Czym pisano w czasach biblijnych?

„Miałem ci wiele do napisania, ale nie chcę dalej do ciebie pisać atramentem i piórem” — oświadczył apostoł Jan na zakończenie ostatniego z trzech swoich listów, które weszły w skład Biblii. Według Grecko-polskiego Nowego Testamentu Jan wspomniał dosłownie o „atramencie i trzcinie” (3 Jana 13).

Atrament na ogół składał się z sadzy oraz gumy arabskiej, która służyła jako spoiwo. Sprzedawany był w postaci suchej. Przed użyciem rozpuszczano go w wodzie i uzyskiwano właściwą konsystencję. Ówczesny atrament nie wsiąkał w papirus czy pergamin, dzięki czemu można było bez trudu poprawić ewentualne błędy. Zmywano je mokrą gąbką, którą każdy piszący zwykle miał pod ręką. Znajomość tego szczegółu pozwala zrozumieć, co mogli mieć na myśli pisarze biblijni, gdy wspominali o wymazaniu czyjegoś imienia z Bożej księgi pamięci (Wyjścia 32:32, 33; Objawienie 3:5).