Poważne porażki w sądach

W roku 1935 w sprawie Carlton B. Nicholls przeciw burmistrzowi i Komitetowi Szkolnemu miasta Lynn (Massachusetts)f po raz pierwszy została podniesiona w sądach amerykańskich kwestia pozdrawiania sztandaru przez dzieci Świadków Jehowy. Sprawa ta trafiła do Sądu Najwyższego stanu Massachusetts. W roku 1937 sąd orzekł, że bez względu na to, w co wierzy Carleton Nichols oraz jego rodzice, nie przysługuje mu ulgowe traktowanie ze względu na przekonania religijne, ponieważ „pozdrawianie sztandaru i przysięga na wierność, o które tutaj chodzi, nie mają w świetle prawa żadnego związku z religią. (...) Nie dotyczą niczyich poglądów na Stwórcę. Nie wpływają na jego więź z Bogiem”. Kiedy kwestie obowiązku pozdrawiania sztandaru przedstawiono Sądowi Najwyższemu USA — w roku 1937 w sprawie Leoles przeciw Landersg, a w 1938 roku w sprawie Hering przeciw Stanowemu Wydziałowi Oświatyh — sąd odrzucił obie apelacje, ponieważ jego zdaniem nie dotyczyły istotnych zagadnień konstytucyjnych. W roku 1939 oddalił też podobną apelację w sprawie Gabrielli przeciw Knickerbocker.i Ponadto tego samego dnia bez wysłuchania obrony zatwierdził niepomyślny wyrok niższej instancji w sprawie Johnson przeciw miastu Deerfield.j

Wreszcie w roku 1940 Sąd Najwyższy szczegółowo rozpatrzył sprawę Okręg Szkolny Minersville przeciw Gobitis.k Po obu stronach wystąpiło wielu znanych prawników. W obronie Waltera Gobitasa i jego dzieci przemawiał J. F. Rutherford. Przeciwko obowiązkowi pozdrawiania sztandaru wypowiedział się przedstawiciel Wydziału Prawnego Uniwersytetu Harvarda, reprezentujący Amerykańskie Stowarzyszenie Adwokatów oraz Amerykański Związek Swobód Obywatelskich. Jednakże ich argumenty zostały odrzucone i 3 czerwca Sąd Najwyższy orzekł z jednym tylko głosem sprzeciwu, że dzieci nie pozdrawiające sztandaru mogą być wydalone ze szkoły.

Mniej więcej miesiąc później, 14 czerwca — w państwowym Dniu Flagi — podczas rozpatrywania sprawy Wydział Oświaty Stanu Wirginia Zachodnia przeciw Barnettec Sąd Najwyższy znowu uchylił swój wyrok, tym razem w sprawie Gobitis. W orzeczeniu wyjaśniono, że „żaden urzędnik, bez względu na rangę, nie może narzucać obywatelom poglądów politycznych, patriotycznych, religijnych i innych ani zmuszać ich, by słowem lub czynem potwierdzali swe przekonania w tych kwestiach”. Spora część tej argumentacji została później przyjęta w Kanadzie przez Sąd Apelacyjny w Ontario w sprawie Donald przeciw Wydziałowi Oświaty w Hamiltonie, a tamtejszy Sąd Najwyższy utrzymał tę decyzję w mocy.

Zgodnie z postanowieniem wydanym jednego dnia w sprawach Barnette oraz Taylor przeciw stanowi Missisipid Sąd Najwyższy USA orzekł, iż nie ma podstaw, by oskarżać Świadków Jehowy o działalność wywrotową tylko dlatego, że wyjaśniają przyczyny swej odmowy pozdrawiania sztandaru lub nauczają, iż sprzeciw wobec Królestwa Bożego stawia wszystkie narody na straconej pozycji. Orzeczenia te dały początek całej serii korzystnych wyroków w innych sądach, rozpatrujących zarówno sprawy Świadków, których dzieci odmówiły pozdrawiania sztandaru, jak i kwestie zatrudnienia oraz przyznania opieki nad dziećmi. Sytuacja rzeczywiście się odwróciła.e

[Ramka na stronie 684]

Świadectwo dane w Sądzie Najwyższym USA

Występując przed Sądem Najwyższym USA jako doradca prawny w sprawie „Gobitis”, Joseph F. Rutherford, członek palestry nowojorskiej i prezes Towarzystwa Strażnica, otwarcie skierował uwagę na konieczność podporządkowania się najwyższej władzy Jehowy Boga. Powiedział:

„Świadkowie Jehowy dają świadectwo o imieniu Wszechmocnego Boga, który jako jedyny nosi imię JEHOWA (...)

„Podkreślam, iż Jehowa Bóg ponad sześć tysięcy lat temu obiecał ustanowić za pośrednictwem Mesjasza sprawiedliwy rząd. Obietnicę tę spełni w stosownym czasie. A obecne fakty w świetle proroctw wskazują, że nastąpi to niedługo. (...)

„Bóg, Jehowa, jest jedynym źródłem życia. Nikt inny nie może dać życia. Nie może tego uczynić stan Pensylwania ani rząd amerykański. Zgodnie ze słowami apostoła Pawła Bóg wprowadził to prawo [zakazujące oddawania czci wizerunkom], by ustrzec swój lud od bałwochwalstwa. Ktoś mógłby powiedzieć, że to błahostka. Błahostką było też zjedzenie przez Adama zakazanego owocu. Ale przecież nie chodziło o to, że Adam zjadł jabłko, lecz o to, że okazał nieposłuszeństwo wobec Boga. Rzecz w tym, czy człowiek będzie słuchał Boga, czy jakiejś ludzkiej instytucji. (...)

„Pragnę przypomnieć (choć zapewne nie jest to konieczne), że w sprawie ‚Kościół przeciw Stanom Zjednoczonym’ ten sąd orzekł, iż Amerykanie to naród chrześcijański, a to oznacza, że muszą być posłuszni prawu Bożemu. Oznacza to również, że sąd ten oficjalnie uznaje wyższość prawa Bożego nad wszelkim innym. Jeżeli ktoś w zgodzie ze swym sumieniem wierzy, iż prawo Boże góruje nad każdym innym, i skrupulatnie się do niego stosuje, to żadna zwierzchność ludzka nie może objąć władzy nad jego sumieniem ani go zagłuszyć. (...)

„Niech mi będzie wolno zwrócić uwagę na okoliczność, że przed otwarciem każdego posiedzenia tego sądu woźny wypowiada następujące słowa: ‚Boże, zbaw Stany Zjednoczone i ten prześwietny sąd’. Toteż mówię teraz: Boże, zbaw ten prześwietny sąd od popełnienia błędu, który uczyniłby naród amerykański społeczeństwem totalitarnym i zaprzepaścił wszelkie swobody zagwarantowane przez Konstytucję. Jest to sprawa święta dla każdego Amerykanina, który miłuje Boga i Jego Słowo”.

[Ramka na stronie 687]

Jak doszło do uchylenia wyroków

W roku 1940 Sąd Najwyższy USA orzekł w sprawie „Okręg Szkolny Minersville przeciw Gobitis”, że od uczniów można wymagać pozdrawiania sztandaru. Za taką decyzją opowiedziało się ośmiu spośród dziewięciu sędziów. Odmienną opinię wyraził jedynie sędzia Stone. Ale dwa lata później podczas procesu „Jones przeciw miastu Opelika” trzech innych sędziów (Black, Douglas i Murphy) nie zgodziło się z wydanym orzeczeniem i oświadczyło przy tej okazji, że ich zdaniem również wyrok w sprawie „Gobitis” był niesłuszny, gdyż uczynił z wolności wyznania kwestię podrzędną. Oznaczało to, iż czterech z dziewięciu sędziów opowiadało się za zmianą decyzji w sprawie „Gobitis”. Spośród pozostałych pięciu sędziów, którzy bagatelizowali znaczenie wolności religijnej, dwóch przeszło na emeryturę. W kolejnej rozprawie związanej z pozdrawianiem sztandaru brali udział dwaj nowi sędziowie Sądu Najwyższego (Rutledge i Jackson). W roku 1943 w sprawie „Wydział Oświaty Stanu Wirginia Zachodnia przeciw Barnette” obaj opowiedzieli się za wolnością religijną, a przeciwko przymusowi pozdrawiania sztandaru. Tym sposobem liczbą głosów 6 do 3 Sąd Najwyższy uchylił poprzednie decyzje w pięciu sprawach („Gobitis”, „Leoles”, „Hering”, „Gabrielli” i „Johnson”), w których się do niego odwołano.

Co ciekawe, wyrażając swój sprzeciw w sprawie „Barnette”, sędzia Frankfurter powiedział: „Jak to już bywało w przeszłości, od czasu do czasu Sąd Najwyższy będzie zmieniał swe decyzje. Ale jestem przeświadczony, że przed tymi sprawami dotyczącymi Świadków Jehowy nigdy jeszcze się nie zdarzyło (z kilkoma małymi wyjątkami, które ponownie rozpatrzono), by uchyleniem jakiejś decyzji Sąd ten ograniczył władzę demokratycznego państwa”.

[Ilustracje na stronie 686]

Sędziowie Sądu Najwyższego USA, którzy w sprawie „Barnette” stosunkiem głosów 6 do 3 opowiedzieli się za wolnością wyznania, a przeciw przymusowi pozdrawiania sztandaru. Wpłynęło to na zmianę decyzji podjętej wcześniej przez ten sąd w sprawie „Gobitis”

Dzieci, których sprawy trafiły do sądu

Lillian i William Gobitas

Marie i Gathie Barnette