Mekka, Kaaba i Koran

Koran, święta księga islamu, „jest uważany za konstytucję [Arabii Saudyjskiej] i stanowi źródło wskazówek i wartości etycznych” — czytamy w pewnej oficjalnej publikacji. W innej broszurze powiedziano: „Polityka wewnętrzna, zewnętrzna i gospodarcza królestwa kształtowana jest w świetle nauk islamu”. Zwiedzający mogli obejrzeć kilka rękopisów Koranu, ale zasadniczym tematem tego działu była Mekka (po arabsku: Makka) — miasto pielgrzymek, w którego centrum znajduje się ogromny meczet i świątynia Kaaba, co ukazano na sporych modelach.

Kaaba to duża prostopadłościenna budowla wzniesiona z kamienia i okryta ciężką czarną zasłoną. W pewnej publikacji islamskiej powiedziano, iż jest to „miejsce kultu, które Bóg nakazał zbudować Abrahamowi i Ismaelowi ponad cztery tysiące lat temu”.b Islam (założony w VII wieku n.e. przez proroka Muhammada, czyli Mahometa) utrzymuje więc, jakoby był powiązany z patriarchą Abrahamem — prekursorem judaizmu i chrystianizmu. Tym samym należy do trzech wielkich religii monoteistycznych.

Kaaba stoi w środku ogromnego dziedzińca, stanowiącego część wielkiego meczetu w Mekce. Podczas dorocznej pielgrzymki (hadżdż) ściąga tutaj ponad milion muzułmanów, którzy modlą się i siedmiokrotnie obchodzą Kaabę. Każdy zdrowy muzułmanin uważa za swój obowiązek podjęcie takiej podróży co najmniej raz w życiu. Na wystawie pokazano również imponujący meczet z Medyny (po arabsku: Madina), gdzie znajduje się grób Muhammada.

Szczególne zainteresowanie budziły ciężkie, ozdobne drzwi z Kaaby. Na ogół mogą je oglądać tylko muzułmanie, ponieważ nikomu innemu nie wolno wchodzić do meczetu w Mekce. Aż trudno było uwierzyć, że nie jest to kopia, ale pewien przewodnik wyjaśnił, iż drzwi tych używano w latach 1942 do 1982, a potem zastąpiono je nowymi. Wykonane są ze złota i srebra i ozdobione złotymi płytkami, z wypisanymi po arabsku wersetami z Koranu. Na pobliskim murze wisiała kiswa, czarna zasłona używana do okrywania Kaaby, zdobna w haftowane złotem cytaty z Koranu.

Wprawdzie uważam tę wycieczkę za bardzo pouczającą, ale dostrzegłem pewne niedopowiedzenia w dziedzinie religii. Niczego się nie dowiedziałem o kamieniu z Kaaby, czarnym meteorycie czczonym przez muzułmanów odwiedzających Mekkę. Już przed założeniem islamu był on „czczony jako fetysz” — pisze Philip K. Hitti w książce History of the Arabs (Dzieje Arabów). Tradycja głosi, że gdy Ismael przebudowywał Kaabę, otrzymał Czarny Kamień od anioła Gabriela.

Innym niedopatrzeniem na wystawie był brak jakiejkolwiek wzmianki o dwu głównych odłamach islamu — sunnitach i szyitach. Rozbicie to dokonało się już wśród spadkobierców Muhammada wskutek różnicy zdań co do tego, kto jest jego prawowitym dziedzicem duchowym: Czy następcy proroka mają się wywodzić spośród jego krewnych, jak twierdzą szyici, czy też być wybierani, jak uważają sunnici, stanowiący większość muzułmanów? Saudyjczycy należą do surowej sekty wahhabitów, wywodzącej się ze szkoły hanbalickiej, najbardziej ortodoksyjnej z czterech szkół sunnickich.

Na wystawie dało się zauważyć, iż zupełnie pominięto kobiety arabskie. Przypuszczam, że wynika to z rygorystycznego przestrzegania przez Saudyjczyków przepisów islamu dotyczących roli kobiet w życiu publicznym.

Kiedy opuściłem wystawę, przypomniało mi się powiedzenie, że każdy medal ma dwie strony. Na ulicy spotkałem bowiem protestujących Arabów, którzy rozdawali broszury mówiące o aktach przemocy i niesprawiedliwości, jakie podobno mają miejsce w Arabii Saudyjskiej, i potępiające brak demokratyzacji życia w kraju (nie ma tam parlamentu ani świeckiej konstytucji). Uświadomiłem sobie, że dla pewnych ludzi piasek, ropa naftowa i religia to jeszcze nie wszystko. Ale przynajmniej więcej wiem o życiu w Arabii Saudyjskiej i o tym, jaki wpływ na jej mieszkańców wywiera islam. (Nadesłane).

[Przypisy]