ŻMIJA

(hebr. cifʽoní, ʼefʽéh; gr. aspís, échidna).

Jadowity wąż wyposażony w specjalne zęby jadowe, które gdy nie są używane, odchylają się do tyłu i układają równolegle do podniebienia. W Palestynie występuje kilka gatunków tych zwierząt; każdy wytwarza inny jad. Jedną z najgroźniejszych żmij jest żmija nosoroga (Vipera ammodytes), zamieszkująca dolinę Jordanu. Inna to żmija z gatunku Vipera palaestina. Hebrajski wyraz ʼefʽéh na ogół kojarzy się z arabskim słowem ʼafʽan, odnoszącym się do efy pstrej, jadowitego węża występującego na piaszczystych równinach wokół Jerycha.

O mocy jadu żmii wspomniano w Hioba 20:16, gdzie Cofar oznajmił, że „język żmii” może zabić. Gdy apostoł Paweł jako rozbitek znalazł się na Malcie, zebrał wiązkę chrustu i położył ją na ogniu. Wtedy wypełzła z niej żmija i uczepiła się jego ręki. Paweł jednak „strząsnął to jadowite stworzenie w ogień i nie doznał żadnej szkody”, choć obecni tam ludzie spodziewali się, że „dostanie zapalenia i spuchnie lub nagle padnie martwy” (Dz 28:3-6).

W Rzymian 3:13 użyto greckiego słowa aspís, które występuje w Biblii tylko raz. Apostoł Paweł napisał o grzesznikach, że „jad żmij jest za ich wargami”. Zacytował tu fragment z Psalmu 140:3: „Pod ich wargami — jad żmii rogatej”. A zatem w Rzymian 3:13 zapewne również chodzi o żmije rogate (zob. ŻMIJA ROGATA).

Znaczenie przenośne. Do niebezpiecznego ukąszenia żmii przyrównano w Przysłów 23:32 skutki pijaństwa. Mędrzec powiedział tam o winie: „Kąsa jak wąż i wydziela jad niczym żmija [hebr. uchecifʽoní]”. Nawiązując do niegodziwości ludu Bożego, Izraela, prorok Izajasz napisał: „Wysiadują jaja jadowitego węża (...). Kto by jadł ich jaja, umrze, a z rozbitego jaja wylęgłaby się żmija” (Iz 59:5). Węże na ogół składają jaja i choć nie dotyczy to większości żmij, niektóre również są jajorodne.

Jan Chrzciciel nazwał faryzeuszy i saduceuszy „pomiotem żmijowym” (Mt 3:7; Łk 3:7). Jezus Chrystus użył tego samego wyrażenia w stosunku do uczonych w piśmie i faryzeuszy ze względu na ich niegodziwość oraz na śmiertelnie groźne szkody duchowe, jakie wyrządzali nieświadomym ludziom (Mt 12:34; 23:33).