-
ŚwiecznikWnikliwe poznawanie Pism, tom 2: Mądrość-Żywopłot
-
-
Świątynia przebudowana przez Heroda. Ze wspaniałości świątyni Heroda można wnioskować, że jej świeczniki dorównywały pięknem i wartością tym ze świątyni Salomona. Biblia jednak nic o nich nie mówi. O świeczniku ze świątyni Heroda wspomina Flawiusz, ukazano go także na płaskorzeźbie na wewnętrznej ścianie tryumfalnego Łuku Tytusa w Rzymie. Widać tam przedmioty zabrane z Jerozolimy po zburzeniu jej przez Rzymian w 70 r. n.e. Józef Flawiusz twierdzi, iż był naocznym świadkiem tryumfalnego pochodu cesarza Wespazjana i jego syna Tytusa. Donosi, że w pochodzie tym niesiono „świecznik tak samo sporządzony ze złota, lecz wykonany według innego wzoru, niż jesteśmy przyzwyczajeni w codziennym życiu. Ze środka podstawy wyrastał trzon, z którego odchodziły delikatne ramiona tworzące rodzaj trójzębu; każde zaś miało na końcu lampę wykutą z brązu. Było ich siedem” (Wojna żydowska, VII, V, 5 [148, 149]).
Nie można dziś powiedzieć z całą pewnością, czy świecznik w świątyni jerozolimskiej wyglądał dokładnie tak, jak ten na Łuku Tytusa. Wątpliwości dotyczą zwłaszcza jego podstawy, przedstawionej jako dwie równoległe wielokątne skrzynie, z których mniejsza stoi na większej. Jedni sądzą, że wygląd świecznika na rzymskiej płaskorzeźbie jest autentyczny, gdyż Herod zmienił jego projekt i odszedł od tradycyjnej żydowskiej podstawy w postaci trójnogu, próbując upowszechnić styl zachodni, by przypodobać się Rzymianom. Inni uczeni uważają, że świecznik nie mógł tak wyglądać. Na ściankach podstawy widać orły i potwory morskie, co ich zdaniem byłoby wyraźnym pogwałceniem drugiego przykazania.
Świecznik ze świątyni ukazany na żydowskich wizerunkach (po lewej: na podłodze synagogi; po prawej: na kolumnie) ma zupełnie inną podstawę niż na Łuku Tytusa
Niektórzy wnioskują, że prawdziwy świecznik w świątyni stał na trzech nogach, ponieważ właśnie taką podstawę, niekiedy stylizowaną na nogi zwierząt, mają świeczniki ukazane na licznych zabytkach pochodzących z różnych części Europy i Bliskiego Wschodu z okresu od III do VI w. n.e. Najstarszy wizerunek świecznika widnieje na monetach z czasów Antygona II, który panował w latach 40-37 p.n.e. Jedna z nich, choć nie jest zbyt dobrze zachowana, zdaje się wskazywać, że świecznik stał na jakiejś płycie z nogami. W 1969 r. w obrębie Starego Miasta w Jerozolimie odkopano dom z wyrytym w tynku wizerunkiem świecznika świątynnego. Na schematycznym rysunku widać siedem ramion i trójkątną podstawę, a wszystko jest ozdobione gałkami przedzielonymi równoległymi liniami. Na ścianach grobu Jazona, odkrytego w Jerozolimie w 1956 r. i datowanego na początek I w. p.n.e., archeolodzy odnaleźli wyryte rysunki siedmioramiennych świeczników. Wydaje się, że ich dolne części są osadzone w jakichś skrzynkach lub stojakach.
Biorąc pod uwagę te znaleziska archeologiczne, niektórzy kwestionują wygląd podstawy świecznika na Łuku Tytusa i sugerują, że być może jest to tylko wyobrażenie rzymskiego rzeźbiarza, opierającego się na żydowskich motywach znanych mu z innych źródeł.
-