KIEDY mówisz innym o zamierzeniu Boga, prywatnie bądź z podium, powinieneś opierać się na Słowie Bożym. Zwykle wiąże się to z cytowaniem wersetów biblijnych, dlatego trzeba je czytać umiejętnie.

Odzwierciedlaj uczucia. Wersety należy odczytywać z pewną miarą ekspresji. Rozważmy kilka przykładów. Kiedy cytujesz Psalm 37:11, głosem powinieneś wyrazić radosne oczekiwanie zapowiedzianego tam pokoju. A gdy w Księdze Objawienia 21:4 czytasz o usunięciu cierpień i śmierci, w twoim głosie powinna pobrzmiewać serdeczna wdzięczność za obiecane cudowne uwolnienie od tych udręk. Natomiast zachęta do opuszczenia pogrążonego w grzechach „Babilonu Wielkiego”, zanotowana w Objawieniu 18:2, 4, 5, wymaga tonu przynaglającego do działania. Oczywiście uczucia, które odzwierciedlasz podczas czytania wersetów, mogą być naprawdę głębokie, ale nie wolno ci popadać w przesadę. Stopień ekspresji zależy od samego tekstu oraz od celu, w jakim go wykorzystujesz.

Kładź nacisk na odpowiednie słowa. Jeżeli twoje wywody dotyczą tylko części wersetu, to podczas czytania powinieneś podkreślić właśnie ten fragment. Na przykład gdy na podstawie Ewangelii według Mateusza 6:33 zamierzasz przeanalizować, co oznacza ‛szukanie najpierw królestwa’, nie możesz położyć nacisku na wyrażenia „Jego prawości” albo „wszystkie te inne rzeczy”.

Powiedzmy, że na zebraniu służby planujesz odczytać Ewangelię według Mateusza 28:19. Które słowa uwypuklisz? Jeżeli chcesz pobudzić obecnych do większej gorliwości w zakładaniu domowych studiów biblijnych, podkreśl zwrot „czyńcie uczniów”. Jeśli zaś będziesz mówić o chrześcijańskim obowiązku dzielenia się prawdą biblijną z imigrantami albo zachęcać głosicieli do usługiwania na terenach, gdzie są większe potrzeby, połóż nacisk na wyrażenie „ludzie ze wszystkich narodów”.

Często odczytujemy werset w odpowiedzi na pytanie lub na poparcie argumentu, który budzi wątpliwości słuchaczy. Gdybyś zaakcentował w tekście każde słowo, mogliby nie dostrzec związku między wersetem a omawianym tematem. Nawet jeśli dla ciebie ów związek jest jasny, dla nich wcale nie musi taki być.

Przypuśćmy, że przytaczasz Psalm 83:18 z przekładu Biblii, w którym występuje imię Boże. Jeżeli podkreślisz tytuł „Najwyższy”, rozmówca może nie wychwycić pozornie oczywistego faktu, że Bóg ma imię. Musisz więc uwypuklić słowo „Jehowa”. Ale jeśli posłużysz się tym samym wersetem, mówiąc o zwierzchnictwie Jehowy, to powinieneś zaakcentować właśnie tytuł „Najwyższy”. Podobnie gdybyś na podstawie Listu Jakuba 2:24 chciał wykazać konieczność popierania wiary czynami, a podczas czytania położyłbyś główny nacisk na wyrażenie „uznany za prawego” zamiast na słowo „uczynki”, słuchacze mogliby nie pojąć twej argumentacji.

Innym przykładem może być List do Rzymian 15:7-13. Jest to fragment listu apostoła Pawła do zboru złożonego zarówno z chrześcijan pochodzenia pogańskiego, jak i żydowskiego. Apostoł dowodzi tutaj, że ze służby Chrystusa odnoszą pożytek nie tylko obrzezani Żydzi, ale też inni ludzie, aby w rezultacie „narody wychwalały Boga za jego miłosierdzie”. Następnie Paweł cytuje cztery wersety, które kierują uwagę na tę możliwość daną narodom. Jak powinieneś je przeczytać, aby uwypuklić tok myślenia Pawła? Jeżeli zaznaczasz sobie, na co położyć nacisk, w wersecie 9 mógłbyś podkreślić słowa „narody” i „narodów”, w wersecie 10 „narody”, w wersecie 11 „wszystkie narody” i „wszystkie ludy” oraz w wersecie 12 „narodami” i „narody”. Postaraj się przeczytać cały ten fragment, kładąc nacisk na zaznaczone wyrazy. Wówczas argumentacja Pawła stanie się jaśniejsza i łatwiejsza do zrozumienia.

Jak czytać z odpowiednim naciskiem. Słowa wyrażające myśl, którą chcesz uwypuklić, można zaakcentować w najrozmaitszy sposób. Zastosowane środki powinny być dopasowane do wersetu i sytuacji, w jakiej jest on cytowany. Oto kilka propozycji:

Akcentowanie głosem. Obejmuje to wszelkie zmiany w głosie wyodrębniające w zdaniu najistotniejsze słowa. Aby wyróżnić jakieś słowo, można na przykład zwiększyć bądź zmniejszyć siłę głosu. W wielu językach taki sam efekt da się osiągnąć zmianą wysokości tonu (w niektórych zmiana tonu ma wpływ na znaczenie wyrazu). Większy nacisk na kluczowe słowa pada również wtedy, gdy się je odczytuje wolniej. Jeśli w jakimś języku nie jest możliwe akcentowanie wymienionymi sposobami, trzeba korzystać z innych przyjętych metod.

Pauzy. Taką krótką przerwę można zrobić przed kluczowym fragmentem cytowanego wersetu albo po nim bądź też w obu miejscach. Pauza bezpośrednio przed główną myślą wywołuje nastrój oczekiwania, a po głównej myśli wzmacnia siłę oddziaływania odczytanych słów. Ale gdyby pauz było zbyt dużo, nic nie zostałoby uwypuklone.

Powtarzanie. Aby zaakcentować szczególnie ważną myśl, można przerwać czytanie i ponownie wypowiedzieć określone wyrazy. Na ogół jednak lepiej jest przeczytać cały werset i dopiero wtedy powtórzyć najważniejsze słowa.

Gesty. Ruchy ciała oraz mimika często nadają wymawianym słowom silne zabarwienie emocjonalne.

Ton głosu. W niektórych językach tonem głosu można czasem wyodrębnić pewne wyrazy i w ten sposób wpłynąć na sens wypowiedzi. Ale trzeba to czynić rozważnie, zwłaszcza jeśli chodzi o ton sarkastyczny.

Gdy wersety odczytują inni. Jeżeli wersety czyta twój rozmówca, może zaakcentować niewłaściwe słowa albo nie zaakcentować żadnego. Co wtedy? Zwykle najlepiej jest najpierw objaśnić znaczenie danego tekstu. Ewentualnie później możesz przeczytać ten fragment ponownie, kładąc szczególny nacisk na kluczowe słowa.

NAUCZANIE nie polega jedynie na odczytywaniu wersetów biblijnych. Apostoł Paweł napisał do swego współpracownika Tymoteusza: „Rób wszystko, co możesz, by się stawić przed Bogiem jako godny uznania, jako pracownik nie mający się czego wstydzić, poprawnie władający słowem prawdy” (2 Tym. 2:15).

Oznacza to, że nasze objaśnienia wersetów powinny być zgodne z naukami biblijnymi. Zamiast więc po prostu wybierać jakieś fragmenty, które się nam podobają, i interpretować je po swojemu, musimy brać pod uwagę kontekst. Za pośrednictwem Jeremiasza Jehowa ostrzegał przed prorokami, którzy twierdzili, że przekazują orędzie ‛z Jego ust’, a w rzeczywistości przedstawiali „wizję z własnego serca” (Jer. 23:16). Apostoł Paweł udzielił chrześcijanom przestrogi przed kalaniem Słowa Bożego filozofiami ludzkimi; napisał: „Wyrzekliśmy się rzeczy skrytych, których należy się wstydzić, i nie postępujemy przebiegle ani nie fałszujemy słowa Bożego”. W tamtych czasach nieuczciwi handlarze rozcieńczali wino, by zwiększyć jego ilość i więcej zarobić. My nie fałszujemy Pisma Świętego przez łączenie go z filozofiami ludzkimi. „Nie jesteśmy wędrownymi handlarzami słowa Bożego, jak wiele ludzi”, oświadczył Paweł, „ale mówimy jak ze szczerości, jak posłani przez Boga, pod okiem Bożym, wespół z Chrystusem” (2 Kor. 2:17; 4:2).

Zapewne czasami cytujesz werset, by powołać się na którąś z licznych zasad biblijnych pomagających nam podejmować trafne decyzje w najróżniejszych sytuacjach (2 Tym. 3:16, 17). Upewnij się jednak, czy podajesz prawidłowe zastosowanie tej zasady i czy nie naginasz znaczenia wersetu do tego, co ty chciałbyś powiedzieć (Ps. 91:11, 12; Mat. 4:5, 6). Twoje wyjaśnienia powinny harmonizować z zamierzeniem Jehowy oraz z całym Słowem Bożym.

Poza tym jeśli chcemy ‛poprawnie władać słowem prawdy’, musimy dobrze rozumieć ducha wypowiedzi biblijnych. Nie wolno nam używać Biblii do tyranizowania innych. Nauczyciele religijni, którzy sprzeciwiali się Jezusowi Chrystusowi, wprawdzie posługiwali się Pismami, ale zapominali przy tym o istotnych wymaganiach Bożych — o sprawiedliwości, miłosierdziu i wierności (Mat. 22:23, 24; 23:23, 24). Natomiast Jezus, nauczając Słowa Bożego, odzwierciedlał osobowość swego Ojca. Oddanie dla prawdy łączył z głęboką miłością do ludzi, których pouczał. Powinniśmy starać się naśladować jego przykład (Mat. 11:28).

Co możemy robić, by właściwie objaśniać wersety biblijne? Powinniśmy systematycznie czytać Biblię, a ponadto cenić ustanowionego przez Jehowę „niewolnika wiernego i roztropnego”, czyli grono namaszczonych chrześcijan, poprzez których zaopatruje On domowników wiary w pokarm duchowy (Mat. 24:45). W odnoszeniu pożytku z pouczeń przekazywanych za pośrednictwem tej klasy pomoże nam studium osobiste oraz regularne uczestniczenie i branie żywego udziału w zebraniach zborowych.

Jeżeli w twoim języku dostępna jest książka Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, warto, byś nauczył się nią dobrze posługiwać, stanowi bowiem świetne narzędzie pomagające właściwie objaśniać setki wersetów często używanych w służbie. Gdy zamierzasz wykorzystać nieznany ci fragment Biblii, skromność pobudzi cię do poszukania niezbędnych informacji, żeby słowo prawdy przedstawić poprawnie (Prz. 11:2).

Wyraźnie wskazuj zastosowanie wersetów. Podczas nauczania dbaj o to, by słuchacze wyraźnie widzieli związek między użytym przez ciebie tekstem biblijnym a omawianą kwestią. Jeżeli wprowadziłeś go pytaniem, powinni dostrzec zawartą w nim odpowiedź. A jeśli przytoczyłeś go na poparcie określonej tezy, upewnij się, że dobrze rozumieją, jak ów cytat ją potwierdza.

Zazwyczaj nie wystarczy samo odczytanie wersetu, nawet z odpowiednim naciskiem. Pamiętaj, że przeciętni ludzie często nie są obeznani z Biblią i prawdopodobnie po jednorazowym przeczytaniu jej fragmentu nie pojmą od razu, o co ci chodzi. Musisz wskazać słuchaczom, która część wersetu ma bezpośredni związek z poruszoną sprawą.

Na ogół trzeba w tym celu wyodrębnić kluczowe słowa dotyczące omawianej myśli. Najprostszy sposób polega na ich powtórzeniu. Jeżeli rozmawiasz z jedną osobą, możesz jej pomóc je wychwycić przez zadanie odpowiednich pytań. Podczas przemawiania do grupy niektórzy wolą użyć synonimów albo powtórzyć kluczową myśl zupełnie innymi słowami. Jeśli jednak stosujesz taką metodę, staraj się, by słuchacze zawsze dostrzegali związek między sformułowaniami używanymi przez ciebie a określeniami z odczytanego tekstu.

Wyodrębniwszy z wersetu kluczowe słowa, położyłeś dobry fundament pod swoje wywody. Co dalej? Jeżeli przy wprowadzaniu tego tekstu konkretnie wyjaśniłeś, dlaczego zamierzasz się nim posłużyć, to teraz wytłumacz, jak wyodrębnione przez ciebie słowa łączą się z tym, co powiedziałeś wcześniej. Jasno wykaż ten związek. Ale nawet jeśli we wprowadzeniu nie podałeś wyraźnie przyczyny zacytowania wersetu, teraz musisz go objaśnić.

Faryzeusze zadali Jezusowi pytanie, które uważali za trudne: „Czy wolno mężczyźnie rozwieść się ze swą żoną z jakiegokolwiek powodu?” Odpowiedział im, przytaczając Księgę Rodzaju 2:24. Zauważ, że później powtórzył tylko jedno wyrażenie z tego wersetu i na jego podstawie udzielił stosownego wyjaśnienia. Wskazał, że mąż i żona stanowią „jedno ciało”, i zakończył rozmowę wnioskiem: „Co zatem Bóg wprzągł we wspólne jarzmo, tego niech człowiek nie rozdziela” (Mat. 19:3-6).

A jak dokładnie powinieneś objaśnić werset, żeby jego znaczenie było w pełni zrozumiałe? Zależy to od tego, do kogo kierujesz swoje słowa i jak ważna jest omawiana myśl. Staraj się jednak, by twoje wyjaśnienia były proste i bezpośrednie.

Prowadź rozważania na podstawie Biblii. Kiedy apostoł Paweł pełnił służbę w Tesalonice, to jak czytamy w Dziejach Apostolskich 17:2, 3, ‛prowadził rozważania na podstawie Pism’. Umiejętność tę powinien rozwijać każdy sługa Jehowy. Paweł podawał fakty z życia i służby Jezusa, wykazywał, że przepowiedziano je w Pismach Hebrajskich, i kończył dobitnym wnioskiem: „To jest Chrystus — ten Jezus, którego ja wam ogłaszam”.

Pisząc do chrześcijan pochodzenia żydowskiego, Paweł wielokrotnie przytaczał Pisma Hebrajskie. Aby coś zaakcentować albo wyjaśnić, często kierował uwagę na jedno wybrane słowo lub krótkie wyrażenie i je omawiał (Hebr. 12:26, 27). W 3 rozdziale Listu do Hebrajczyków zacytował Psalm 95:7-11. Zauważ, że potem rozwinął trzy myśli poruszone w tym fragmencie: po pierwsze, wspomniał o sercu (Hebr. 3:8-12); po drugie, omówił znaczenie słowa „Dzisiaj” (Hebr. 3:7, 13-15; 4:6-11); po trzecie, wytłumaczył sens zdania „Na pewno nie wejdą do mego odpoczynku” (Hebr. 3:11, 18, 19; 4:1-11). Gdy objaśniasz wersety biblijne, staraj się postępować podobnie.

Zwróć też uwagę, jak skutecznie Jezus poprowadził rozmowę na podstawie Pism zrelacjonowaną w Ewangelii według Łukasza 10:25-37. Pewien mężczyzna biegły w Prawie zapytał go: „Nauczycielu, co mam czynić, by odziedziczyć życie wieczne?” Najpierw Jezus zachęcił go do wyrażenia swego zdania w tej sprawie, po czym podkreślił, jak ważne jest postępowanie zgodne ze Słowem Bożym. Kiedy się okazało, że ów mężczyzna nie pojął istoty rzeczy, Jezus dokładnie objaśnił tylko jedno słowo z zacytowanych w rozmowie wersetów — słowo „bliźni”. Nie podał gotowej definicji, lecz przytoczył przykład, który pomógł rozmówcy wyciągnąć właściwy wniosek.

Widać więc, że Jezus nie poprzestawał na samym cytowaniu wersetów zawierających bezpośrednią, oczywistą odpowiedź na pytanie. Omawiał ich znaczenie i wyjaśniał związek z poruszoną sprawą.

Kiedy saduceusze zakwestionowali naukę o zmartwychwstaniu, Jezus powołał się na konkretny fragment z Księgi Wyjścia 3:6. Ale nie ograniczył się do przytoczenia tego wersetu. Na jego podstawie wyraźnie wykazał, że zmartwychwstanie jest przewidziane w zamierzeniu Bożym (Marka 12:24-27).

Gdy będziesz doskonalił sztukę poprawnego i skutecznego objaśniania wersetów biblijnych, w znacznym stopniu podniesiesz swe kwalifikacje nauczyciela.

BEZ względu na to, czy mówisz do jednej osoby, czy do większej grupy, nie powinieneś zakładać, że inni będą zainteresowani tematem tylko dlatego, że ty jesteś nim zainteresowany. Możesz przekazywać ważne informacje, ale jeśli nie uwypuklisz ich praktycznej wartości, prawdopodobnie nie zdołasz na dłużej przykuć uwagi słuchaczy.

Odnosi się to nawet do zebranych w Sali Królestwa. Gdy przytaczasz przykład czy doświadczenie, których nigdy wcześniej nie słyszeli, zapewne uważnie śledzą twoje wywody. Gdy jednak poruszasz myśli dobrze znane, a zwłaszcza jeśli nie wnikasz w nie głębiej, obecni mogą się zupełnie wyłączyć. Musisz więc pomóc słuchaczom zrozumieć, dlaczego i pod jakim względem to, co mówisz, może im przynieść prawdziwą korzyść.

Biblia zachęca nas, byśmy myśleli praktycznie (Prz. 3:21). Jehowa za pośrednictwem Jana Chrzciciela nawoływał ludzi do zwrócenia się „ku praktycznej mądrości prawych” (Łuk. 1:17). Mądrość ta jest oparta na zdrowej bojaźni wobec Jehowy (Ps. 111:10). Tym, którzy ją cenią, pomaga lepiej sobie radzić już teraz oraz uchwycić się rzeczywistego życia — przyszłego życia wiecznego (1 Tym. 4:8; 6:19).

Co zrobić, by wystąpienie było praktyczne. Jeżeli twoje wystąpienie ma być praktyczne, musisz się głęboko zastanowić nie tylko nad materiałem, ale także nad tym, kto będzie cię słuchał. Nie myśl o swym audytorium jedynie jak o całości. Składa się przecież z poszczególnych osób i rodzin. Wśród nich znajdują się dzieci, młodzież, dorośli, starzy, nowo zainteresowani oraz tacy, którzy zaczęli służyć Jehowie dawno temu, może nawet zanim ty się urodziłeś. Jedni są dojrzali duchowo, a na innych wciąż silny wpływ wywierają pewne poglądy i zwyczaje tego świata. Zadaj więc sobie pytania: „Jakie korzyści słuchacze mogą odnieść z materiału, który zamierzam przedstawić? Jak pomóc im je dostrzec?” Możesz zadecydować, że głównie poświęcisz uwagę tylko jednej czy dwom z wymienionych grup. Ale nie zapominaj całkowicie o pozostałych.

A co zrobisz, gdy wypadnie ci omówić jakąś podstawową naukę biblijną? Jak twoje wystąpienie może przynieść pożytek obecnym, którzy już w nią wierzą? Postaraj się umocnić ich przekonanie o jej prawdziwości. W jaki sposób? Przeanalizuj argumenty z Pisma Świętego popierające tę naukę. Mógłbyś też pogłębić docenianie dla niej, pokazując słuchaczom, jak harmonizuje z innymi prawdami biblijnymi oraz osobowością Jehowy. Posłuż się przykładami — najlepiej wziętymi z życia — by wskazać, jak zrozumienie tej nauki pomaga ludziom i jak wpływa na ich widoki na przyszłość.

Nie sądź, że użyteczność przekazywanych informacji wystarczy podkreślić w kilku krótkich uwagach pod koniec wystąpienia. Już na samym początku każdy słuchacz powinien pomyśleć: „To dotyczy mnie”. Praktyczną wartość tego, co mówisz, uwypuklaj potem w trakcie rozwijania wszystkich punktów głównych; uczyń to także w zakończeniu.

Kiedy wyjaśniasz słuchaczom, jak mogliby zastosować dany materiał, zawsze rób to w sposób zgodny z zasadami biblijnymi. Co to oznacza? Powinieneś przejawiać miłość i empatię (1 Piotra 3:8; 1 Jana 4:8). Oto przykład: chociaż w liście do chrześcijan w Tesalonice apostoł Paweł poruszył trudne sprawy, usilnie starał się podkreślać dobre strony tamtejszych współwyznawców i chwalić ich za postępy duchowe. Wyraził też przekonanie, że w kwestii, którą omawiał, zechcą postępować właściwie (1 Tes. 4:1-12). Jest to dla nas wspaniały wzór do naśladowania!

Czy twoje przemówienie ma zachęcić słuchaczy do udziału w dziele głoszenia i nauczania dobrej nowiny? W takim razie rozbudź w nich zapał i pomóż im docenić ten przywilej. Pamiętaj też, że nie wszyscy mogą uczestniczyć w tej działalności w jednakowym stopniu i że Biblia to uwzględnia (Mat. 13:23). Nie wywołuj w swych braciach poczucia winy. Zgodnie ze słowami z Listu do Hebrajczyków 10:24 mamy ‛pobudzać się do miłości i szlachetnych uczynków’. Jeżeli w myśl tego wersetu rzeczywiście rozniecamy w drugich miłość, to ich uczynki będą wypływać z właściwych pobudek. Nie wolno nam więc stawiać wszystkim takich samych wymagań. Jehowa oczekuje raczej, że będziemy zachęcać innych do „posłuszeństwa dzięki wierze” (Rzym. 16:26). Mając to na względzie, staramy się wzmacniać wiarę — zarówno swoją, jak i naszych braci.

Pomóż innym dostrzec praktyczną wartość orędzia biblijnego. O podkreślaniu praktycznej wartości dobrej nowiny nie zapominaj również w trakcie dawania świadectwa. W tym celu musisz brać pod uwagę, czym żyją mieszkańcy twego terenu. Jak się tego dowiedzieć? Słuchaj wiadomości w radiu i telewizji. Przeglądaj pierwsze strony gazet. Staraj się też wciągać ludzi do rozmowy i wsłuchuj się w to, co mówią. Możesz się wtedy zorientować, że borykają się z poważnymi trudnościami, takimi jak utrata pracy, wysokie opłaty, choroba, śmierć krewnego, przestępczość, niesprawiedliwość ze strony władz, rozpad małżeństwa bądź kłopoty z dziećmi. Czy Biblia może pomóc w tych sprawach? Oczywiście!

Rozpoczynając rozmowę, zapewne wiesz, o czym chcesz mówić. Niekiedy jednak okazuje się, że domownika znacznie bardziej interesuje inna sprawa. Jeśli możesz, bez wahania podejmij ten temat, a jeśli nie — zaproponuj, że poszukasz potrzebnych informacji i przedstawisz je następnym razem. Rzecz jasna nie chcemy ‛mieszać się w to, co nas nie dotyczy’, ale chętnie pokazujemy drugim praktyczne rady z Pisma Świętego (2 Tes. 3:11). Największe wrażenie na naszych słuchaczach bez wątpienia zrobią właśnie te wskazówki biblijne, które mają związek z ich życiem.

Jeżeli ludzie nie dostrzegą, że poruszony przez nas temat dotyczy ich osobiście, mogą szybko nam przerwać. A nawet jeśli tego nie zrobią, nasze orędzie w żaden sposób na nich nie wpłynie. Gdy zaś wyraźnie podkreślimy jego praktyczną wartość, rozmowa z nami może się okazać punktem zwrotnym w ich życiu.

Również podczas studiów biblijnych nieustannie uwypuklaj praktyczną wartość omawianego materiału (Prz. 4:7). Pomagaj zainteresowanym w zrozumieniu biblijnych rad, zasad i przykładów, które wskazują, jak kroczyć drogami Jehowy. Podkreślaj płynące stąd korzyści (Izaj. 48:17, 18). Zachęci to studiujących do wprowadzenia w życiu niezbędnych zmian. Rozniecaj w nich miłość do Jehowy i pragnienie podobania Mu się, a wtedy do stosowania rad ze Słowa Bożego będzie ich pobudzać serce.