Cypryjscy żeglarze

Znaleziska wydobyte z dna morskiego oraz z grobowców, a także starożytne napisy i rysunki na naczyniach glinianych pozwalają odtworzyć wygląd okrętów budowanych przez Cypryjczyków. Od dawien dawna byli oni świetnymi szkutnikami. Na wyspie rosło mnóstwo drzew. Jej zaciszne zatoki tworzyły naturalne porty. Drzewa wykorzystywano nie tylko do budowy okrętów, ale też do wytopu miedzi — bogactwa, z którego Cypr w starożytności słynął.

Ożywiony handel Cypryjczyków nie uszedł uwagi Fenicjan. Ci ostatni zakładali na szlakach handlowych swoje kolonie. Jedną z nich było miasto Kition na Cyprze (Izajasza 23:10-12).

Po upadku Tyru, głównego portu Fenicjan, dla niektórych jego mieszkańców schronieniem najwidoczniej stał się Cypr, czyli Kittim. Feniccy kolonizatorzy jako doświadczeni żeglarze prawdopodobnie mieli znaczący wpływ na rozwój szkutnictwa cypryjskiego. Strategiczne położenie miasta Kition zapewniało też fenickim statkom znakomitą ochronę.

Kwitnący handel międzynarodowy

W tamtych czasach we wschodniej części Morza Śródziemnego handlowano wieloma towarami. Cenne przedmioty z Cypru transportowano na Kretę, Sardynię, Sycylię oraz na wyspy Morza Egejskiego. W miejscach tych odkryto dzbany i wazy cypryjskiego pochodzenia, na Cyprze zaś odnaleziono mnóstwo pięknej ceramiki mykeńskiej (greckiej). Na Sardynii natrafiono też na sztabki miedzi, które zdaniem części uczonych przywieziono właśnie z Cypru.

W roku 1982 u południowych wybrzeży Turcji znaleziono wrak okrętu z końca XIV wieku p.n.e. Spod wody wydobyto istne skarby: sztabki miedzi (prawdopodobnie z Cypru), bursztyn, kananejskie dzbany, wyroby z hebanu, ciosy słoni, kolekcję złotej i srebrnej biżuterii z Kanaanu oraz skarabeusze i inne przedmioty z Egiptu. Na podstawie analizy glinianych naczyń niektórzy badacze uznali, że okręt pochodził z Cypru.

Co ciekawe, mniej więcej w tamtym czasie o okrętach z Kittim wspomniał w swej przypowieści Balaam (Liczb 24:15, 24). Najwyraźniej więc były one wtedy dobrze znane na Bliskim Wschodzie. Co wiemy o tych cypryjskich okrętach?

Statki kupieckie

Sporo glinianych modeli okrętów odnaleziono w grobowcach starożytnego cypryjskiego miasta Amathus. Odkrycia te dostarczają cennych informacji o budowanych tam statkach. Niektóre z tych modeli można obejrzeć w muzeach.

Znaleziska owe poświadczają, że dawne statki wykorzystywano głównie do celów pokojowych. Mniejsze jednostki napędzało 20 wioślarzy. Szerokie i głębokie były przeznaczone do transportu towarów i osób w żegludze przybrzeżnej. Pliniusz Starszy wspomina o skonstruowanym przez Cypryjczyków małym, lekkim statku o nośności 90 ton, poruszanym za pomocą wioseł.

Istniały też większe okręty handlowe. Na wrak właśnie takiego statku natrafiono u wybrzeży Turcji. Niektóre mogły transportować po otwartym morzu do 450 ton ładunku. Duże jednostki były napędzane przez 50 wioślarzy — 25 po każdej stronie. Miały około 30 metrów długości, a maszt wznosił się na przeszło 10 metrów.

„Okręty z Kittim” a proroctwa biblijne

Balaam pod wpływem ducha Jehowy zapowiedział: „I będą okręty od wybrzeża Kittim, i będą dręczyć Asyrię” (Liczb 24:2, 24). Czy te słowa się spełniły? Jaki udział miały w tym „okręty od wybrzeża Kittim”, czyli Cypru? Nie były to statki handlowe kursujące po Morzu Śródziemnym. Chodziło o okręty wojenne niosące nieszczęście.

Ze względów militarnych Cypryjczycy z czasem konstruowali coraz szybsze i mocniejsze okręty. Prawdopodobnie ich wczesne wersje widnieją na malowidle odkrytym w Amathus. Pokazano tam długi, smukły statek z rufą zawiniętą do środka, podobny do okrętu fenickiego. Na dziobie miał taran, a po bokach od strony rufy — okrągłe tarcze.

Podczas oblężenia Tyru (w roku 332 p.n.e.) Cypryjczycy wspomogli Aleksandra Wielkiego, oddając mu do dyspozycji 120 okrętów. Trzej królowie Cypru dołączyli do Aleksandra i dowodzili tą flotą. Brali udział w siedmiomiesięcznym oblężeniu Tyru, który w końcu upadł. W ten sposób spełniło się proroctwo biblijne (Ezechiela 26:3, 4; Zachariasza 9:3, 4). W dowód wdzięczności Aleksander nadał królom cypryjskim szczególne prawa.

Niezwykłe spełnienie

Starożytny historyk Strabon napisał, że Aleksander korzystał z pomocy okrętów cypryjskich i fenickich podczas kampanii przeciw Arabii. Statki te były lekkie i łatwe do rozmontowania. W ciągu zaledwie siedmiu dni wojownicy Aleksandra dotarli do Tifsach w północnej Syrii (1 Królów 4:24). Stamtąd mogli już popłynąć rzeką do Babilonu.

[Ilustracja na stronie 17]

Waza z motywem cypryjskiego okrętu

[Prawa własności]

Za zgodą: Director of Antiquities and the Cyprus Museum