ZEUS

Najwyższy z bogów czczonych przez politeistycznych Greków, odpowiednik rzymskiego Jowisza (Jupitera). Zeusa uznawano za boga nieba, pana wiatru, chmur, deszczu i gromów, który rozporządzał tymi siłami natury zarówno w pożytecznych, jak i niszczycielskich celach. Według starożytnego poety Homera był silniejszy niż wszyscy pozostali bogowie razem wzięci (Iliada, VIII, 1-25). Jednakże nie uważano go za najwyższego w sensie absolutnym; niekiedy opisywano, jak padał ofiarą podstępu i musiał ulec woli bogiń losu i przeznaczenia.

Mity dotyczące Zeusa relacjonują wydarzenia związane z jego narodzinami, dzieciństwem i zdobyciem władzy, lecz najwięcej uwagi poświęcają jego licznym romansom. Opowiadają, jak uwodził boginie i ziemskie kobiety i miał z nimi wiele nieślubnych dzieci. Zaskakujące jest więc, że sam zabił Jazjona (śmiertelnika) za niemoralne stosunki z boginią Demeter. Ale ciągłe zdrady Zeusa nie były jedynym problemem trapiącym jego małżeństwo z Herą. Czuł się on tak udręczony ciągłym łajaniem przez żonę, że nieraz gorzko się na to użalał przed zgromadzeniem bogów.

Czasami dochodziło do konfliktu między kultem tego fałszywego boga a czystym wielbieniem Jehowy. Król Antioch IV Epifanes, chcąc zniszczyć religię żydowską, nakazał sprofanować świątynię w Jerozolimie i poświęcić ją Zeusowi Olimpijskiemu. Donosi o tym apokryficzna Księga 2 Machabejska 6:1, 2.

Kiedy w I w. n.e. apostoł Paweł w towarzystwie Barnabasa uzdrowił w Listrze ułomnego człowieka, tamtejsi mieszkańcy uznali ich za bogów; Pawła utożsamili z Hermesem, a Barnabasa z Zeusem. Kapłan Zeusa przyprowadził nawet byki i przyniósł wieńce, by wraz z tłumem złożyć ofiary (Dz 14:8-13). W Listrze rzeczywiście czczono obu tych bogów, co potwierdzają dwie starożytne inskrypcje odkryte w 1909 r. w pobliżu tego miasta. Jedna wspomina o „kapłanach Zeusa”, a druga o „Hermesie Najwyższym” i „Zeusie, bogu słońca” (The International Standard Bible Encyclopaedia, red. J. Orr, 1960, t. III, s. 1944).

Statek, którym Paweł jako więzień odpłynął z Malty, miał figurę dziobową „Synowie Zeusa”; chodziło o braci bliźniaków — Kastora i Polluksa (Dz 28:11).