CYLICJA

Stosunkowo niewielka i wąska kraina w pd.-wsch. części Azji Mniejszej. Od pd. przylegała do Morza Śródziemnego, od zach. graniczyła z Pamfilią, na pn. góry Taurus oddzielały ją od Likaonii i Kapadocji, a na wsch. góry Amanus (Nur) odgradzały ją od Syrii. Tak przynajmniej wyglądały jej granice przez większość starożytności.

Kraina ta dzieliła się na dwie naturalne części: zachodnią, zwaną Cilicia Trachea (Cylicja górzysta), i wschodnią, zwaną Cilicia Pedias (Cylicja równinna). Część zachodnia zajmowała dziki płaskowyż gór Taurus, porośnięty licznymi lasami. Urwiste wybrzeże z wieloma skalistymi cyplami obfitowało w osłonięte zatoczki i naturalne przystanie. Od najdawniejszych czasów było to schronienie dla rabusiów i piratów, którzy napadali na statki przepływające wzdłuż wybrzeża. Wschodnia Cylicja leżała na szerokiej, dobrze nawodnionej i bardzo żyznej równinie nadbrzeżnej. W czasach rzymskich było tam dużo miast, które cieszyły się sporą niezależnością; najbardziej znanym z nich był Tars, gdzie urodził się Saul (Paweł) (Dz 21:39; 22:3; 23:34).

Cylicja słynęła jako dostawca pszenicy, lnu i owoców, jak również tkaniny z koziej sierści, w czasach rzymskich zwanej cilicium. Robiono z niej m.in. namioty, co częściowo tłumaczy, dlaczego Paweł znał się na ich wytwarzaniu.

Cylicja zajmowała strategiczne położenie, zarówno z wojskowego, jak i handlowego punktu widzenia. Główna droga z Syrii prowadziła przez Wrota Syryjskie, przełęcz w górach Amanus (Nur), ok. 30 km na pn. od Antiochii, po czym przecinała Cylicję, wiodąc do Tarsu, a potem wspinała się w górach Taurus do Wrót Cylicyjskich, otoczonego stromymi skałami przejścia, które otwierało dostęp do centralnej i zach. części Azji Mniejszej.

W początkowym okresie cesarstwa rzymskiego Cylicja była podzielona: fragment jej zachodniej części powierzono miejscowym władcom, a pozostała część najwyraźniej znajdowała się pod kontrolą sąsiednich zależnych królestw. Dopiero w czasach Wespazjana (72 n.e.) wschodnia i zachodnia Cylicja zostały zjednoczone i stały się jedną prowincją. Na początku okresu apostolskiego Cylicję łączyły więc szczególnie silne więzy z Syrią, co potwierdzają wypowiedzi z Dziejów 15:23, 41 i Galatów 1:21; niektórzy bibliści uważają, że określenie „Cylicja” odnosi się w tych wersetach do części zwanej Cilicia Pedias. Natomiast w Dziejach 27:5, gdzie powiedziano, że w drodze do Rzymu Paweł przepłynął „przez otwarte morze wzdłuż Cylicji i Pamfilii”, najwyraźniej chodzi o całą Cylicję, złożoną z części wschodniej i zachodniej.

Przed śmiercią Szczepana spierali się z nim m.in. Żydzi z Cylicji (Dz 6:9). Około r. 49 w Cylicji istniały już zbory chrześcijan, do których ciało kierownicze z Jerozolimy skierowało list (Dz 15:23). W swej drugiej i trzeciej podróży misjonarskiej Paweł musiał przechodzić przez Cylicję i Wrota Cylicyjskie.