• Cudownie stworzeni, żeby pozostać przy życiu
    Przebudźcie się! — 1989 | 8 stycznia

    • Rzeka życia w organizmie

      Liczba komórek ciała przechodzi ludzkie wyobrażenia. Według ostrożnych ocen jest ich 75 bilionów, czyli 15 tysięcy razy więcej niż ludzi na ziemi. Żeby tlen mógł dotrzeć do każdej komórki, potrzebny jest bardziej skomplikowany i sprawniejszy system komunikacyjny niż w nowoczesnym wielkim mieście.

      Ten system komunikacyjny tworzy krew przepływająca przez serce, tętnice, żyły oraz sieć drobniejszych naczyń krwionośnych. Jest to „zamknięty układ złożony z około 160 000 kilometrów (...) przewodów rurowych” — czytamy w książce The Human Body (Ciało ludzkie). Według tej oceny naczynia krwionośne połączone w ciągłą linię opasałyby czterokrotnie kulę ziemską.

      Przez tę olbrzymią sieć są też transportowane cząsteczki składników odżywczych wchłaniane ze ścianek jelit. Dzięki temu do całego organizmu, nawet do pozornie mało znaczących jego tkanek, jest dostarczany pokarm i tlen. Na przykład z naszej skóry wyrasta mniej więcej 5 milionów włosów, i chociaż jest ich tak dużo, to jednak sieć mikroskopijnych naczyń krwionośnych dochodzi do korzenia każdego włoska. Czyż ta troska nawet o najmniejszy włosek nie jest godna podziwu? „Nie bójcie się”, zapewnił Jezus swych uczniów, „nawet włosy na głowie waszej są wszystkie policzone” (Mateusza 10:28, 30).

      Składniki krwi umożliwiają organizmowi wyprodukowanie w ciągu każdej minuty mniej więcej 3 miliardów nowych komórek. Na przykład włosy rosną w wyniku mnożenia się komórek w ich korzeniach. W miarę łuszczenia się starego naskórka pod warstwą martwych komórek pojawiają się nowe. W miejsce komórek startych ze ścianek jelit zaraz powstają inne. Szpik kostny co sekundę produkuje miliony krwinek czerwonych.

      Oczywiście podczas wszystkich tych czynności powstaje mnóstwo odpadów. I znowu z pomocą przychodzi krwiobieg, usuwając dwutlenek węgla i drobne cząsteczki produktów odpadowych. Większe odpady, na przykład martwe komórki, są pochłaniane przez krwinki białe, które przenikają z krwi do tkanek. W miejscu, gdzie nastąpiło zakażenie, gromadzi się ogromna liczba tych „sanitariuszy”, by spełnić swoje zadanie. Na długo przedtem, zanim medycyna odkryła wszystkie te zjawiska, w Biblii powiedziano: „Dusza [czyli życie] ciała jest we krwi” (Kapłańska 17:11, 14).

      Wypadek — reakcja na ubytek krwi

      Czy odniosłeś kiedy ranę, która bardzo krwawiła? Gdybyś utracił zbyt dużo krwi, groziłaby ci nawet śmierć. Na ogół jednak zapobiegają temu jeszcze nie w pełni poznane przez naukę cudowne mechanizmy funkcjonujące w nagłych wypadkach.

      Rozcięte naczynie krwionośne natychmiast się kurczy, co powoduje ograniczenie upływu krwi. Następnie włącza się szybko kolejny mechanizm. Płytki krwi przywierają do miejsca skaleczenia i zaczynają się ze sobą sklejać. W ranie pojawiają się wówczas włókienka fibryny, które wiążą płytki w skrzep tamujący resztki sączącej się krwi.

      Co się jednak dzieje, gdy opisane tu mechanizmy nie wystarczają? Przy silnym krwawieniu włączają się jeszcze inne mechanizmy. Mikroskopijne receptory znajdujące się w tętnicach rejestrują szybko każde zmniejszenie się ciśnienia krwi i informują o tym mózg, który nakazuje zwężenie naczyń krwionośnych i przyspieszenie bicia serca. Gdy krwawienie nie ustaje, również mózg odczuwa jego skutki i reaguje nasileniem wysyłanych impulsów nerwowych. Normalna liczba uderzeń serca — mniej więcej 72 na minutę — może wzrosnąć do około 200. Jak skuteczne jest działanie takich mechanizmów?

      Na skutek zwężenia naczyń krwionośnych następuje zmniejszenie dopływu krwi do prawie wszystkich części ciała. W połączeniu z przyspieszeniem tętna umożliwia to utrzymanie ciśnienia krwi. „Jednakże dzięki pewnemu zdumiewającemu urządzeniu”, pisze dr A. Rendle Short w książce Wonderfully Made (Cudownie stworzony), „z tego ogólnego zwężenia wyłączone są tętnice mózgu”. Dotyczy to także tętnic zaopatrujących mięsień sercowy. W rezultacie przez te dwa ważne narządy krew płynie w zasadzie normalnie. Profesor Arthur Guyton twierdzi w Textbook of Medical Physiology (Podręcznik fizjologii), że dzięki tym odruchom „nawet gdy się utraci dwa razy tyle krwi co bez nich, nie musi nastąpić zgon”.

      Jednocześnie włączają się inne mechanizmy, których zadaniem jest zwiększenie ilości krwi. Dr Miller wyjaśnia w książce The Body in Question (Ciało, o którym mowa): „Najważniejsze jest uzupełnienie objętości krwi. Gdy jej ubywa stosunkowo wolno, organizm potrafi się z tym uporać, rozrzedzając ją płynem pobieranym z tkanek. Następuje też samoczynne ograniczenie wydzielania moczu oraz zwiększenie poboru wody przez usta”.

      Dr Miller, choć jest za transfuzją w razie krwotoku, przyznaje jednak: „Bezpośrednie niebezpieczeństwo zagraża życiu nie tyle z powodu braku krwi, co niedostatecznej ilości płynu. (...) Zastosowanie (...) środka osoczozastępczego jest dobrą namiastką w początkowej fazie, gdyż naśladuje się w ten sposób naturalną skłonność organizmu do uzupełniania objętości krwi przez rozrzedzanie jej”. Profesor Guyton zaś oświadcza: „Wynaleziono różne środki osoczozastępcze, które pełnią [w krwiobiegu] mniej więcej te same funkcje, co plazma [płynny składnik krwi]”.

      Organizm jest ponadto wyposażony w mechanizm, który uzupełnia niedobór przenoszących tlen krwinek czerwonych. W telewizyjnym filmie dokumentalnym „Accident” (Wypadek) z cyklu The Living Body (Żywy organizm) podano następujące wyjaśnienie: „W normalnych warunkach przy wytwarzaniu krwinek czerwonych szpik kostny wykorzystuje jakieś 20 procent swoich możliwości. Oznacza to, że przy nagłym zapotrzebowaniu na te krwinki produkcja ich może wzrosnąć nawet pięciokrotnie”.