Czerniaki złośliwe, które stanowią zaledwie 5 procent wszystkich nowotworów skóry, również zaczynają się rozwijać w jej zewnętrznej warstwie. Najprawdopodobniej do głównych czynników ryzyka należy sporadyczne, lecz intensywne wystawianie się na działanie promieni słonecznych, jak w wypadku osób, które na co dzień pracują w pomieszczeniach zamkniętych, a w czasie urlopu prażą się na słońcu. Mniej więcej co drugi czerniak rozwija się ze zmian barwnikowych, zwłaszcza na górnej części pleców i w dolnej części nóg.

Ten rodzaj raka skóry jest najgroźniejszy, bo jeśli leczenie zostanie podjęte zbyt późno, zaatakuje on wewnętrzną warstwę skóry, czyli skórę właściwą, gdzie znajdują się naczynia krwionośne i limfatyczne. Wtedy może szybko dojść do przerzutów. Jak mówi onkolog dr Larry Nathanson, „paradoks czerniaka polega na tym, że jest to choroba o wysokim odsetku wyleczeń pod warunkiem, że terapię rozpocznie się odpowiednio wcześnie. Ale kiedy już dojdzie do przerzutów, czerniak jest stosunkowo oporny na leczenie farmakologiczne oraz radioterapię”. W gruncie rzeczy tylko 2—3 procent pacjentów mających przerzuty czerniaka żyje jeszcze pięć lat (zobacz ramkę na stronie 7, dotyczącą wczesnych oznak czerniaka).

Wysoki odsetek zachorowań na raka skóry, zwłaszcza na czerniaka, odnotowuje się w Australii.b Wynika to z faktu, iż w kraju tym osiedlili się głównie imigranci z północnej Europy, cechujący się jasną karnacją. Większość z nich zamieszkała na wybrzeżu, gdzie jest dużo słonecznych plaż. Badania przeprowadzone wśród tych imigrantów wskazują, że w im młodszym wieku przybyli do Australii, tym większe było niebezpieczeństwo, że zachorują na czerniaka. To potwierdza, jak wielkie znaczenie ma edukacja dotycząca skutecznej ochrony przed słońcem już od najmłodszych lat. Australijskie władze zorganizowały dynamiczną kampanię, by informować ludzi o zagrożeniach związanych z przebywaniem na słońcu. Wykorzystano slogan „Slip, Slap and Slop”, który można przetłumaczyć: „Włóż [koszulkę], nałóż [kapelusz] i natrzyj się [kremem z filtrem]”. Te niewielkie zmiany w stylu życia mają wpływ na częstość występowania czerniaka wśród młodych Australijczyków.

[Ramka i ilustracje na stronie 7]

PODSTAWOWE OZNAKI CZERNIAKA ZŁOŚLIWEGO

1. ASYMETRIA. Większość czerniaków w początkowym stadium jest asymetryczna. Zwykłe zmiany są okrągłe i symetryczne.

2. NIEREGULARNE BRZEGI. Brzegi czerniaków w stadium początkowym są często nierówne i mogą być poszarpane. Zwykłe zmiany mają gładsze, bardziej równe granice.

3. NIEJEDNOLITOŚĆ BARWY. Pierwszym symptomem czerniaka często są różne odcienie brązu albo czerni w obrębie znamienia. Wraz z rozwojem czerniaka może się pojawić zabarwienie czerwone, białe i niebieskie. Zwykłe zmiany skórne mają na ogół jednolity odcień brązu.

4. ROZROST. W przeciwieństwie do zwykłych zmian czerniaki w stadium początkowym na ogół powiększają się (osiągają przeciętnie 6 milimetrów średnicy).

[Prawa własności]

Źródło: The Skin Cancer Foundation

Zdjęcia fragmentów skóry: dzięki uprzejmości The Skin Cancer Foundation, New York, NY, www.skincancer.org