Czym są „katusze na wieki wieków”, o których mówi Objawienie (Apokalipsa)?

Apok. [Obj.] 14:9-11; 20:10 (Bp): „Jeśli kto wielbi Bestię i obraz jej, i bierze sobie jej znamię na czoło lub rękę, ten również będzie pił wino zapalczywości Boga, przygotowane, nie rozcieńczone w kielichu Jego gniewu, i będzie katowany ogniem i siarką wobec świętych aniołów i wobec Baranka. A dym ich katuszy [gr. basanismoú] na wieki wieków unosi się w górę. I nie mają wytchnienia we dnie i w nocy czciciele Bestii i jej obrazu, i każdy, kto bierze znamię jej imienia”. „Diabła zaś, który ich zwodzi, wrzucono do jeziora ognia i siarki, tam, gdzie i Bestia, i Fałszywy Prorok. A będą cierpieć katusze we dnie i w nocy na wieki wieków”.

Czym są „katusze”, o których mówią te wersety? Warto zaznaczyć, że w Apokalipsie 11:10 (Bp) jest mowa o ‛prorokach, którzy mieszkańcom ziemi zadali katusze’. Katusze te wynikają z upokarzającego demaskowania przez orędzia, które ogłaszają ci prorocy. W Apokalipsie 14:9-11 (Bp) czytamy o czcicielach symbolicznej „Bestii i jej obrazu”, że będą ‛katowani ogniem i siarką’. Nie może się to odnosić do świadomych mąk po śmierci, ponieważ „umarli nic nie wiedzą” (Kazn. 9:5, Bw). Co zatem sprawia, że jeszcze za życia cierpią takie męki? Głoszenie przez sług Bożych, że czcicieli „Bestii i jej obrazu” czeka druga śmierć, którą wyobraża „jezioro ognia i siarki”. Dym towarzyszący ich ognistemu unicestwieniu wznosi się na zawsze, ponieważ ta zagłada będzie wieczna i nigdy nie pójdzie w zapomnienie. Jak więc rozumieć wypowiedź z Apokalipsy 20:10 (Bp), gdzie czytamy, że Diabeł ma cierpieć ‛katusze na wieki wieków’ w „jeziorze ognia i siarki”? Apokalipsa 21:8 (Bp) mówi wyraźnie, że „jezioro gorejące ogniem i siarką” oznacza „śmierć drugą”. A zatem zaznawanie w nim przez Diabła wiecznych „katuszy” oznacza, że nie zazna żadnej ulgi; będzie trzymany na uwięzi zawsze, to znaczy na zawsze będzie martwy. Słowa „katusze” (gr. básanos) użyto w podobnym znaczeniu, co w Mateusza 18:34, gdzie pokrewną formę tego greckiego wyrazu zastosowano w odniesieniu do dozorców więziennych, inaczej „katów” (Wujek, BT, Bw, Bg).

Czy w przypowieści o bogaczu i Łazarzu Jezus nie uczył, że źli cierpią męki po śmierci?

Czy wypowiedź z Łukasza 16:19-31 trzeba rozumieć dosłownie, czy jest to tylko przypowieść? W przypisie zamieszczonym w Bp przyznano: „Nazwanie żebraka po imieniu nie wskazuje na historyczność wydarzenia”. Gdyby brać je literalnie, znaczyłoby to, że wszyscy cieszący się uznaniem Bożym mogą spoczywać u piersi jednego człowieka, Abrahama; że woda na czubku palca nie wyparowałaby w ogniu Hadesu; że zaledwie jedna kropla wody przyniosłaby ulgę cierpiącemu. Czy to brzmi rozsądnie? Dosłowne znaczenie tej przypowieści pozostawałoby w sprzeczności z innymi fragmentami Biblii. A czy człowiek kochający prawdę mógłby uznawać Biblię za podstawę swej wiary, gdyby ona sama sobie zaprzeczała? Ale Biblia sobie nie zaprzecza.

Co oznacza ta przypowieść? „Bogacz” przedstawiał faryzeuszy (zob. werset 14). Żebrak Łazarz wyobrażał pogardzanych przez faryzeuszy członków prostego ludu żydowskiego, którzy jednak okazali skruchę i zostali naśladowcami Jezusa (zob. Łuk. 18:11; Jana 7:49; Mat. 21:31, 32). Śmierć ich obu też była symboliczna — oznaczała zmianę sytuacji. Uprzednio pogardzani znaleźli uznanie w oczach Bożych, natomiast ci, którzy na pozór cieszyli się takim uznaniem, zostali przez Boga odrzuceni i cierpieli męki, słysząc potępiające orędzie głoszone im przez ludzi, których dawniej mieli za nic (Dzieje 5:33; 7:54).