RAMA

1. Syn Kusza, pierworodnego syna Chama; brat Nimroda. Rama oraz jego dwaj synowie, Szeba i Dedan, zostali założycielami trzech spośród 70 rodów istniejących po potopie (Rdz 10:6-8; 1Kn 1:9). Wiele stuleci później plemiona wywodzące się od Ramy, Dedana i Szeby prowadziły handel z Tyrem (Eze 27:20, 22). Nie wiadomo dokładnie, gdzie osiedlili się potomkowie Ramy, ale być może w okolicach miasta Rama, niedaleko Maʽin w pd.-zach. części Półwyspu Arabskiego.

(2-7: „wyżyna”). To hebrajskie słowo oznacza wyżynę lub wzniesienie (Eze 16:24). Jako nazwa własna odnosi się do kilku miejsc w starożytnym Izraelu.

2. Miasto na terytorium Beniamina. W Jozuego 18:25 wymieniono je pomiędzy Gibeonem i Beerot. Najwyraźniej leżało blisko Betel, miasta w pd. części terytorium Efraima (Sdz 4:5). Lewita podróżujący na pn. od Jerozolimy doszedł do Gibei, a za nią była właśnie Rama (Sdz 19:11-15; Oz 5:8). Sąsiadowała ona również z Gebą (Iz 10:29). Wzmianki te potwierdzają świadectwo Euzebiusza z Cezarei, który utożsamiał Ramę w Beniaminie z miejscem odpowiadającym dzisiejszemu Ar-Ram, położonemu ok. 8 km na pn. od Jerozolimy, 3 km na pn. od Gibei, 5 km na wsch. od Gibeonu i 3 km na zach. od Geby. Miejscowość ta zgodnie ze znaczeniem swej nazwy usytuowana jest na wzgórzu.

W okresie podzielonego królestwa Rama miała dość dużą rangę, gdyż leżała niedaleko granicy między Izraelem i Judą oraz przy drodze biegnącej przez ten górzysty region z pn na pd. Izraelski król Baasza podczas wojny z królem Asą zaczął rozbudowywać lub umacniać to miasto (1Kl 15:16, 17; 2Kn 16:1). Kiedy jednak król Syrii zaatakował Izrael od pn. i uwaga Baaszy została odwrócona, Asa zdobył Ramę, a materiały budowlane zgromadzone przez Baaszę wykorzystał do budowy pobliskich miast — Geby i Micpy (1Kl 15:20-22; 2Kn 16:4-6). Wydaje się, że po zburzeniu Jerozolimy w 607 r. p.n.e. w Ramie zebrano wziętych do niewoli Żydów przed odesłaniem ich do Babilonu (Jer 40:1). W okresie powygnaniowym Rama została ponownie zasiedlona (Ezd 2:1, 26; Neh 7:30; 11:33).

Do zgromadzenia Żydów w tym mieście przed uprowadzeniem ich do niewoli (czemu mogły towarzyszyć egzekucje niektórych jeńców) część biblistów odnosi słowa: „W Ramie słychać głos, lament i gorzki płacz; Rachela opłakuje swych synów. Nie daje się pocieszyć po swych synach, bo już ich nie ma” (Jer 31:15). Żona Jakuba Rachela tak bardzo pragnęła dzieci, że dopóki ich nie miała, uważała się za „martwą” (Rdz 30:1). Być może więc powyższe słowa to symboliczny opis Racheli opłakującej Żydów, którzy zginęli lub poszli na wygnanie. A ponieważ Rachela była matką Beniamina, słowa Jeremiasza mogły też wyrażać żal zwłaszcza za mieszkańcami Ramy pochodzącymi z plemienia Beniamina. Jeremiasz wskazał jednak na nadzieję, gdyż zapowiedział, że wygnańcy powrócą (Jer 31:16). W Mateusza 2:18, gdzie przytoczono tę proroczą wypowiedź z Jeremiasza 31:15, odniesiono ją także do czasu, gdy Herod kazał pozabijać w Betlejem małe dzieci (zob. RACHELA).

3. Miasto-enklawa w Negebie, należące do plemienia Symeona (Joz 19:1, 8). Było też znane pod nazwą Baalat-Beer i „Rama na południu”. Niektórzy utożsamiają je z Chirbat Ghazza (Chorbat ʽUza), położonym ok. 30 km na wsch. od Beer-Szeby (zob. BAALAT-BEER).

4. Niezidentyfikowane miasto na terytorium Aszera, wspomniane jedynie w Jozuego 19:24, 29. Na podstawie tego fragmentu trudno ustalić, gdzie dokładnie leżało, ale wydaje się, że było to na pn. od Tyru.

5. Warowne miasto na terytorium Naftalego (Joz 19:32, 36). Niektórzy identyfikują je z Chirbat Zajtun ar-Rama (zwanym też Chirbat Dżul), położonym tuż na wsch. od Ar-Rama (Rama) i jakieś 30 km na wsch. od portowego miasta Akka (Akko). Jednakże ta pojedyncza wzmianka z Jozuego nie pozwala dokładnie go zlokalizować.

6. Rodzinne miasto proroka Samuela i jego rodziców. W 1 Samuela 1:1 o Elkanie, ojcu Samuela, powiedziano, że mieszkał w „Ramataim-Cofim, w górzystym regionie Efraima”. W dalszej części sprawozdania występuje już nazwa skrócona — „Rama” (1Sm 1:19). Być może dłuższej formy używano dla odróżnienia tego miasta od innych o takiej samej nazwie, np. Ramy w Beniaminie. W Biblii warszawskiej ojciec Samuela występuje jako „mąż z Ramy, Sufita”. Takie tłumaczenie tekstu masoreckiego sugerowałoby, że Elkana był potomkiem Cufa (Cofaja) albo pochodził z ziemi Cuf (1Sm 9:5; 1Kn 6:27, 28, 34, 35).

Zgodnie ze starożytną tradycją Euzebiusz z Cezarei umiejscawiał tę Ramę wśród wzgórz Efraima, gdzie dziś leży Rentis (Rantis), ok. 35 km na pn. zach. od Jerozolimy. W takim wypadku miasto to byłoby tożsame z Arymateą (gr. postać hebr. Ramáh), wspomnianą w Chrześcijańskich Pimach Greckich (Łk 23:50-53).

Elkana mieszkał w Ramie, gdzie zapewne urodził się Samuel, ale co roku podróżował do Szilo w celu złożenia Jehowie ofiary (1Sm 1:3, 19; 2:11). Chociaż Samuel przez jakiś czas przebywał w Szilo razem z Helim, później też osiadł w Ramie i właśnie stamtąd wyruszał, by sądzić Izraela (1Sm 3:19-21; 7:15-17; 8:4; 15:24-35; 16:4, 13; 19:18-24). Gdy zmarł, został pochowany przy swym domu w Ramie, nazwanej „jego miastem” (1Sm 25:1; 28:3).

7. Skrócona forma nazwy Ramot-Gilead (2Kl 8:28, 29; 2Kn 22:5, 6; zob. RAMOT-GILEAD).