Wartość papirusu Nasha

JAK można dokładnie ocenić wiek starego hebrajskiego manuskryptu biblijnego? Przed takim trudnym zadaniem stanął dr John C. Trever, gdy w roku 1948 po raz pierwszy ujrzał zwój Księgi Izajasza znaleziony nad Morzem Martwym. Zaintrygował go kształt liter hebrajskich. Wiedział, które z nich stanowiły klucz do określenia wieku zwoju, ale z czym miał je porównać? Doszedł do właściwego wniosku: tylko z papirusem Nasha. Dlaczego? Co to za manuskrypt i skąd pochodzi?

Papirus Nasha składa się zaledwie z czterech fragmentów zawierających 24 wiersze tekstu hebrajskiego i ma wymiary 7,5 na 12,5 centymetra. Jego nazwa pochodzi od nazwiska sekretarza Towarzystwa Archeologii Biblijnej, W. L. Nasha, który w roku 1902 nabył go od egipskiego handlarza. W następnym roku S. A. Cooke opublikował treść znaleziska na łamach periodyku Proceedings, wydawanego przez wspomniane towarzystwo, a sam papirus wystawiono w bibliotece uniwersytetu w Cambridge, gdzie już pozostał. Wartość tego rękopisu wynika z jego wieku. Uczeni datują go na II lub I wiek p.n.e., był to więc najstarszy ze znanych podówczas urywków manuskryptów hebrajskich.

Kiedy dr Trever badał leżący przed nim zwój, porównując go z kolorowym przezroczem ukazującym papirus Nasha, skrupulatnie przyglądał się kształtowi poszczególnych liter. Bez wątpienia były bardzo podobne. Mimo to nie dowierzał, iż ten duży, nowo odkryty manuskrypt może pochodzić z równie wczesnego okresu, co papirus Nasha. Z czasem jednak jego rozumowanie się potwierdziło. Zwój Księgi Izajasza odnaleziony nad Morzem Martwym powstał w II wieku p.n.e.!

Co zawiera papirus Nasha

Analiza tekstu papirusu Nasha wyjawia, iż żadna z 24 linii nie jest kompletna, gdyż na obu końcach brakuje pojedynczych liter bądź całych wyrazów. Zawiera on część Dziesięciorga Przykazań z 20 rozdziału Księgi 2 Mojżeszowej, a także kilka wersetów z 5 i 6 rozdziału Księgi 5 Mojżeszowej. Nie jest to więc typowy manuskrypt biblijny, lecz tekst mieszany, służący szczególnemu celowi. Rękopis ten najwidoczniej wchodził w skład pewnego zbioru pouczeń, mającego przypominać jakiemuś Żydowi o jego obowiązkach wobec Boga. Kilkakrotnie powtarza się w nim tak zwana Szema — początkowa część wersetu z Powtórzonego Prawa (5 Mojżeszowej) 6:4: „Słuchaj, Izraelu: Jehowa, nasz Bóg, to jeden Jehowa” (NW).

Występujący w tym wersecie tetragram JHWH — „Jehowa” — pojawia się dwukrotnie w ostatnim wierszu papirusu oraz w pięciu innych miejscach. Stanowi też początkowe słowo w prawym końcu górnej linii, tyle że bez pierwszej litery.

Szema miała głównie uwydatniać „jednostkową osobowość Boga”. Według żydowskiego Talmudu (Berachot 19a) ostatnie słowo ʼE·chadʹ („jeden”) „należy podczas wymawiania szczególnie podkreślać, przedłużając każdą sylabę” (W. O. E. Oesterley i G. H. Box). To wydłużone ʼE·chadʹ w odniesieniu do Boga wskazuje także na Jego wyjątkowość.

Obecnie papirus Nasha ma sporo rówieśników, zwłaszcza wśród zwojów znalezionych w grotach na brzegach Morza Martwego, niedaleko Qumran. Szczegółowa analiza potwierdziła, iż wiele z tych manuskryptów powstało w I i II wieku p.n.e.a Chociaż papirus Nasha nie jest już najstarszym znanym manuskryptem hebrajskim, dalej wzbudza olbrzymie zainteresowanie. Pozostaje jedynym tak wczesnym manuskryptem Biblii hebrajskiej, jaki odkryto w Egipcie.

[Przypis]