CZAS NIEZMIERZONY

Hebrajski wyraz ʽolám mieści w sobie pojęcie czasu nieokreślonego lub niedającego się zmierzyć. Leksykograf W. Gesenius definiuje go następująco: „Ukryty, niejasny, (...) bardzo odległy, długotrwały czas, którego początek lub koniec (...) tonie w mroku” (Hebräisches und chaldäisches Handwörterbuch über das Alte Testament, wyd. 5, cz. 2, Lipsk 1857, s. 99). Myśl kryjącą się w omawianym słowie dobrze więc oddają określenia takie jak: „czas niezmierzony” (Ps 25:6), „istniejące przez czas niezmierzony” (Hab 3:6), „od dawna”, „dawno temu”, ‛dawny’ (Rdz 6:4; Joz 24:2; Prz 22:28; 23:10) oraz „długotrwały” (Kzn 12:5).

Wyraz ʽolám bywa łączony z czymś lub kimś wiecznym (1Kl 2:45, przyp. w NW). Prorok Izajasz napisał: „Jehowa, Stwórca krańców ziemi, jest Bogiem po czas niezmierzony” (Iz 40:28). Jehowa istnieje „od czasu niezmierzonego po czas niezmierzony” (Ps 90:2). Ponieważ jest nieśmiertelny i nie umiera, będzie Bogiem przez całą wieczność (Hab 1:12; 1Tm 1:17). Jednakże hebrajskie ʽolám nie oznacza samo w sobie „na zawsze”. Często odnosi się do czegoś, co ma jakiś koniec, ale trwa „po czas niezmierzony” w tym sensie, że w danej chwili nie określono, kiedy ten kres nastąpi. Na przykład przymierze Prawa, zawarte „po czas niezmierzony”, straciło ważność wraz ze śmiercią Jezusa i ustanowieniem nowego przymierza (Wj 31:16, 17; Rz 10:4; Gal 5:18; Kol 2:16, 17; Heb 9:15). Podobnie skończyła się rola kapłaństwa Aaronowego, które także miało pełnić służbę „po czas niezmierzony” (Wj 40:15; Heb 7:11-24; 10:1).

Inny termin hebrajski — ʽad — opisuje bezkresną przyszłość, czyli wieczność (1Kn 28:9; Ps 19:9; Iz 9:6; 45:17; Hab 3:6). Gdzieniegdzie, np. w Psalmie 45:6 (45:7), słowa ʽolám oraz ʽad występują razem i są oddawane przez: „na wieki wieków” (Bw), „po wszystkie wieki” (Bp) czy „po czas niezmierzony, na zawsze” (NŚ). Psalmista powiedział o ziemi: „Nic nią nie zachwieje po czas niezmierzony, na zawsze” (Ps 104:5).

Również hebrajski wyraz nécach może się odnosić do wieczności. Oddaje się go takimi wyrażeniami, jak „na zawsze” (Hi 4:20; 14:20; Ps 9:18) czy „bez końca” (Iz 57:16). Niekiedy nécach występuje w zestawieniu z ʽolám (Ps 49:8, 9) lub razem z ʽad (Am 1:11). Wszystkie trzy słowa pojawiają się w Psalmie 9:5, 6: „Zgromiłeś narody (...). Imię ich wymazałeś po czas niezmierzony [leʽolám], na zawsze [waʽéd]. Nieprzyjacielu, ostatecznego [lanécach] kresu dobiegły spadające na ciebie spustoszenia”.

W Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo aiòn może oznaczać odcinek czasu o nieustalonej lub niedającej się określić długości, ciągnący się w daleką, ale nie bezkresną przyszłość. Na przykład w Łukasza 1:70 oraz w Dziejach 3:21 bywa tłumaczone na „dawny”, „dawne [najdawniejsze] czasy”, „przed wiekami” (Gryglewicz, NŚ, Wp). Często jednak kontekst sugeruje, że aiòn odnosi się do okresu, którego długości nie da się zmierzyć dlatego, iż nie ma on końca (Łk 1:55; Jn 6:50, 51; 12:34; 1Jn 2:17). Podobnie pochodzący od aiòn przymiotnik aiònios może zależnie od kontekstu oznaczać zarówno „długi”, „dawny” (Rz 16:25; 2Tm 1:9; Tyt 1:2), jak i „wieczny” (Mt 18:8; 19:16, 29). Inny grecki przymiotnik, aídios, wyraźnie oznacza „wiekuisty” lub „wieczny” (Rz 1:20; Judy 6; BT, Bw, NŚ; termin aiòn omówiono też pod hasłami SYSTEMY RZECZY; WIEK).