Czarna śmierć

Tamta epidemia, nazywana czarną śmiercią, wybuchła w roku 1347, kiedy to do sycylijskiego portu w Mesynie zawinął statek z Krymu. Oprócz normalnego ładunku przywiózł również dżumę.a Wkrótce choroba rozniosła się po całych Włoszech.

Następnego roku Agnolo di Tura, mieszkający w Sienie, tak opisał makabryczną sytuację panującą w tym włoskim mieście: ‛Zaraza wybuchła w maju. Była bezlitosna, straszliwa. Chorzy umierali niemal natychmiast. Padali setkami, dniem i nocą’. Dodał jeszcze: ‛Podobnie jak wielu innych, własnymi rękami pogrzebałem pięcioro swoich dzieci. Nikt nie płakał, bez względu na to, kogo stracił, gdyż prawie każdy spodziewał się śmierci. Ponieważ konało tyle ludzi, wszyscy myśleli, że to koniec świata’.

Zdaniem niektórych historyków w ciągu czterech lat zaraza rozszerzyła się na całą Europę, pochłaniając mniej więcej jedną trzecią jej populacji — jakieś 20 do 30 milionów osób. Zdziesiątkowała nawet ludność odległej Islandii. Na Dalekim Wschodzie liczba Chińczyków spadła podobno w XIV wieku do 65 milionów, choć na początku wieku XIII wynosiła 123 miliony. Przyczyną była najwyraźniej dżuma i towarzysząca jej klęska głodu.

Żadna wcześniejsza epidemia, wojna ani klęska głodu nie przysporzyła tylu cierpień. „Była to największa tragedia w dziejach ludzkości” — zauważono w książce Man and Microbes (Człowiek i drobnoustroje). „Pochłonęła co najmniej jedną czwartą, a może nawet połowę mieszkańców Europy, Afryki Północnej i części Azji”.

Kontynenty amerykańskie uchroniły się od czarnej śmierci dzięki izolacji od reszty świata. Jednak za sprawą żeglugi oceanicznej wkrótce i tam sytuacja uległa zmianie. W XVI stuleciu Nowy Świat nawiedziła epidemia, która miała się okazać jeszcze bardziej śmiercionośna niż dżuma.

[Ramka i ilustracje na stronie 6]

Wiedza kontra przesądy

Kiedy w XIV wieku czarna śmierć zagroziła siedzibie papieża w Awinionie, medyk poinformował go, że główną przyczyną zarazy jest koniunkcja trzech planet — Saturna, Jowisza i Marsa — w znaku Wodnika.

[Ilustracja na stronie 4]

Niemiecka rycina z przełomu XV i XVI wieku, przedstawiająca medyka w masce mającej chronić go przed dżumą. W dziobie maski znajdowały się pachnidła

[Prawa własności]

Godo-Foto

[Ilustracja na stronie 4]

Bakteria wywołująca dżumę

[Prawa własności]

© Gary Gaugler/​Visuals Unlimited