierował te słowa do swych uczniów, by ich ostrzec przed szkodliwymi naukami i praktykami religijnymi (Mateusza 16:6, 12). W Ewangelii według Marka 8:15 dodano inny szczegół: „Strzeżcie się zakwasu faryzeuszy i zakwasu Heroda”. Dlaczego wspomniano tu o Herodzie? Ponieważ część saduceuszy należała do ugrupowania politycznego, którego członków zwano herodianami.

Dlaczego takie specjalne ostrzeżenie było konieczne? Czyż zarówno faryzeusze, jak i saduceusze nie należeli do jawnych przeciwników Jezusa? (Mateusza 16:21; Jana 11:45-50). Owszem. Jednakże ci z nich, którzy później przyjęli chrystianizm, mogli z czasem próbować narzucić zborowi własne poglądy (Dzieje 15:5).

Istniało również niebezpieczeństwo, iż uczniowie zaczną naśladować przywódców religijnych, pod których wpływem zostali wychowani. Niekiedy się okazywało, że już samo takie wychowanie przeszkadza w zrozumieniu sedna nauk Jezusa.

Dlaczego poglądy faryzeuszy i saduceuszy były tak niebezpieczne? Aby to zrozumieć, przyjrzyjmy się nieco bliżej sytuacji religijnej w czasach Jezusa.

Rozłam religijny

Historyk Max Radin tak opisał społeczność żydowską z I wieku: „Niezależność poszczególnych gmin żydowskich była zupełnie realna, nawet się jej domagano. (...) Chociaż niezwykłą wagę przykładano do otaczania czcią świątyni i świętego miasta, często okazywano głęboką pogardę tym, którzy w ojczyźnie sprawowali wtedy najwyższe urzędy”.

Jakże żałosny stan duchowy! Co temu sprzyjało? Nie wszyscy Żydzi mieszkali w Palestynie. Wpływ kultury greckiej, w której kapłanów nie uważano za przywódców społeczności, w niemałym stopniu przyczynił się do podkopania szacunku wobec kapłaństwa ustanowionego przez Jehowę (2 Mojżeszowa 28:29; 40:12-15). Nie można pomijać przy tym roli uczonych w piśmie oraz wykształconych osób świeckich.

Saduceusze

Nazwa „saduceusze” przypuszczalnie wywodzi się od imienia Sadoka, który był arcykapłanem w czasach Salomona (1 Królów 2:35, NW, przypis). Saduceusze stanowili konserwatywne ugrupowanie reprezentujące interesy świątyni i kapłanów. W przeciwieństwie do faryzeuszy, uzurpujących sobie władzę z racji wiedzy i pobożności, uzasadniali swe przywileje pochodzeniem i pozycją. Aż do zburzenia świątyni w roku 70 n.e. przeciwstawiali się innowacjom faryzeuszy.

Odrzucali predestynację oraz każdą naukę, która nie została wyraźnie przedstawiona w Pięcioksięgu, nawet jeśli była o niej mowa w innym miejscu Słowa Bożego. W gruncie rzeczy „uważali, iż kwestionowanie [takich spraw] jest cnotą” (The Jewish Encyclopedia). Przypomina się tu ich spór z Jezusem na temat zmartwychwstania.

Posługując się przykładem wdowy, która miała siedmiu mężów, saduceusze zapytali: „Żoną którego z tych siedmiu będzie (...) przy zmartwychwstaniu?” Oczywiście ta wyimaginowana wdowa równie dobrze mogła mieć 14 czy 21 mężów. Jezus wyjaśnił: „Przy zmartwychwstaniu ani mężczyźni się nie żenią, ani niewiasty nie wychodzą za mąż” (Mateusza 22:23-30).

Jezus zdawał sobie sprawę, że saduceusze odrzucają wszystkich natchnionych pisarzy prócz Mojżesza, toteż na poparcie swoich słów przytoczył fragment Pięcioksięgu. Powiedział: „Jeśli chodzi o umarłych, że są wskrzeszani, czy nie czytaliście w księdze Mojżesza, w sprawozdaniu o ciernistym krzewie, jak Bóg rzekł do niego: ‚Jam jest Bóg Abrahama i Bóg Izaaka, i Bóg Jakuba’? Nie jest on Bogiem umarłych, lecz żywych” (Marka 12:26, 27).

Prześladowcy Jezusa a jego naśladowcy

Zamiast wyczekiwać Mesjasza — jeśli w ogóle wierzyli w jego przyjście — saduceusze polegali na stosunkach dyplomatycznych z innymi narodami. Na mocy porozumienia z Rzymem mieli zarządzać świątynią i nie chcieli, by przeszkadzał im w tym jakiś Mesjasz. Uważali, że Jezus zagraża ich pozycji, toteż sprzymierzyli się z faryzeuszami, aby uknuć spisek na jego życie (Mateusza 26:59-66; Jana 11:45-50).

Saduceusze byli zaangażowani w sprawy polityczne, nic więc dziwnego, że podnieśli kwestię lojalności wobec Rzymu, wykrzykując: „Nie mamy króla oprócz Cezara” (Jana 19:6, 12-15). To właśnie pod ich przewodnictwem usiłowano po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa powstrzymać rozwój chrystianizmu (Dzieje 4:1-23; 5:17-42; 9:14). Po zburzeniu świątyni w 70 roku ugrupowanie saduceuszy przestało istnieć.

Potrzeba zachowywania czujności

Jakże stosowne okazało się ostrzeżenie dane przez Jezusa! Rzeczywiście trzeba ‛strzec się zakwasu faryzeuszy i saduceuszy’. Wystarczy tylko spojrzeć na jego złe owoce zarówno w judaizmie, jak i w chrześcijaństwie.

Jakże inni są jednak umiejętni chrześcijańscy starsi, którzy usługują w przeszło 75 500 zborach Świadków Jehowy na całym świecie, ‛stale zwracając uwagę na siebie i na swe nauczanie’ (1 Tymoteusza 4:16). Całą Biblię uznają za natchnioną przez Boga (2 Tymoteusza 3:16). Nie wprowadzają żadnych innowacji ani własnych zwyczajów religijnych, lecz zgodnie współpracują pod kierownictwem organizacji, która opiera się na Biblii i posługuje się niniejszym czasopismem jako głównym narzędziem do udzielania wskazówek (Mateusza 24:45-47).

Jakie daje to rezultaty? Miliony ludzi na całym świecie podnosi się na wyższy poziom pod względem duchowym, w miarę jak coraz lepiej rozumie Biblię, stosuje się do niej w swym życiu i dzieli się z drugimi jej naukami. Dlaczego nie miałbyś odwiedzić najbliższego zboru Świadków Jehowy lub napisać do wydawców tego czasopisma, by się o tym przekonać?

Przy innej okazji wielu się zgorszyło, gdy Jezus mówił o ‛jedzeniu jego ciała i piciu jego krwi’ (Jana 6:48-55). John Lightfoot nadmienia jednak, że „w szkołach żydowskich powszechnie używano sformułowania ‛jedzenie i picie’ w sensie przenośnym”. Autor dodaje też, że w Talmudzie wspomniano o „jedzeniu Mesjasza”.

Tak więc w I stuleciu poglądy faryzeuszy i saduceuszy wywarły znaczny wpływ na sposób myślenia Żydów. Niemniej Jezus zawsze brał pod uwagę wiedzę oraz doświadczenie swych słuchaczy. Między innymi dlatego zasłynął jako Wielki Nauczyciel.