Wprawdzie nie znamy szczegółów, ale nietrudno sobie wyobrazić, że Epafrodyt dotarł do Rzymu zmęczony. Prawdopodobnie podróżował najpierw drogą rzymską Via Egnatia, przechodzącą przez Macedonię. Musiał też przepłynąć Adriatyk i być może wylądował na „obcasie” Półwyspu Apenińskiego, a następnie udał się Drogą Apijską na północ do Rzymu. Ta męcząca podróż (1200 kilometrów w jedną stronę) trwała chyba ponad miesiąc (patrz ramka na stronie 29).

Trudy podróży

Obecnie podróż między dwoma głównymi miastami w Europie, podobna do wyprawy Epafrodyta, nie jest zbyt uciążliwa. Lot wygodnym odrzutowcem trwa godzinę lub dwie. Ale w I wieku podróżowanie wyglądało zupełnie inaczej. W tamtych czasach zmiana miejsca pobytu wiązała się z ogromnymi trudami. Pieszy wędrowiec mógł przemierzyć dziennie 30-35 kilometrów, przy czym był narażony na nie sprzyjającą pogodę oraz różne niebezpieczeństwa, na przykład „ze strony rozbójników na drogach” (2 Koryntian 11:26).

A co z noclegami i zaopatrzeniem w żywność?

Jak podaje historyk Michelangelo Cagiano de Azevedo, wzdłuż dróg rzymskich „stały mansiones — dobrze wyposażone zajazdy z magazynami, stajniami i kwaterami dla obsługi. Między kolejnymi mansiones znajdowały się mutationes, czyli postoje, gdzie można było zmienić konie lub wóz i zaopatrzyć się na drogę”. Stałymi gośćmi takich zajazdów byli ludzie z najniższych warstw społecznych, toteż miały one bardzo złą sławę. Oberżyści nie tylko okradali podróżnych, ale często nabijali sobie kiesę, czerpiąc zyski z prostytucji. Rzymski poeta satyryczny Juwenalis zauważył, że każdy, kto był zmuszony zatrzymać się w takiej gospodzie, musiał się liczyć ze „spaniem w towarzystwie rzezimieszków, zawadiaków, złodziei, zbiegłych niewolników, katów albo wytwórców trumien (...). Wszyscy pili z jednego kubka, nikt nie miał oddzielnego łóżka ani stołu”. Zastrzeżenia innych starożytnych pisarzy budziła kiepska woda i pokoje — zatłoczone, brudne, wilgotne i zapchlone.