Czy tradycja musi być sprzeczna z prawdą?

MARCIN LUTER był przekonany o swej racji. Uważał, że jego stanowisko jest oparte na Biblii. Jednakże zdaniem polskiego astronoma Mikołaja Kopernika uznawany wówczas tradycyjny pogląd był błędny.

O jaki pogląd chodzi? Mowa o teorii, według której Ziemia stanowi centrum wszechświata, a wszystko inne krąży wokół niej. Kopernik twierdził, iż w rzeczywistości Ziemia obiega Słońce. Ale Luter się z nim nie zgadzał i oznajmił: „Ludzie dają posłuch niedouczonemu astrologowi, który usiłuje wykazać, że to Ziemia się porusza, a nie niebiosa, nie ich sklepienie, nie Słońce i Księżyc” (History of Western Philosophy).

TRADYCYJNE wierzenia często stoją w sprzeczności z faktami, czyli z prawdą. Mogą nawet popchnąć ludzi do zrobienia czegoś, co przynosi szkodę.

Nie oznacza to oczywiście, że tradycja zawsze kłóci się z prawdą. Apostoł Paweł wręcz zachęcał współczesnych mu chrześcijan, by pielęgnowali zwyczaje, które od niego przejęli: „A pochwalam was, ponieważ (...) mocno trzymacie się tradycji, jak wam je przekazałem” (1 Koryntian 11:2; zobacz też 2 Tesaloniczan 2:15; 3:6).

Co Paweł miał na myśli, mówiąc o „tradycjach”? W drugim tomie angielskiego wydania leksykonu Wnikliwe poznawanie Pism, na stronie 1118 wyjaśniono, że użyte tu greckie słowo parádosis jest rozumiane jako „przekaz ustny bądź pisemny”. Oznacza też „wiadomości, nauki i obyczaje przekazywane dzieciom przez rodziców lub znajdujące odbicie w ogólnie przyjętym sposobie myślenia czy postępowania”.a Ponieważ tradycje zaszczepiane przez apostoła Pawła pochodziły z wiarogodnego źródła, chrześcijanie postępowali właściwie, gdy je zachowywali.

Z tego wynika, że tradycje mogą być dobre lub złe, prawdziwe bądź fałszywe. Na przykład brytyjski filozof Bertrand Russell wyrażał się z uznaniem o osobach, które — podobnie jak Kopernik w XVI wieku — były na tyle uczciwe i odważne, by zakwestionować utarte przekonania. Przyczyniło się to do „uświadomienia ludziom, iż poglądy wyznawane od zamierzchłych czasów mogą być błędne”. Czy ty również dostrzegasz, jak niemądre jest ślepe przywiązanie do tradycji? (Porównaj Mateusza 15:1-9, 14).

Co wobec tego sądzić o wierzeniach i obrzędach religijnych? Czy powinniśmy z góry zakładać, że są one właściwe i nie przynoszą szkody? Skąd można to wiedzieć? Co zrobić, jeśli się okaże, iż tradycje religijne w rzeczywistości są sprzeczne z prawdą? Kwestie te zostaną rozważone w następnym artykule.

[Przypis]

[Prawa własności do ilustracji, strona 2]

Strona tytułowa: Jean-Leon Huens © National Geographic Society

[Prawa własności do ilustracji, strona 3]

Universität Leipzig