BIBLIOTEKA INTERNETOWA Strażnicy
BIBLIOTEKA INTERNETOWA
Strażnicy
polski
  • BIBLIA
  • PUBLIKACJE
  • ZEBRANIA
  • Życie po śmierci — w co wierzą ludzie?
    Strażnica — 1999 | 1 kwietnia
    • Życie po śmierci — w co wierzą ludzie?

      „Jeśli krzepki mąż umrze, czyż może znowu żyć?” (HIOBA 14:14).

      1, 2. W czym wielu szuka pociechy po stracie ukochanej osoby?

      W NOWOJORSKIM domu pogrzebowym rodzina i przyjaciele w ciszy gromadzą się przy otwartej trumnie z ciałem 17-letniego chłopca, który w tak młodym wieku zmarł na raka. Zrozpaczona matka wciąż powtarza przez łzy: „Tommy jest teraz szczęśliwszy. Bóg chciał go mieć przy sobie w niebie”. Wierzy w to, gdyż tego ją nauczono.

      2 W odległym o jakieś 11 000 kilometrów indyjskim mieście Dźamnagar najstarszy z trzech synów podpala drwa na stosie pogrzebowym ze zwłokami ojca. Wśród trzasków ognia słychać recytowane przez bramina sanskryckie mantry: „Niech dusza, która nigdy nie umiera, dalej dąży do zjednoczenia się z ostateczną rzeczywistością”.

      3. Jakie pytania od wieków nurtują ludzi?

      3 Ze śmiercią stykamy się na co dzień (Rzymian 5:12). To najzupełniej normalne, że się zastanawiamy, czy jest ona kresem wszystkiego. Rozmyślając o naturalnych cyklach, którym podlegają rośliny, Hiob, starożytny wierny sługa Jehowy Boga, zauważył: „Nawet dla drzewa istnieje nadzieja. Jeśli zostanie ścięte, to znowu wypuści pędy, a jego gałązka nie przestanie istnieć”. A co z ludźmi? „Jeśli krzepki mąż umrze, czyż może znowu żyć?” — pytał Hiob (Hioba 14:7, 14). Od wieków wszystkie społeczeństwa zastanawiają się nad tym, czy istnieje życie po śmierci, a jeśli tak, to jak ono wygląda. W co więc ludzie wierzą i dlaczego?

      Jedna kwestia — wiele odpowiedzi

      4. Jakie poglądy dotyczące życia po śmierci mają wyznawcy różnych religii?

      4 Wielu nominalnych chrześcijan uważa, że po śmierci człowiek idzie do nieba lub do piekła. Hinduiści wierzą natomiast w reinkarnację. Według muzułmanów po śmierci będzie dzień sądu, podczas którego Allah oceni życie każdej jednostki i wyśle ją do raju lub do piekła. W niektórych krajach wierzenia dotyczące zmarłych są osobliwą mieszaniną tradycyjnych miejscowych poglądów oraz nauk nominalnego chrześcijaństwa. Na przykład w Sri Lance, gdy ktoś w domu umrze, zarówno buddyści, jak i katolicy otwierają szeroko drzwi i okna, a trumnę stawiają tak, by stopy zmarłego były skierowane w stronę drzwi frontowych. Sądzą, iż w ten sposób pomagają jego duchowi, czy też duszy, opuścić dom. Wśród wielu katolików i protestantów w Afryce Zachodniej panuje zwyczaj, że kiedy ktoś umrze, zasłania się lustra, aby nikt nie zobaczył w nich jego ducha. Po 40 dniach rodzina i przyjaciele świętują wstąpienie duszy do nieba.

      5. Jaki zasadniczy pogląd podziela większość religii?

      5 Pomimo tej różnorodności w wierzeniach większość religii zgadza się przynajmniej w jednej zasadniczej sprawie, a mianowicie, że człowiek ma w sobie coś nieśmiertelnego — duszę lub ducha — coś, co żyje dalej po śmierci ciała. Niemal wszystkie spośród setek religii i odłamów chrześcijaństwa obstają przy wierze w nieśmiertelność duszy. Pogląd ten należy też do oficjalnej doktryny judaizmu. Stanowi podstawę hinduistycznej nauki o reinkarnacji. Za istnieniem duszy żyjącej po śmierci ciała opowiadają się także muzułmanie. Ten sam pogląd, choć w różnych odmianach, uznają australijscy Aborygeni, wyznawcy afrykańskich religii animistycznych, sintoizmu, a nawet buddyzmu.

      6. Jak na koncepcję duszy nieśmiertelnej zapatrują się niektórzy uczeni?

      6 Są jednak ludzie, którzy uważają, że w chwili śmierci kończy się wszelkie życie. Według nich myśl o przetrwaniu uczuć i intelektu w nieosobowej, nieuchwytnej duszy oddzielonej od ciała nie mieści się w granicach zdrowego rozsądku. Hiszpański uczony Miguel de Unamuno, żyjący w XX wieku, napisał: „Wierzyć w nieśmiertelność duszy znaczy pragnąć, aby dusza była nieśmiertelna, i to pragnąć z taką siłą, że pragnienie to, depcąc rozum, przechodzi po nim, rwąc przed siebie” (przełożył H. Woźniakowski). W podobny sposób myśleli różni ludzie, jak na przykład znani starożytni filozofowie Arystoteles i Epikur, lekarz Hipokrates, szkocki filozof David Hume, arabski uczony Awerroes oraz pierwszy premier niepodległych Indii, Jawaharlal Nehru.

      7. Nad jakimi istotnymi pytaniami co do nauki o nieśmiertelności duszy należy się zastanowić?

      7 Tego rodzaju sprzeczne poglądy i wierzenia zmuszają do poszukania odpowiedzi na pytania: Czy rzeczywiście mamy nieśmiertelną duszę? Jeżeli nie, to jakim sposobem ta fałszywa nauka przeniknęła do większości dzisiejszych religii? Skąd się wzięła? Znalezienie wiarogodnego i zadowalającego wyjaśnienia tych kwestii ma dla nas istotne znaczenie, decyduje bowiem o naszej przyszłości (1 Koryntian 15:19). Najpierw jednak zastanówmy się, jak w ogóle zrodził się pogląd, że dusza jest nieśmiertelna.

      Skąd się wzięła ta nauka

      8. Jaką rolę w rozwinięciu koncepcji nieśmiertelnej duszy odegrali Sokrates i Platon?

      8 Do grona pierwszych krzewicieli teorii nieśmiertelnej duszy zalicza się greckich filozofów z V wieku p.n.e. — Sokratesa i Platona. Nie oni jednak byli twórcami tej nauki. Raczej ją udoskonalili i stworzyli z niej koncepcję filozoficzną, dzięki czemu stała się atrakcyjniejsza dla ówczesnej oraz późniejszej inteligencji. Jak wiadomo, w nieśmiertelność duszy wierzyli już wyznawcy zaratusztrianizmu w starożytnej Persji, a przed nimi również Egipcjanie. Powstaje więc pytanie: Skąd się wzięła ta nauka?

      9. Co wywarło wpływ na starożytne kultury Egiptu, Persji i Grecji?

      9 „W świecie starożytnym Egipt, Persja i Grecja odczuły wpływ religii babilońskiej” — wyjaśnia książka The Religion of Babylonia and Assyria (Religia Babilonii i Asyrii). O wierzeniach egipskich powiedziano między innymi: „Ze względu na wczesne związki Egiptu z Babilonią, o których można się dowiedzieć z tabliczek znalezionych w Tell el-Amarna, z pewnością nie brakowało sposobności, by poglądy i zwyczaje babilońskie przeniknęły do kultów egipskich”.a Bardzo podobnie było z kulturą starożytnej Persji i Grecji.

      10. Jaki pogląd na życie pozagrobowe wyznawali Babilończycy?

      10 Ale czy starożytni Babilończycy wierzyli w nieśmiertelność duszy? Na ten temat profesor Morris Jastrow junior z Uniwersytetu Pensylwańskiego napisał: „Ani ludność, ani przywódcy religijni [w Babilonii] nie wyobrażali sobie, żeby coś, co raz zostało powołane do istnienia, można było całkowicie unicestwić. Śmierć była [dla nich] przejściem do innego życia, a stwierdzenie, że nieśmiertelność [obecnego życia] jest nieosiągalna, tylko podkreślało, iż nie da się uniknąć tej zmiany w egzystencji, spowodowanej śmiercią”. Babilończycy rzeczywiście wierzyli w istnienie po śmierci pewnej formy życia. Na dowód tego grzebali razem z umarłymi przedmioty mogące się im przydać w zaświatach.

      11, 12. Gdzie po potopie zrodziła się nauka o nieśmiertelności duszy?

      11 Nauka o nieśmiertelności duszy niewątpliwie sięga korzeniami starożytnego Babilonu. Czy ma to jakieś znaczenie? Oczywiście, gdyż według Biblii założycielem miasta Babel, czyli Babilonu, był Nimrod, prawnuk Noego. Po ogólnoziemskim potopie z czasów Noego istniał tylko jeden język i jedna religia. Tymczasem Nimrod nie dość, że działał „na przekór Jehowie”, to jeszcze razem ze swymi poplecznikami chciał ‛uczynić sobie sławne imię’. Dlatego budując miasto i wznosząc w nim wieżę, dał początek innej religii (Rodzaju 10:1, 6, 8-10; 11:1-4).

      12 Tradycja głosi, że Nimrod umarł gwałtowną śmiercią. Babilończycy prawdopodobnie otoczyli zmarłego wielkim szacunkiem jako założyciela, budowniczego i pierwszego króla ich miasta. Ponieważ za twórcę Babilonu uznawano boga Marduka (Merodacha), którego imieniem nazywano wielu władców babilońskich, zdaniem pewnych uczonych Marduk to Nimrod wyniesiony do rangi bóstwa (2 Królów 25:27; Izajasza 39:1; Jeremiasza 50:2). W takim razie pogląd, że człowiek ma duszę, która żyje po jego śmierci, musiał być rozpowszechniony przynajmniej w tym czasie, gdy zmarł Nimrod. Tak czy inaczej, historia dowodzi, iż po potopie kolebką nauki o nieśmiertelności duszy było miasto Babel, czyli Babilon.

      13. Jak idea nieśmiertelnej duszy rozpowszechniła się na całej ziemi i co z tego wynikło?

      13 Jak wynika z Biblii, Bóg udaremnił wysiłki budowniczych wieży w Babel przez pomieszanie im języka. Ponieważ nie mogli się już ze sobą porozumieć, porzucili swój zamysł i rozproszyli się „po całej powierzchni ziemi” (Rodzaju 11:5-9). Trzeba pamiętać, że chociaż ci niedoszli twórcy wieży zaczęli się posługiwać innymi językami, to nie zmieniły się ani ich poglądy, ani sposób myślenia. W rezultacie gdziekolwiek się przemieszczali, zabierali ze sobą swe wierzenia, skutkiem czego na całej ziemi rozkrzewiły się babilońskie nauki — takie jak koncepcja nieśmiertelnej duszy — stając się fundamentem głównych religii świata. Tak oto powstało ogólnoświatowe imperium religii fałszywej, słusznie opisane w Biblii jako „Babilon Wielki, matka nierządnic i obrzydliwości ziemi” (Objawienie 17:5).

      Ogólnoświatowe imperium religii fałszywej rozszerza się na wschód

      14. Jak na Półwysep Indyjski dotarły babilońskie nauki religijne?

      14 Niektórzy historycy twierdzą, że przeszło 3500 lat temu jasnoskórzy Ariowie dotarli z północnego zachodu w dolinę Indusu, głównie na terytorium dzisiejszego Pakistanu i Indii. Stąd rozeszli się po równinach położonych wzdłuż brzegów Gangesu i po całych Indiach. Uczeni są zdania, że wierzenia tych przybyszów opierały się na starodawnych naukach irańskich i babilońskich. A zatem hinduizm wyrósł na gruncie tych poglądów.

      15. Jak doszło do tego, że pogląd o duszy nieśmiertelnej zaczął odgrywać coraz większą rolę we współczesnym hinduizmie?

      15 W Indiach koncepcja nieśmiertelnej duszy przybrała formę nauki o reinkarnacji. Hinduscy myśliciele, roztrząsający uniwersalne kwestie zła i ludzkiego cierpienia, stworzyli prawo karmanu, prawo przyczyny i skutku. Połączywszy je z koncepcją nieśmiertelności duszy, sformułowali teorię reinkarnacji, głoszącą, że zasługi i winy z jednego życia są nagradzane lub karane w następnym. Celem wiernych jest osiągnięcie mokszy, to znaczy wyzwolenia z cyklu ponownych narodzin, i zjednoczenie z tak zwaną ostateczną rzeczywistością, czyli nirwana. W ciągu stuleci nauka o reinkarnacji rozprzestrzeniała się wraz z hinduizmem. Obecnie stanowi podstawę tej religii.

      16. Jaki pogląd na życie po śmierci zaczął wpływać na sposób myślenia i praktyki religijne olbrzymiej liczby mieszkańców wschodniej Azji?

      16 Z hinduizmu wyłoniły się inne religie, takie jak buddyzm, dżinizm i sikhizm. Również one opowiadają się za wiarą w reinkarnację. Co więcej, buddyzm przyjął się niemal w całej wschodniej Azji — w Chinach, Korei, Japonii i innych krajach — głęboko oddziałując na kulturę i religię tego regionu. Dało to początek religiom, które łączą elementy buddyzmu, spirytyzmu i kultu przodków. Do najważniejszych wyznań zalicza się taoizm, konfucjanizm i sintoizm. W ten sposób wiara w życie po śmierci ciała zaczęła kształtować poglądy i praktyki religijne ogromnej liczby mieszkańców tej części świata.

      Co powiedzieć o judaizmie, chrześcijaństwie i islamie?

      17. W co wierzyli starożytni Żydzi, jeśli chodzi o życie pozagrobowe?

      17 A co o życiu po śmierci sądzą wyznawcy judaizmu, chrześcijaństwa i islamu? Bezsprzecznie najstarszą z tych religii jest judaizm. Sięga korzeniami czasów Abrahama, czyli jakieś 4000 lat wstecz — powstał więc na długo przed rozwinięciem teorii nieśmiertelności duszy przez Sokratesa i Platona. W starożytności Żydzi wierzyli w zmartwychwstanie umarłych, a nie we wrodzoną nieśmiertelność człowieka (Mateusza 22:31, 32; Hebrajczyków 11:19). Jak zatem koncepcja ta przeniknęła do judaizmu? Odpowiedzi udziela historia.

      18, 19. Jak nauka o nieśmiertelności duszy pojawiła się w judaizmie?

      18 W roku 332 p.n.e. grecki wódz Aleksander Wielki dokonał podboju Bliskiego Wschodu, zdobywając między innymi Jerozolimę. Jego następcy dalej realizowali zapoczątkowany przez niego plan hellenizacji, w wyniku czego stopiły się dwie kultury — grecka i żydowska. Z czasem Żydzi zaczęli zgłębiać myśl grecką, a niektórzy zajęli się nawet filozofią.

      19 Jednym z tych filozofów był Filon z Aleksandrii, żyjący w I stuleciu n.e. Czcił Platona i usiłował wyjaśnić zasady judaizmu językiem greckiej filozofii, torując w ten sposób drogę kolejnym myślicielom żydowskim. Grecką filozofią przepojony jest też Talmud — spisane komentarze rabinów na temat prawa ustnego. Jak informuje pewna encyklopedia, „rabini talmudyczni wierzyli w dalsze istnienie duszy po śmierci” (Encyclopaedia Judaica). Późniejsza literatura kabalistyczna, nacechowana mistycyzmem, posuwa się nawet do nauczania o reinkarnacji. Koncepcja nieśmiertelności duszy pojawiła się więc w judaizmie pod wpływem filozofii greckiej. A co powiedzieć o przeniknięciu tej nauki do chrześcijaństwa?

      20, 21. (a) Co pierwsi chrześcijanie sądzili o filozofii greckiej, w tym także platońskiej? (b) Jak doszło do połączenia poglądów platońskich z naukami chrześcijańskimi?

      20 Prawdziwy chrystianizm zapoczątkował Jezus Chrystus. Cytowany wcześniej Miguel de Unamuno napisał o nim: „Podobnie jak Żydzi wierzył w zmartwychwstanie ciała, a nie jak Platon — w nieśmiertelność duszy”. Na koniec myśliciel ten powiedział: „Nieśmiertelność duszy (...) to dogmat filozofii pogańskiej”. Nietrudno więc zrozumieć, dlaczego w I wieku Paweł zdecydowanie ostrzegł chrześcijan przed „filozofią i pustym zwodzeniem według tradycji ludzkiej, według rzeczy elementarnych świata, a nie według Chrystusa” (Kolosan 2:8).

      21 Kiedy i w jaki sposób ten „dogmat filozofii pogańskiej” przeniknął do chrześcijaństwa? W dziele The New Encyclopædia Britannica wyjaśniono: „Od połowy II wieku po Chr. chrześcijanie poniekąd zapoznani z filozofią grecką zaczęli odczuwać potrzebę wyrażania swej wiary za pomocą jej pojęć, zarówno dla własnej satysfakcji intelektualnej, jak i z myślą o nawracaniu wykształconych pogan. Najbardziej nadawał się do tego system platoński”. Na nauki chrześcijaństwa ogromny wpływ wywarło dwóch wczesnych filozofów: Orygenes z Aleksandrii i Augustyn, działający w Hipponie. Obydwaj byli pod wielkim wrażeniem poglądów platońskich, toteż przyczynili się do połączenia ich z naukami chrześcijańskimi.

      22. Dlaczego nauka o nieśmiertelności duszy dalej odgrywa ważną rolę w islamie?

      22 Do judaizmu i chrześcijaństwa koncepcja nieśmiertelności duszy przeniknęła pod wpływem platonizmu, ale w islamie istniała od początku. Według Koranu, świętej księgi islamu, człowiek ma duszę, która dalej żyje po jego śmierci. Ostatecznym celem duszy jest życie w rajskim ogrodzie w niebie lub kara w ognistym piekle. Nie znaczy to, że arabscy uczeni nie starali się połączyć nauk islamu z filozofią grecką. Na świat arabski niemały wpływ wywierały prace Arystotelesa. Jednakże wiara w nieśmiertelność duszy jest typowa dla wyznawców islamu.

      23. Jakie istotne kwestie dotyczące życia po śmierci zostaną omówione w następnym artykule?

      23 A zatem na fundamencie doktryny o nieśmiertelności duszy religie świata oparły najróżniejsze koncepcje życia pozagrobowego. Wpłynęły one na życie miliardów ludzi — można nawet powiedzieć, że ich zniewoliły. Dlatego czujemy się zmuszeni zapytać: Czy w ogóle można poznać prawdę o tym, co się dzieje z człowiekiem po śmierci? Czy istnieje życie pozagrobowe? Co na ten temat ma do powiedzenia Biblia? Kwestie te omówimy w następnym artykule.

      [Przypis]

      a W Tell el-Amarna znajdują się ruiny egipskiego miasta Achetaton, wzniesionego prawdopodobnie w XIV wieku p.n.e.

  • Życie po śmierci — co mówi Biblia?
    Strażnica — 1999 | 1 kwietnia
    • Życie po śmierci — co mówi Biblia?

      „Prochem jesteś i do prochu wrócisz” (RODZAJU 3:19).

      1, 2. (a) Jakie spotyka się poglądy na temat życia po śmierci? (b) Co musimy przeanalizować, aby się dowiedzieć, czego Biblia naucza o duszy?

      HINDUSKI filozof Nikhilananda zauważył: „Teoria wiecznego cierpienia kłóci się z wiarą w miłość Boga do Jego stworzeń. (...) Wierzyć w wieczne karanie duszy za błędy popełnione w ciągu niewielu lat, bez dania żadnej szansy poprawy, znaczy całkowicie przeczyć głosowi rozsądku”.

      2 Podobnie jak Nikhilananda sporo ludzi nie może się dziś pogodzić z nauką o wiecznych mękach. Inni zaś nie potrafią zrozumieć czegoś takiego, jak osiągnięcie nirwany czy zespolenie z naturą. Nawet ci, którzy twierdzą, że opierają się na Biblii, mają różne poglądy na to, czym jest dusza i co się dzieje z człowiekiem po śmierci. Ale czego ta Księga naprawdę uczy o duszy? Aby się tego dowiedzieć, musimy przeanalizować znaczenie hebrajskiego i greckiego odpowiednika słowa „dusza”.

      Dusza według Biblii

      3. (a) Jakie słowo z Pism Hebrajskich jest tłumaczone na „duszę” i jakie jest jego podstawowe znaczenie? (b) Jak Księga Rodzaju 2:7 potwierdza, że określenie „dusza” może się odnosić do całej osoby?

      3 „Dusza” jest tłumaczeniem hebrajskiego wyrazu néfesz, występującego w Pismach Hebrajskich 754 razy. A co on oznacza? Według pewnego słownika „zazwyczaj odnosi się do całej żywej istoty, całej osoby” (The Dictionary of Bible and Religion). Zgadza się to z biblijnym opisem duszy z Księgi Rodzaju 2:7: „Jehowa Bóg przystąpił do kształtowania człowieka z prochu ziemi i tchnął w jego nozdrza dech życia, i człowiek stał się duszą żyjącą”. Warto zauważyć, że pierwszy człowiek „stał się” duszą. Nie powiedziano więc, że Adam miał duszę, lecz że był duszą — tak jak ktoś, kto zostaje lekarzem, jest lekarzem. A zatem słowo „dusza” określa tutaj całą osobę.

      4. Jakie słowo w Chrześcijańskich Pismach Greckich jest tłumaczone na „duszę” i jakie jest jego podstawowe znaczenie?

      4 W Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo tłumaczone na „duszę” (psyché) występuje ponad sto razy. Podobnie jak néfesz, często oznacza całą osobę. Rozważmy na przykład takie wypowiedzi: „Dusza moja jest strapiona” (Jana 12:27). „Każdą duszę ogarnęła bojaźń” (Dzieje 2:43). „Niech każda dusza będzie podporządkowana władzom zwierzchnim” (Rzymian 13:1). „Pocieszajcie swą mową dusze przygnębione” (1 Tesaloniczan 5:14). „Niewiele osób, to jest osiem dusz, zostało bezpiecznie przeprowadzonych przez wodę” (1 Piotra 3:20). Psyché, tak jak néfesz, wyraźnie odnosi się do całego człowieka. Zdaniem uczonego Nigela Turnera „oznacza coś typowo ludzkiego, osobę, materialne ciało, w które Bóg tchnął rûaḥ [ducha]. (...) Kładzie nacisk na osobę jako całość”.

      5. Czy zwierzęta są duszami? Wyjaśnij to szerzej.

      5 Co ciekawe, w Biblii słowem „dusza” określa się nie tylko ludzi, ale też zwierzęta. Na przykład Księga Rodzaju 1:20 donosi, że stwarzając istoty morskie, Bóg polecił: „Niech się zaroją wody rojem dusz żyjących”. A w następnym dniu stwarzania oświadczył: „Niech ziemia wyda żyjące dusze według ich rodzajów, zwierzę domowe i inne poruszające się zwierzę oraz dzikie zwierzę ziemi według jego rodzaju” (Rodzaju 1:24; porównaj Liczb 31:28).

      6. Co można powiedzieć o znaczeniu, w jakim słowo „dusza” występuje w Biblii?

      6 A zatem w Biblii słowo „dusza” odnosi się do człowieka lub zwierzęcia albo do życia, jakim się cieszy człowiek bądź zwierzę (patrz ramka powyżej). Biblijna definicja duszy jest prosta, logiczna i nie zagmatwana zawiłymi ludzkimi filozofiami i przesądami. Wobec tego nasuwa się ważne pytanie: Co według Biblii dzieje się z duszą w chwili śmierci?

      Umarli nie są niczego świadomi

      7, 8. (a) Co Pismo Święte mówi o stanie umarłych? (b) Wykaż na przykładach z Biblii, że dusza umiera.

      7 Stan umarłych wyraźnie przedstawiono w Księdze Kaznodziei 9:5, 10, gdzie czytamy: „Umarli niczego nie wiedzą (...) Nie ma dążenia ani planu, ani wiedzy lub zrozumienia w grobie” (Moffatt). Śmierć oznacza więc stan niebytu. Psalmista napisał, że gdy człowiek umiera, „wraca do swej ziemi; w tymże dniu giną jego myśli” (Psalm 146:4). Umarli są pozbawieni zarówno świadomości, jak i możliwości działania.

      8 Wydając wyrok na Adama, Bóg rzekł: „Prochem jesteś i do prochu wrócisz” (Rodzaju 3:19). Zanim go utworzył z prochu ziemi i obdarzył życiem, Adam nie istniał. Po śmierci wrócił do tego samego stanu. Karą była śmierć, a nie przeniesienie do innej dziedziny. Co się więc stało z jego duszą? W Biblii słowo „dusza” często oznacza po prostu osobę, toteż gdy mówimy, że Adam umarł, chodzi o to, iż umarła dusza imieniem Adam. Dla kogoś, kto wierzy w nieśmiertelność duszy, może to brzmieć dziwnie. Jednakże Biblia oznajmia: „Dusza, która grzeszy, ta umrze” (Ezechiela 18:4). W Księdze Kapłańskiej 21:1 wspomniano o „zmarłej duszy” („zwłokach”, Biblia Tysiąclecia, wydanie II). A nazirejczykom nie wolno było podchodzić do „żadnej zmarłej duszy” („żadnego trupa”, BT) (Liczb 6:6).

      9. Jak rozumieć biblijną wzmiankę, że dusza Racheli „uchodziła”?

      9 A jak rozumieć wzmiankę o tragicznej śmierci Racheli po urodzeniu drugiego syna, zapisaną w Księdze Rodzaju 35:18? Czytamy tam: „Gdy jej dusza uchodziła (ona bowiem umarła), nadała mu imię Ben-Oni; lecz jego ojciec nazwał go Beniamin”. Czy ten werset nie dowodzi, iż w chwili śmierci Racheli jej wnętrze opuścił jakiś byt? Wcale nie. Pamiętajmy, że słowo „dusza” może się też odnosić do czyjegoś życia. A zatem „dusza” Racheli to po prostu jej życie. Właśnie dlatego zdanie „jej dusza uchodziła” w innych przekładach Biblii brzmi: „jej życie gasło” (Knox), „wydawała ostatnie tchnienie” (The Jerusalem Bible), a także „życie z niej uchodziło” (BT). Nic nie wskazuje na to, by jakaś tajemnicza cząstka Racheli przetrwała jej śmierć.

      10. Jak dusza wskrzeszonego syna wdowy „wróciła do niego”?

      10 Podobnie było ze zmartwychwstaniem syna wdowy, opisanym w 17 rozdziale Księgi 1 Królów. Jak czytamy w wersecie 22, gdy Eliasz modlił się nad chłopcem, „Jehowa wysłuchał głosu Eliasza i dusza dziecka wróciła do niego, i ożyło”. Również tutaj słowo „dusza” oznacza „życie”. Dlatego w Biblii poznańskiej powiedziano: „Wróciło życie do chłopca i ożył”. Nie chodziło więc o powrót jakiejś mglistej postaci, lecz o życie. Harmonizuje to ze słowami Eliasza skierowanymi do matki: „Patrz, twój syn [cała osoba] żyje” (1 Królów 17:23).

      Czym jest duch?

      11. Dlaczego słowo „duch” nie może się odnosić do jakiejś bezcielesnej cząstki człowieka, która by żyła po jego śmierci?

      11 Biblia mówi, że gdy ktoś umiera, „duch jego uchodzi, a on wraca do swej ziemi” (Psalm 146:4). Czy to znaczy, że po śmierci człowieka literalnie opuszcza go jakaś istota duchowa, która żyje dalej, uwolniona od ziemskiej powłoki? To niemożliwe, ponieważ bezpośrednio potem psalmista oznajmia: „W tymże dniu giną jego myśli” („kończy się całe jego myślenie”, The New English Bible). Czym w takim razie jest ów duch i w jakim sensie „uchodzi” z człowieka w chwili śmierci?

      12. Z czym się kojarzy hebrajski i grecki odpowiednik wyrazu „duch” występującego w Biblii?

      12 Słowa oddawane w Biblii wyrazem „duch” (po hebrajsku rúach, po grecku pneúma) przede wszystkim oznaczają „tchnienie, oddech”. Dlatego Ronald A. Knox nie użył w swym przekładzie sformułowania „duch jego uchodzi”, lecz „tchnienie opuszcza jego ciało” (Psalm 145:4). Jednakże słowo „duch” kojarzy się z czymś więcej niż tylko z oddychaniem. Na przykład w związku z unicestwieniem ludzi i zwierząt w czasie ogólnoziemskiego potopu Księga Rodzaju 7:22 donosi: „Wymarło wszystko, w czym działało w nozdrzach tchnienie siły [lub ducha; po hebrajsku rúach] życiowej — wszystko, co było na suchej ziemi”. A zatem słowo „duch” może się odnosić do siły życiowej, która działa we wszystkich żywych stworzeniach — zarówno w ludziach, jak i zwierzętach — i którą podtrzymuje oddychanie.

      13. W jakim sensie w chwili śmierci człowieka duch wraca do Boga?

      13 Dlaczego w takim razie Księga Kaznodziei 12:7 wspomina, że gdy człowiek umiera, „duch (...) wraca do prawdziwego Boga, który go dał”? Czy to znaczy, iż w dosłowny sposób wędruje do Boga przez przestrzeń kosmiczną? Nic na to nie wskazuje. Ponieważ duch to siła życiowa, więc „wraca do prawdziwego Boga” w tym sensie, że przyszłe życie danej osoby całkowicie zależy teraz od Niego. Jedynie Bóg może jej przywrócić ducha, czyli siłę życiową, przez wzbudzenie z martwych (Psalm 104:30). Ale czy zamierza to uczynić?

      „Wiem, że wstanie”

      14. Co powiedział i uczynił Jezus, aby pocieszyć i podnieść na duchu siostry Łazarza po stracie brata?

      14 W Betanii, niewielkiej miejscowości położonej trzy kilometry od Jerozolimy, Maria i Marta opłakiwały przedwczesną śmierć swego brata, Łazarza. Jezus podzielał ich smutek, gdyż darzył Łazarza i jego siostry szczerym uczuciem. W jaki sposób mógł je pocieszyć? Zamiast podawać jakieś pokrętne wyjaśnienia, najlepiej byłoby powiedzieć prawdę. Jezus oznajmił po prostu: „Twój brat wstanie”. Podszedł do grobu i wskrzesił Łazarza — przywrócił życie człowiekowi, który od czterech dni był martwy! (Jana 11:18-23, 38-44).

      15. Jak Marta zareagowała na to, co powiedział i uczynił Jezus?

      15 Czy Marta była zaskoczona zapewnieniem Jezusa, że Łazarz „wstanie”? Najwidoczniej nie, gdyż odpowiedziała: „Wiem, że wstanie podczas zmartwychwstania w dniu ostatnim”. Już wcześniej ufała obietnicy co do zmartwychwstania. Jezus rzekł więc do niej: „Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we mnie wierzy, ten choćby nawet umarł, ożyje” (Jana 11:23-25). Cudowne przywrócenie życia Łazarzowi jeszcze bardziej utwierdziło ją w wierze i rozbudziło podobną wiarę w innych osobach (Jana 11:45). Ale co dokładnie znaczy słowo „zmartwychwstanie”?

      16. Co znaczy słowo „zmartwychwstanie”?

      16 Słowo „zmartwychwstanie” jest tłumaczeniem greckiego wyrazu anástasis, który dosłownie znaczy „ponowne powstanie”. Tłumacze na język hebrajski oddawali go odpowiednikiem wyrażenia „ożywienie umarłych” (techiját hammetím).a Zmartwychwstanie wiąże się więc z podniesieniem ze stanu śmierci — odtworzeniem wzoru życia danej osoby.

      17. (a) Dlaczego wskrzeszenie poszczególnych osób nie sprawi Jehowie Bogu i Jezusowi Chrystusowi żadnego kłopotu? (b) Co obiecał Jezus tym, którzy są w grobowcach pamięci?

      17 Ze względu na swą nieskończoną mądrość i doskonałą pamięć Jehowa Bóg potrafi bez trudu wskrzesić zmarłych. Zapamiętanie wzoru ich życia — ich cech charakteru, osobistych przeżyć oraz wszystkich innych typowych dla nich szczegółów — nie sprawia Mu żadnego kłopotu (Hioba 12:13; porównaj Izajasza 40:26). Co więcej, jak na to wskazuje historia Łazarza, umarłych może i pragnie wskrzeszać również Jezus Chrystus (porównaj Łukasza 7:11-17; 8:40-56). Oświadczył przecież: „Nadchodzi godzina, w której wszyscy w grobowcach pamięci usłyszą jego [Jezusa] głos i wyjdą” (Jana 5:28, 29). Jezus obiecał zatem zmartwychwstanie każdemu, kogo Jehowa zapamięta. Biblia wyraźnie wskazuje, że dusza umiera, a skutki śmierci może odwrócić zmartwychwstanie. Ale dotychczas żyło już i zmarło miliony ludzi. Którzy z nich pozostają w pamięci u Boga i czekają na zmartwychwstanie?

      18. Kto dostąpi zmartwychwstania?

      18 Wskrzeszeni zostaną prawi słudzy Jehowy. Niemniej miliony innych ludzi nie wykazało przed śmiercią, czy byliby gotowi przestrzegać prawych mierników Bożych. Nie znali wymagań Jehowy albo nie zdążyli wprowadzić niezbędnych zmian. Również takie osoby Bóg ma w swej pamięci i je wskrzesi, gdyż Biblia obiecuje: „Nastąpi zmartwychwstanie zarówno prawych, jak i nieprawych” (Dzieje 24:15).

      19. (a) Jaką wizję związaną ze zmartwychwstaniem otrzymał apostoł Jan? (b) Co „wrzucono do jeziora ognia” i jaką zapowiedź stanowią te słowa?

      19 Apostoł Jan ujrzał w przejmującej wizji, jak wskrzeszeni z martwych stoją przed tronem Bożym. Opisał to tak: „Wydało morze umarłych, którzy się w nim znajdowali, i śmierć, i Hades wydały umarłych, którzy się w nich znajdowali, i byli sądzeni każdy z osobna — według swych uczynków. A śmierć i Hades wrzucono do jeziora ognia. To oznacza drugą śmierć: jezioro ognia” (Objawienie 20:12-14). Pomyśl tylko! Wszyscy zmarli, których Bóg pamięta, będą wyzwoleni z Hadesu, czyli Szeolu, powszechnego grobu ludzkości (Psalm 16:10; Dzieje 2:31). Potem „śmierć i Hades” zostaną wrzucone do „jeziora ognia”, będącego symbolem całkowitej zagłady. Wspólny grób wszystkich ludzi przestanie istnieć.

      Niezwykła perspektywa!

      20. W jakich warunkach znajdą się miliony zmartwychwstałych?

      20 Miliony zmarłych, którzy dostąpią zmartwychwstania, nie znajdą się na pustej ziemi (Izajasza 45:18). Ożyją w pięknie przeobrażonym otoczeniu i będą mieć do dyspozycji mieszkania, odzież i obfitość żywności (Psalm 67:6; 72:16; Izajasza 65:21, 22). Kto to wszystko przygotuje? Najwyraźniej zanim rozpocznie się zmartwychwstanie, w nowym świecie już będzie ktoś żył. Ale kto?

      21, 22. Jaka niezwykła perspektywa rysuje się przed tymi, którzy żyją w „dniach ostatnich”?

      21 Spełniające się proroctwa biblijne dowodzą, że żyjemy w „dniach ostatnich” tego systemu rzeczy (2 Tymoteusza 3:1).b Już wkrótce Jehowa Bóg zaingeruje w sprawy ludzi i usunie z ziemi zło (Psalm 37:10, 11; Przysłów 2:21, 22). Co się wówczas stanie z Jego wiernymi sługami?

      22 Jehowa nie zgładzi prawych razem z niegodziwcami (Psalm 145:20). Nigdy tak nie postępował i nie uczyni tego również wtedy, gdy będzie oczyszczał ziemię z wszelkiej nieprawości (porównaj Rodzaju 18:22, 23, 26). Ostatnia księga biblijna wspomina przecież, że z „wielkiego ucisku” ma wyjść „wielka rzesza, której żaden człowiek nie zdołał policzyć, ze wszystkich narodów i plemion, i ludów, i języków” (Objawienie 7:9-14). Tak więc zagładę obecnego złego systemu przeżyje mnóstwo ludzi, by potem wejść do nowego świata, ustanowionego przez Boga. Posłuszna ludzkość będzie mogła wówczas w pełni korzystać ze wspaniałego postanowienia Bożego mającego na celu uwolnienie jej od grzechu i śmierci (Objawienie 22:1, 2). A zatem „wielka rzesza” w ogóle nie będzie musiała zaznać śmierci. Cóż za niezwykła perspektywa!

      Życie, którego nie przerwie śmierć

      23, 24. Co musisz robić, jeśli pragniesz żyć wiecznie na rajskiej ziemi?

      23 Czy możemy być pewni, że ta zdumiewająca nadzieja się urzeczywistni? Stanowczo tak! Sam Jezus Chrystus wskazał, iż nadejdzie czas, gdy ludzie już nie będą umierać. Przed wskrzeszeniem swego przyjaciela Łazarza powiedział Marcie: „Każdy, kto żyje i we mnie wierzy, przenigdy nie umrze” (Jana 11:26).

      24 Czy chciałbyś żyć wiecznie w raju na ziemi? Czy pragniesz ponownie ujrzeć swych bliskich, którzy zmarli? Apostoł Jan napisał: „Świat przemija i tak jest z jego pragnieniem, ale kto wykonuje wolę Boga, ten pozostaje na wieki” (1 Jana 2:17). Właśnie teraz nastał czas, by poznać wolę Bożą i całkowicie się jej podporządkować. Dzięki temu ty również będziesz mógł żyć wiecznie na rajskiej ziemi wraz z milionami ludzi, którzy już teraz spełniają wolę Bożą.

      [Przypisy]

      a Chociaż w Pismach Hebrajskich nie występuje słowo „zmartwychwstanie”, nadzieja ta jest wyraźnie ukazana w Księdze Hioba 14:13, Daniela 12:13 oraz Ozeasza 13:14.

Publikacje w języku polskim (1960-2026)
Wyloguj
Zaloguj
  • polski
  • Udostępnij
  • Ustawienia
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Warunki użytkowania
  • Polityka prywatności
  • Ustawienia prywatności
  • JW.ORG
  • Zaloguj
Udostępnij