Hebrajczycy najwyraźniej dzielili noc na trzy okresy i zwali je „strażami”. Każda obejmowała trzecią część czasu od zachodu do wschodu słońca, czyli — w zależności od pory roku — około czterech godzin (Psalm 63:7, Bw). Gedeon zaatakował obóz midianicki „na początku środkowej straży nocnej”, trwającej mniej więcej od godziny dziesiątej wieczorem do drugiej w nocy. Rzecz jasna, natarcie o tej porze kompletnie zaskoczyło wartowników. Rozważny Gedeon nie mógł wybrać stosowniejszej pory na atak! (Sędziów 7:19, Bw).

Kiedy Izraelici wyszli z Egiptu, Jehowa „cofał morze silnym wiatrem wschodnim, wiejącym przez całą noc”, dzięki czemu mogli przemaszerować na drugą stronę po suchym gruncie. Była już „straż poranna”, kiedy pędzącym za nimi Egipcjanom Jehowa pomieszał szyki, a w końcu całkowicie ich zgładził, sprowadzając wody „z powrotem do normalnego stanu, gdy zbliżał się ranek” (Wyjścia 14:21-27). Tak więc rozdzielanie morza i przejście Izraelitów zajęło prawie całą noc.

Godziny nocne

Wydaje się, że jeszcze przed okresem dominacji imperium rzymskiego Żydzi przejęli od Greków i Rzymian podział nocy na cztery straże zamiast dotychczasowych trzech. Wyraźnie wskazują na to słowa Jezusa zapisane w Ewangelii według Marka 13:35 (BT). Straż „z wieczora” trwała od zachodu słońca gdzieś do godziny dziewiątej wieczorem. Straż druga, ‛północna’, zaczynała się około dziewiątej, a kończyła o północy. Po niej do godziny trzeciej nad ranem ciągnęła się straż „o pianiu kogutów”. Ostatnia straż, „rankiem”, upływała z brzaskiem dnia, czyli około godziny szóstej.

Warto zwrócić uwagę na straż „o pianiu kogutów”, a to z uwagi na wypowiedź Jezusa skierowaną do Piotra, a zanotowaną w Ewangelii według Marka 14:30: „Zanim kogut dwa razy zapieje, ty trzy razy się Mnie wyprzesz” (BT). Wprawdzie niektórzy komentatorzy utrzymują, że wyrażenie „dwa razy” odnosi się do określonych pór, a mianowicie do północy i brzasku, ale wydany przez Jamesa Hastingsa A Dictionary of Christ and the Gospels (Słownik o Chrystusie i Ewangeliach) wyjaśnia, że „w rzeczywistości zarówno na Wschodzie, jak i gdzie indziej koguty pieją nocą w nieregularnych odstępach, poczynając od północy”. Jezus najwidoczniej nie wskazywał na konkretną porę, w której Piotr się go zaprze. Podał raczej znak mający mu przypomnieć słowa, które tejże nocy dokładnie się spełniły (Marka 14:72).

„Podczas czwartej straży nocnej”, to znaczy między godziną trzecią a szóstą rano, Jezus podszedł po powierzchni Jeziora Galilejskiego do uczniów, którzy byli wtedy w łodzi oddalonej „setki metrów od brzegu”. Nietrudno zrozumieć, dlaczego „przerazili się, mówiąc: ‚To zjawa!’ i krzyczeli ze strachu” (Mateusza 14:23-26). Widać też, że Jezus musiał długo się modlić w samotności na górze. Niewątpliwie miał nad czym rozmyślać, gdyż było to krótko po ścięciu Jana Chrzciciela przez Heroda Antypasa, a tuż przed Paschą rozpoczynającą ostatni rok ziemskiej służby Jezusa.

Oprócz podziału czasu na cztery straże stosowano też system dwunastogodzinny. Chcąc zapewnić Pawłowi bezpieczną eskortę do Cezarei, dowódca wojskowy Klaudiusz Lizjasz polecił swym oficerom przygotować 470-osobowy oddział żołnierzy na „trzecią godzinę nocy” (Dzieje Apostolskie 23:23, 24). Pod osłoną ciemności bezpiecznie wywieziono Pawła z Jeruzalem.