CO TO OZNACZA

Prawdziwa komunikacja jest jak droga dwukierunkowa — wymaga mówienia, ale też słuchania, kiedy dziecko mówi ci o swoich myślach i uczuciach.

DLACZEGO JEST TO WAŻNE

Komunikacja może stanowić szczególne wyzwanie w wypadku nastolatka. Jeszcze niedawno miałeś „wejściówkę za kulisy jego życia. Teraz jedyne, na co możesz liczyć, to miejsce na widowni, i to nie najlepsze” (L. Fox, H. Frankel, Nastolatki — kod dostępu, tłum. K. Filimonowicz). Ale właśnie w tym okresie życia rozmowa jest czymś, czego dzieci potrzebują najbardziej.

CO MOŻESZ ZROBIĆ

Bądź elastyczny. Nawet jeśli oznacza to rozmowy do późnych godzin nocnych.

„Może czasem masz ochotę powiedzieć: ‚Teraz chcesz rozmawiać? Miałeś na to cały dzień!’. Ale czy możemy narzekać, jeśli nasze dzieci chcą się przed nami otworzyć? Czy właśnie nie na to czeka każdy rodzic?” (Lisa).

„Lubię się wyspać, ale jedne z najlepszych rozmów z moimi nastoletnimi dziećmi miałem po północy” (Herbert).

ZASADA BIBLIJNA: „Niech nikt nie szuka własnej korzyści, ale korzyści innych” (1 Koryntian 10:24).

Nie rozpraszaj się. Pewien ojciec przyznaje: „Czasami łapię się na tym, że w trakcie rozmowy z dziećmi myślami jestem gdzie indziej. Nie da się tego ukryć — one od razu to widzą”.

Jeśli możesz się pod tym podpisać, wyłącz telewizor i odłóż wszystkie urządzenia elektroniczne. Skup się na tym, co mówią dzieci, i traktuj ich sprawy jako zasługujące na całą twoją uwagę, bez względu na to, jak błahe mogą się wydawać.

„Musimy pokazywać dzieciom, że ich uczucia są dla nas ważne. Jeśli nie będą tego pewne, zamkną się w sobie albo pójdą do kogoś innego” (Maranda).

„Nie reaguj gwałtownie, jeśli sposób myślenia twojego dziecka jest daleki od ideału” (Anthony).

ZASADA BIBLIJNA: „Zwracajcie uwagę na to, jak słuchacie” (Łukasza 8:18).

Wykorzystuj codzienne sytuacje. Czasami dzieci są bardziej skłonne do rozmowy, kiedy nie siedzą na wprost ciebie.

„Wykorzystujemy jazdę samochodem. Siedzenie obok siebie zamiast naprzeciwko pomaga bardziej się otworzyć” (Nicole).

Inną okazją do swobodnej rozmowy jest czas posiłku.

„Przy kolacji każde z nas opowiada o najgorszej i najlepszej rzeczy, która wydarzyła się w ciągu dnia. To zbliża nas do siebie i daje poczucie, że nie jesteśmy z problemem sami” (Robin).

ZASADA BIBLIJNA: „Każdy powinien być chętny do słuchania [i] nieskłonny do mówienia” (Jakuba 1:19).

CO TO OZNACZA

Dyscyplina wiąże się z wychowywaniem, kształtowaniem i uczeniem. Czasami wymaga ukarania dziecka. Jednak przede wszystkim obejmuje szkolenie, które pomaga dziecku dokonywać mądrych wyborów w życiu.

DLACZEGO JEST TO WAŻNE

W ostatnich dziesięcioleciach dyscyplina w niektórych rodzinach prawie przestała istnieć, ponieważ rodzice obawiają się, że może osłabiać poczucie własnej wartości ich dzieci. Jednak mądrzy rodzice ustalają rozsądne zasady i uczą dzieci ich przestrzegać.

„Jeśli dzieci mają wyrosnąć na dojrzałych ludzi, potrzebują wyraźnie zakreślonych granic. Bez dyscypliny są jak statek bez steru — który ostatecznie zboczy z kursu albo nawet się rozbije” (Pamela).

CO MOŻESZ ZROBIĆ

Bądź konsekwentny. Jeśli dziecko złamie jakąś zasadę, powinno ponieść konsekwencje. Z drugiej strony jeśli jest posłuszne, chętnie je chwal.

„Często chwalę dzieci za to, że są posłuszne, a dzisiaj posłuszeństwo jest rzadkością. Dzięki pochwałom łatwiej jest im przyjąć karcenie, kiedy jest to konieczne” (Christine).

ZASADA BIBLIJNA: „Co ktoś sieje, to będzie zbierać” (Galatów 6:7).

Bądź rozsądny. Kiedy karcisz dziecko, weź pod uwagę jego wiek, poziom rozwoju oraz wagę popełnionego błędu. Kary zazwyczaj są najbardziej skuteczne, gdy mają bezpośredni związek z przewinieniem — na przykład jeśli dziecko niewłaściwie korzysta z telefonu, można na jakiś czas ograniczyć mu dostęp do niego. Poza tym unikaj przesadnego reagowania na drobne rzeczy tylko dlatego, że cię irytują.

„Staram się ustalić, czy moje dziecko było nieposłuszne świadomie, czy po prostu zrobiło coś bezmyślnie. Jest różnica między złą skłonnością, którą trzeba wykorzenić, a błędem, na który wystarczy zwrócić uwagę” (Wendell).

ZASADA BIBLIJNA: „Nie rozdrażniajcie swoich dzieci, żeby nie wpadły w przygnębienie” (Kolosan 3:21).

Pokazuj dziecku, że je kochasz. Dzieciom o wiele łatwiej jest przyjąć karcenie i zastosować się do ustalanych zasad, jeśli czują, że rodzice przede wszystkim kierują się miłością.

„Kiedy syn popełniał błędy, zapewnialiśmy go, że jesteśmy dumni ze wszystkich dobrych decyzji, które podjął w przeszłości. Wyjaśnialiśmy mu, że błąd go nie przekreśla, o ile postara się go naprawić, i że jesteśmy po to, żeby mu pomagać” (Daniel).

ZASADA BIBLIJNA: „Miłość jest cierpliwa i życzliwa” (1 Koryntian 13:4).

CO TO OZNACZA

Wartości to zasady, według których ktoś postanawia żyć. Na przykład czy starasz się zawsze być prawdomówny? Jeśli tak, prawdopodobnie tego samego będziesz chciał nauczyć swoje dziecko.

Chciałbyś też, żeby było pracowite, uczciwe i troszczyło się o innych. Takich wartości dziecko uczy się najszybciej, kiedy jest jeszcze małe.

ZASADA BIBLIJNA: „Ucz dziecko, jaką drogą ma iść, a nie zejdzie z niej, nawet gdy się zestarzeje” (Przysłów 22:6).

DLACZEGO JEST TO WAŻNE

W dobie elektroniki niezbędne są zasady moralne. Matka o imieniu Karyn mówi: „Szkodliwe treści są dostępne na każdym urządzeniu o każdej porze. Dzieci mogą siedzieć tuż obok ciebie i oglądać coś nieprzyzwoitego!”.

ZASADA BIBLIJNA: „Ludzie dojrzali (...) dzięki korzystaniu ze swojej zdolności myślenia nabrali wprawy w odróżnianiu tego, co właściwe, od tego, co niewłaściwe” (Hebrajczyków 5:14).

Niezbędne jest też dobre wychowanie. Obejmuje ono dobre maniery (na przykład mówienie „proszę” i „dziękuję”) oraz okazywanie innym szczerej troski. Dzisiaj wartości te są coraz rzadsze, ponieważ ludzie wydają się zainteresowani bardziej urządzeniami niż drugim człowiekiem.

ZASADA BIBLIJNA: „Traktujcie innych tak, jak sami chcecie być przez nich traktowani” (Łukasza 6:31).

CO MOŻESZ ZROBIĆ

Jasno określ swoje wartości. Na przykład badania pokazują, że nastolatkowie częściej unikają seksu przedmałżeńskiego, jeśli wcześniej wprost się im powie, że takie postępowanie jest złe.

RADA: Wykorzystaj bieżące wydarzenia, żeby zacząć rozmowę o wartościach. Załóżmy, że w mediach pojawia się informacja o przestępstwie z nienawiści. Mógłbyś wtedy powiedzieć: „To okropne, że niektórzy ludzie są tak wrogo nastawieni do innych. Jak myślisz, skąd to się bierze?”.

„Dzieciom jest dużo trudniej wybrać między dobrem a złem, jeśli nie mają na ten temat wystarczającej wiedzy” (Brandon).

Ucz dobrych manier. Nawet małe dzieci mogą się nauczyć mówić „proszę” i „dziękuję” oraz traktować innych z szacunkiem. „Im wyraźniej dzieci widzą, że są częścią większej grupy — rodziny, szkoły, społeczeństwa — tym chętniej będą okazywać życzliwość, z której korzyść odniosą wszyscy, nie tylko one” — czytamy w książce Parenting Without Borders (Rodzicielstwo bez granic).

RADA: Przydzielaj dziecku obowiązki domowe, które nauczą je robienia czegoś dla innych.

„Jeśli dzieci przyzwyczają się do pomagania w domu już teraz, nie będą zaskoczone, kiedy zamieszkają same. Takie zadania będą częścią ich życia” (Tara).

CO TO OZNACZA

Rodzice, którzy dają dobry przykład, sami stosują się do tego, czego uczą. Przecież nie możesz się spodziewać, że twój syn będzie prawdomówny, jeśli podsłuchał, jak mówisz: „Powiedz, że nie ma mnie w domu”, kiedy nie chcesz z kimś rozmawiać.

„Rodzice nieraz mówią: ‚Nie patrz na mnie, rób, co ci każę’. Ale to nie działa. Dzieci są jak gąbki, które chłoną wszystko, co mówimy i robimy, i powiedzą nam, jeśli zauważą, że nie jesteśmy w tym konsekwentni” (David).

ZASADA BIBLIJNA: „Głosisz: ‚Nie kradnij’, a sam kradniesz?” (Rzymian 2:21).

DLACZEGO JEST TO WAŻNE

Na dzieci, a nawet na nastolatków, większy wpływ niż ktokolwiek inny mają rodzice, i to większy niż rówieśnicy. To oznacza, że jesteście najlepszymi osobami, żeby odpowiednio pokierować dziećmi — pod warunkiem że postępujecie zgodnie z tym, czego uczycie.

„Możemy powtarzać coś setki razy i zastanawiać się, czy dziecko nas słucha, ale wystarczy, że jeden raz zrobimy inaczej, niż powiedzieliśmy, i ono to zauważy. Dzieci zwracają uwagę na wszystko, co robimy, nawet jeśli wydaje się nam, że tak nie jest” (Nicole).

ZASADA BIBLIJNA: „Mądrość pochodząca z góry jest (...) nieobłudna” (Jakuba 3:17).

CO MOŻESZ ZROBIĆ

Przyjrzyj się sobie. Co oglądasz dla rozrywki? Jak traktujesz współmałżonka i dzieci? Jakich masz przyjaciół? Czy troszczysz się o innych? Mówiąc krótko, czy jesteś taki, jakim chciałbyś, żeby były twoje dzieci?

„Razem z mężem nie oczekujemy od dzieci czegoś, czego sami nie robimy” (Christine).

Przepraszaj za swoje błędy. Twoje dzieci wiedzą, że nie jesteś doskonały. Kiedy przepraszasz — współmałżonka i dzieci — dajesz im cenną lekcję uczciwości i pokory.

„Dzieci muszą słyszeć, jak przyznajemy się do błędów i jak za nie przepraszamy. Inaczej nigdy nie nauczą się przyznawać do winy” (Robin).