Zorganizowany zamęt — skąd się wziął?

Obecnie, w roku 1990, protestantyzm jest rozczłonkowany na tyle sekt i wyznań, że nawet nie sposób ich policzyć, gdyż zanim by się to zrobiło, jedne powstaną, a drugie znikną.

Niemniej jednak World Christian Encyclopedia dokonała tego wyczynu i wyróżniła w obrębie chrześcijaństwa „20 780 różnych ugrupowań religijnych” (na podstawie danych z 1980 roku), w ogromnej większości protestanckich.a Jest wśród nich 7889 klasycznych wyznań protestanckich, 10 065 religii tubylczych, wywodzących się przeważnie z protestantyzmu, 225 kościołów anglikańskich oraz 1345 pomniejszych wspólnot.

Książka pt. Protestant Christianity (Chrześcijaństwo protestanckie) próbuje wyjaśnić, skąd się wzięła ta budząca zamęt różnorodność, którą nazywa „oznaką zarówno zdrowia, jak i choroby”: „Może wynikać z pomysłowości i ograniczoności człowieka, ale raczej należy ją przypisać pysze ludzi, mających zbyt wygórowane mniemanie o własnych poglądach na świat”.

Bardzo trafna opinia. Zarozumiali ludzie nie poświęcają zbyt wiele uwagi prawdzie Bożej, a za to przedstawiają nowe sposoby na dostąpienie zbawienia, wyzwolenie lub osiągnięcie zadowolenia. Tymczasem Biblia nie popiera pluralizmu religijnego.

Przez pochwalanie różnorodności wyznań protestantyzm jak gdyby sugerował, że Bóg nie ustanowił żadnych wytycznych co do sposobu oddawania Mu czci. Czy taki zorganizowany zamęt da się pogodzić z wymaganiami Boga prawdy, o którym Biblia mówi, że „nie jest Bogiem nieporządku, ale pokoju”? Czy popularne wśród protestantów powiedzenie, że każdy może chodzić do takiego kościoła, jaki sobie wybierze, różni się czymś od niezależnego myślenia, które zrodziło błędne poglądy Adama i Ewy oraz przyczyniło im kłopotów? (1 Koryntian 14:33; zob. Rodzaju 2:9; 3:17-19).

[Ramka na stronie 18]

Potomkowie reformacji

JEDNOTA ANGLIKAŃSKA: 25 autonomicznych kościołów oraz 6 innych zgadzających się z doktryną, ustrojem i liturgią Kościoła anglikańskiego i uznających tytularne przywództwo arcybiskupa Canterbury. Według The Encyclopedia of Religion anglikanizm „pozostał przy wierze w sukcesję apostolską biskupów i zachował wiele zwyczajów sprzed reformacji”. Naczelne miejsce w kulcie zajmuje The Book of Common Prayer (Księga wspólnej modlitwy), „jedyny będący dotąd w użyciu modlitewnik z okresu reformacji spisany w języku narodowym”. Anglikanie w USA, którzy oderwali się od kościoła angielskiego i w roku 1789 utworzyli protestancki Kościół episkopalny, w lutym 1989 roku ponownie wyłamali się spod tradycji i pierwszy raz w historii anglikanizmu mianowali biskupem kobietę.

BAPTYŚCI: 369 wyznań (1970) wywodzących się od XVI-wiecznych anabaptystów, którzy kładli nacisk na chrzest dorosłych przez zanurzenie. The Encyclopedia of Religion podaje, iż baptyści „mają kłopoty z zachowaniem jedności organizacyjnej i teologicznej”. Dalej czytamy: „W USA baptyści tworzą dużą wspólnotę, (...) lecz jak to bywa w sporej rodzinie, niektórzy jej członkowie nie rozmawiają ze sobą”.

LUTERANIE: 240 kościołów (1970), chlubiących się największą wśród protestantów liczbą wyznawców. „W dalszym ciągu zaznaczają się wśród nich różnice narodowościowe (Niemcy, Szwedzi itd.)”, zauważono w The World Almanac and Book of Facts 1988, dodano jednak, iż „główne linie podziału przebiegają między fundamentalistami a liberałami”. Rozbicie luteranów na obozy nacjonalistyczne stało się dość widoczne podczas drugiej wojny światowej, kiedy to „skromna mniejszość pastorów i gmin luterańskich [w Niemczech] przeciwstawiała się Hitlerowi, podczas gdy ogromna większość luteranów albo milczała, albo czynnie współpracowała z reżimem nazistowskim”, twierdzi E. W. Gritsch z Luterańskiego Seminarium Teologicznego w USA.

METODYŚCI: 188 wyznań (1970) powstałych z ruchu założonego w 1738 roku w obrębie Kościoła anglikańskiego przez Johna Wesleya. Po jego śmierci ugrupowanie to odłączyło się od macierzystego Kościoła. Zgodnie z definicją Wesleya metodystą jest „ten, kto żyje według metody wyłożonej w Biblii”.

KOŚCIOŁY REFORMOWANE I PREZBITERIAŃSKIE: Kościoły reformowane (354 w 1970 roku) wyznają nie tyle luteranizm, co kalwinizm, i podają się za „Kościół katolicki, reformowany”. „Prezbiterianizm” to zarządzanie kościołem przez starszych (prezbiterów); wszystkie kościoły prezbiteriańskie są reformowane, ale nie każdy reformowany ma ustrój prezbiteriański.