C3
Wersety z 1 Listu do Koryntian, w których imię Jehowa nie występuje jako część cytatu albo nawiązania
1 KORYNTIAN 4:4 „Tym, który mnie osądza, jest Jehowa”
POWODY: W dostępnych greckich manuskryptach występuje w tym miejscu słowo Kýrios („Pan”). W Chrześcijańskich Pismach Greckich tytuł ten często odnosi się do Jehowy Boga albo do Jezusa Chrystusa — zależy to od kontekstu. W tym wypadku odnosi się do Jehowy Boga. Z kontekstu wynika, że dla Pawła nie było najważniejsze to, jak oceniają go ludzie, którzy bez żadnego prawa stawiali się w roli „trybunału” i go osądzali. Nie polegał nawet na własnej ocenie samego siebie (1 Koryntian 4:1-3). W Pismach Hebrajskich powiedziano, że to Jehowa Bóg „bada” i ocenia swoich sług (Przysłów 21:2; Psalm 26:2; 66:10; 139:23; Jeremiasza 20:12). Dlatego to naturalne, że Paweł oczekiwał osądu od Jehowy. Poza tym bibliści zauważyli, że w omawianym wersecie przed słowem Kýrios nie ma rodzajnika, chociaż zgodnie z zasadami gramatyki greckiej powinien tam być. Tak jak w wielu innych wersetach, brak rodzajnika w takim miejscu sprawia, że Kýrios pełni funkcję imienia własnego. Tak więc biorąc pod uwagę treść Pism Hebrajskich i brak rodzajnika, w omawianym wersecie użyto imienia Bożego (zob. Dodatek C1).
DODATKOWE ARGUMENTY:
W dziele A Handbook on Paul’s First Letter to the Corinthians (Paul Ellingworth i Howard A. Hatton, 1994) do 1 Koryntian 4:4 podano taki komentarz: „Czasownik przetłumaczony na osądza to znowu anakrinō. Tutaj też odnosi się do procesu osądzania, ale teraz chodzi o osąd, którego dokonuje Bóg. W języku greckim przy słowie Pan brakuje rodzajnika, co może sugerować znaczenie: ‚Tylko ten, który jest Panem, ma prawo mnie osądzać’” (s. 90).
W książce The First Epistle of Paul the Apostle to the Corinthians (red. John Parry, 1916) tak napisano na temat wystąpienia słowa Kýrios („Pan”) w 1 Koryntian 4:4: „To godne uwagi, że św. Paweł nigdy nie używa słowa κύριος [czyli Kýrios] bez rodzajnika oprócz miejsc, w których cytuje ze ST [Starego Testamentu] lub nawiązuje do niego i w których wyraźnie przejmuje język LXX [Septuaginty], a także oprócz miejsc, w których słowo to występuje po przyimkach oraz w dopełniaczu po rzeczownikach bez rodzajnika. Wyjątkiem jest ten werset i Rzym[ian 14:6]. Jeśli κύριος [Kýrios] w tych dwóch fragmentach [Rzymian 14:6; 1 Koryntian 4:4] = Chrystus, trudno wyjaśnić, dlaczego pominięto w nich rodzajnik. Być może lepiej uznać, że brak rodzajnika to sposób na podkreślenie prawa Osoby, o której mowa, do oceniania i osądzania — ‚Tym, który mnie osądza, jest Pan’, to znaczy Ten, który ma do tego pełne prawo” (s. 75).
W przekładzie NIV Faithlife Study Bible (2017) na temat 1 Koryntian 4:4 powiedziano tak: „[Paweł] nie polega na własnym sumieniu, ale na tym, jak jego wierność osądzi Bóg”.
POTWIERDZENIE W INNYCH PRZEKŁADACH: J7, 8, 10, 17, 18, 23, 24, 28-33, 41, 65, 66, 93, 95, 100, 106, 115, 125, 138, 139, 146, 187, 310, 323, 324
1 KORYNTIAN 4:19 „jeśli Jehowa zechce”
POWODY: Większość greckich manuskryptów zawiera w tym miejscu słowa „jeśli Pan zechce”. Zwrot ten jest też tłumaczony na „jeśli taka będzie wola Pana”. Kontekst wskazuje, że tytuł „Pan” odnosi się tu do Boga. W podobnych sformułowaniach w Chrześcijańskich Pismach Greckich występuje albo termin Kýrios („Pan”), albo Theòs („Bóg”) (Dzieje 18:21; 21:14; 1 Koryntian 16:7; Hebrajczyków 6:3; Jakuba 4:15). W Septuagincie grecki czasownik przetłumaczony tutaj na „zechce” i rzeczownik oznaczający „wola” często pojawiają się we fragmentach, w których w tekście hebrajskim występuje imię Boże. Poza tym niektóre przekłady Chrześcijańskich Pism Greckich na język hebrajski zawierają w omawianym wersecie tetragram. Tak więc biorąc pod uwagę treść Pism Hebrajskich oraz podobne sformułowania w Chrześcijańskich Pismach Greckich, słusznie użyto w tym wersecie imienia Bożego (zob. komentarze do Dziejów 18:21; 21:14).
DODATKOWE ARGUMENTY:
W opracowaniu Exegetical Dictionary of the New Testament (t. 2, 1991, ss. 329, 330) 1 Koryntian 4:19 wymieniono wśród wersetów, w których wyraz Kýrios został „użyty w odniesieniu do Jahwe”.
W dziele The Anchor Yale Bible—First Corinthians: A New Translation with Introduction and Commentary (Joseph A. Fitzmyer, t. 32, 2008) na temat 1 Koryntian 4:19 powiedziano: „Kyrios w tym zwrocie bez wątpienia odnosi się do Boga, a nie do zmartwychwstałego Chrystusa”.
W przekładzie NIV Cultural Backgrounds Study Bible (z komentarzami Johna H. Waltona i Craiga S. Keenera, 2016) podano taki komentarz do zwrotu „jeśli Pan zechce” występującego w 1 Koryntian 4:19: „Zarówno Żydzi, jak i ludzie z innych narodów, mówiąc o swoich planach, czasami używali sformułowań typu ‚jeśli Bóg zechce...’”
POTWIERDZENIE W INNYCH PRZEKŁADACH: J7, 8, 10, 17, 22, 23, 28-32, 41, 65, 93, 94, 100, 101, 106, 115, 145-147, 163, 323, 324
1 KORYNTIAN 7:17 „stosownie do tego, w jakim stanie Jehowa go powołał”
POWODY: (Dosł. „jak każdemu Jehowa przydzielił, jak każdego Bóg powołał”). Kontekst wyraźnie wskazuje, że chodzi tu o Boga. Użyty w tekście greckim czasownik merízo, oznaczający „przydzielić”, występuje też w podobnym znaczeniu w innych miejscach — w zdaniach, których podmiotem jest Bóg. Na przykład w Rzymian 12:3 został przetłumaczony na „dał” lub „przydzielił” (przyp.). W 2 Koryntian 10:13 sformułowanie zawierające ten czasownik oddano jako „nam przydzielił [forma czasownika merízo]” lub „dla nas odmierzył” (przyp.). Wersety te mówią o Bogu jako Tym, który przydziela coś swoim sługom. Podobną myśl wyrażono w Kaznodziei 5:18. Tak więc biorąc pod uwagę kontekst oraz występujący tu grecki czasownik, jak również niejednoznaczność terminu Kýrios („Pan”) i konteksty, w jakich się on pojawia (zob. Dodatek C1), w omawianym wersecie użyto imienia Bożego. Warto zauważyć, że pewna liczba przekładów Chrześcijańskich Pism Greckich też zawiera tutaj imię Boże.
DODATKOWE ARGUMENTY:
W opracowaniu Exegetical Dictionary of the New Testament (t. 2, 1991, ss. 329, 330) 1 Koryntian 7:17 wymieniono wśród wersetów, w których wyraz Kýrios został „użyty w odniesieniu do Jahwe”.
W dziele The Anchor Yale Bible—First Corinthians: A New Translation with Introduction and Commentary (Joseph A. Fitzmyer, t. 32, 2008) na temat 1 Koryntian 7:17 powiedziano: „Ho Kyrios [„Pan” z rodzajnikiem] jest tu równoznaczne z ho theos [„Bóg”]”.
POTWIERDZENIE W INNYCH PRZEKŁADACH: J28-32, 48, 65, 93, 94, 100, 101, 106, 115, 125, 144, 146, 167, 310
1 KORYNTIAN 10:9 „Ani nie wystawiajmy Jehowy na próbę”
POWODY: W wielu greckich manuskryptach jest tutaj mowa o „Panu” (gr. ton Kýrion), a w niektórych — o „Bogu” (gr. ton Theòn). Istnieją też takie, w których mowa o „Chrystusie” (gr. ton Christòn). Ta ostatnia wersja pojawia się w tekście greckim Nestlego i Alanda oraz w pewnej liczbie współczesnych przekładów Biblii. Jednak nie wszyscy bibliści zgadzają się, że w oryginale występowało tu ton Christòn. Na przykład tekst grecki opublikowany przez Westcotta i Horta (1881) oraz tekst opracowany przez wydawnictwo Tyndale House (Cambridge, 2017) zawiera w tym miejscu określenie ton Kýrion. Jeśli weźmie się pod uwagę treść Pism Hebrajskich, istnieją ważne powody, by twierdzić, że pierwotnie występowało tu imię Boże, które później zastąpiono tytułem „Pan” lub „Chrystus”. Paweł nawiązuje do różnych sytuacji, gdy Izraelici wystawiali na próbę Jehowę Boga, m.in. do tych opisanych w Wyjścia 16:2, 3; 17:2, 3, 7 oraz Liczb 14:22. Użyte przez Pawła greckie słowo ekpeirázo, oznaczające „wystawić na próbę”, pojawia się też w Mateusza 4:7 i Łukasza 4:12, gdzie Jezus cytuje z Powtórzonego Prawa 6:16. W tym fragmencie Pism Hebrajskich można przeczytać: „Jehowy, swojego Boga, nie wolno wam wystawiać na próbę, jak to zrobiliście w Massie”. W Septuagincie w Powtórzonego Prawa 6:16 również użyto słowa ekpeirázo. W tekście hebrajskim tego wersetu występuje imię Boże. Wydarzenie w Massie jest opisane w Wyjścia 17:1-7, gdzie Mojżesz zapytał Izraelitów: „Dlaczego ciągle wystawiacie Jehowę na próbę?”. W drugiej części 1 Koryntian 10:9 Paweł pisze: „Jak niektórzy z nich wystawili Go na próbę i poginęli od węży”. Odnosi się to do sytuacji opisanej w Liczb 21:5, 6: „Zaczęli narzekać na Boga i Mojżesza”, a „wtedy Jehowa posłał między Izraelitów jadowite węże”. Paweł mógł też nawiązywać do Psalmu 78:18, gdzie o Izraelitach powiedziano, że „w swoim sercu rzucali Bogu wyzwanie” (dosł. „w swoim sercu wystawiali Boga na próbę”). Powyższe wersety wyraźnie wskazują, że Tym, którego Izraelici ‛wystawiali na próbę’, był Bóg. Tak więc biorąc pod uwagę kontekst oraz treść Pism Hebrajskich, istnieją uzasadnione powody, żeby w 1 Koryntian 10:9 użyć imienia Bożego.
DODATKOWE ARGUMENTY:
W dziele The Anchor Yale Bible—First Corinthians: A New Translation with Introduction and Commentary (Joseph A. Fitzmyer, t. 32, 2008) na temat 1 Koryntian 10:9 powiedziano: „Większość dawniejszych komentatorów uważała, że użyto tu słowa kyrion i że należy je — tak jak w LXX [Septuagincie] — odnieść do Jahwe”.
W książce The First Epistle of Paul the Apostle to the Corinthians (red. John Parry, 1916) do 1 Koryntian 10:9 podano taki komentarz: „Nie można uznać, że św. Paweł miał na myśli Izraelitów ‛wystawiających na próbę Chrystusa’ (...) Nawet biorąc pod uwagę w. 4, mówienie o Izraelitach wystawiających na próbę Chrystusa byłoby nienaturalne” (s. 147).
W artykule „Tetragram i Nowy Testament”, opublikowanym w marcu 1977 r. na łamach periodyku Journal of Biblical Literature, George Howard tak skomentował 1 Koryntian 10:9: „Fragment ten nawiązuje do Liczb 21:5, 6, gdzie w MT [hebrajskim tekście masoreckim] powiedziano, że Jhwh posłał między lud ogniste węże. Biorąc pod uwagę rękopisy znalezione w Qumran, możliwe jest, że słowa Pawła pierwotnie zawierały tetragram. Jeśli tak, to najprawdopodobniej został on najpierw zastąpiony terminami θεόν [theòn] i κύριον [kýrion], a Χριστόν [Christòn] to późniejsza interpretacja kopistów”.
W dziele A Critical and Exegetical Commentary on the First Epistle of St Paul to the Corinthians (Archibald Robertson i Alfred Plummer, 1911) do 1 Koryntian 10:9 podano taki komentarz: „W NT [Nowym Testamencie] ὁ Κύριος [ho Kýrios] zwykle oznacza ‚nasz Pan’, ale nie zawsze tak jest. W tym wypadku prawie na pewno odnosi się do Jehowy, na co wskazuje Liczb [21:4-9] i Ps[alm 78:18]”.
W dziele The Interpretation of St. Paul’s First and Second Epistles to the Corinthians (R. C. H. Lenski, s. 397) do 1 Koryntian 10:7 podano taki komentarz: „Ten cytat pochodzi z LXX [Septuaginty], z Wyjścia 32:6, gdzie opisano przypadek pośredniego bałwochwalstwa, czyli ucztę związaną ze złotym cielcem. Chociaż posąg cielca wykonano dla Jehowy, był to bożek. Paweł jednak skupia się na uczcie, którą zorganizowano na wzór bałwochwalczych świąt. Jego słowa bardzo pasowały do Koryntian, którzy też myśleli, że mogą utrzymywać więź z Jehową, a jednocześnie jeść, pić i bawić się na bałwochwalczych ucztach pod pozorem korzystania ze swojej wolności”. Lenski mówi następnie o wersecie 9: „Wystawić Pana na próbę znaczy przekroczyć stosowne granice, by sprawdzić, czy udowodni, że jest Bogiem, karząc tych, którzy Go w ten sposób wypróbowują”.
POTWIERDZENIE W INNYCH PRZEKŁADACH: J7, 8, 10, 17, 18, 22, 23, 46, 65, 95, 96, 100, 101, 125, 138, 139, 145, 147, 167, 291, 295, 322-324
1 KORYNTIAN 10:21a „kielicha Jehowy”
POWODY: W dostępnych greckich manuskryptach występuje w tym miejscu wyrażenie „kielich Pana”. Istnieją jednak ważne powody przemawiające za użyciem tu imienia Bożego. W tym wersecie Paweł ostrzega chrześcijan przed bałwochwalstwem. Pisząc o kielichu, mógł mieć na myśli kielich wina, które podczas Wieczerzy Pańskiej symbolizuje krew Chrystusa. O kielichu tym wspomina pięć wersetów wcześniej i nazywa go „kielichem błogosławieństwa, za który dziękujemy” (1 Koryntian 10:16). Kiedy Jezus ustanowił Wieczerzę Pańską, przed podaniem uczniom kielicha „złożył podziękowania”, czyli się pomodlił (Mateusza 26:27, 28; Łukasza 22:19, 20). Chrześcijanie, idąc za tym wzorem, też przed podaniem kielicha składają podziękowania w modlitwie. Warto jednak zauważyć, że to Jehowa zapewnił ofiarę okupu. To Jehowie Jezus przedstawił wartość swojej ofiary. To Jehowa zdecydował, jak ta ofiara zostanie wykorzystana. I to Jehowa zapowiedział i ustanowił nowe przymierze (Jeremiasza 31:31-34). Dlatego słusznie można mówić o „kielichu Jehowy”, a także o „stole Jehowy”. Warto też zauważyć, że w omawianym fragmencie (1 Koryntian 10:21a) przed słowem Kýrios („Pan”) nie ma rodzajnika, chociaż zgodnie z zasadami gramatyki greckiej powinien tam być. Brak rodzajnika w takim miejscu sprawia, że Kýrios pełni funkcję imienia własnego. Poza tym gdy termin Kýrios pojawia się w następnym wersecie, w 1 Koryntian 10:22, jest to wyraźne nawiązanie do Powtórzonego Prawa 32:21, gdzie kontekst (Powtórzonego Prawa 32:19-21) wskazuje, że to Jehowa mówi: „Pobudzali mnie do gniewu [lub „zazdrości”, przyp.] z powodu tych, którzy nie są bogami”. Tak więc biorąc pod uwagę kontekst, treść Pism Hebrajskich oraz brak rodzajnika, w 1 Koryntian 10:21a użyto imienia Bożego.
DODATKOWE ARGUMENTY:
W opracowaniu A Commentary on the New Testament From the Talmud and Hebraica (John Lightfoot, t. 4, 1989) tak napisano na temat wyrażenia „stół Pana” występującego w 1 Koryntian 10:21 razem z wyrażeniem „kielich Pana”: „Stół Najwyższego — określenie dość często używane przez talmudystów jako odpowiednik ołtarza”.
POTWIERDZENIE W INNYCH PRZEKŁADACH: J7, 8, 10, 24, 32, 41, 65, 80, 94, 100, 115, 146, 255
1 KORYNTIAN 10:21b „stołu Jehowy”
POWODY: W dostępnych greckich manuskryptach występuje tutaj wyrażenie „stół Pana”. Uważa się je za cytat z Malachiasza 1:7 lub za nawiązanie do tego wersetu. Ołtarz w świątyni Jehowy nazwano tam „stołem Jehowy” i w tekście hebrajskim pojawia się w tym miejscu tetragram. Słownictwo użyte w Malachiasza 1:7 w istniejących kopiach Septuaginty jest podobne do tego w 1 Koryntian 10:21b (zob. komentarz do 1 Koryntian 10:21). Warto też zauważyć, że w omawianym fragmencie (1 Koryntian 10:21b) przed słowem Kýrios („Pan”) nie ma rodzajnika, chociaż zgodnie z zasadami gramatyki greckiej powinien tam być. Brak rodzajnika w takim miejscu sprawia, że Kýrios pełni funkcję imienia własnego. Tak więc biorąc pod uwagę kontekst, treść Pism Hebrajskich oraz brak rodzajnika, w 1 Koryntian 10:21b użyto imienia Bożego (zob. wyjaśnienie do 1 Koryntian 10:21a).
DODATKOWE ARGUMENTY:
W książce The First Epistle of Paul the Apostle to the Corinthians (red. John Parry, 1916) na temat wyrażenia „stół Pana” występującego w 1 Koryntian 10:21 podano taki komentarz: „Nazwanie ołtarza stołem kryje w sobie myśl, że Pan jest gospodarzem. Jest to myśl dobrze znana ze ST [Starego Testamentu]” (s. 153) (zob. wyjaśnienie do 1 Koryntian 10:21a).
POTWIERDZENIE W INNYCH PRZEKŁADACH: J7, 8, 10, 24, 32, 41, 65, 80, 94, 100, 115, 146, 255
1 KORYNTIAN 10:22 „Czy mamy ‛pobudzać Jehowę do zazdrości’?”
POWODY: Z kontekstu wynika, że termin Kýrios („Pan”) użyty w tekście greckim odnosi się w tym wersecie do Boga. Paweł przestrzega tu chrześcijan przed bałwochwalstwem, które mogłoby pobudzić Jehowę do zazdrości i gniewu. Słowa te nawiązują do tego, co w Powtórzonego Prawa 32:21 napisał Mojżesz, chociaż nie są bezpośrednim cytatem. Z Powtórzonego Prawa 32:19-21 wynika, że to Jehowa mówi: „Pobudzali mnie do gniewu [lub „zazdrości”, przyp.] z powodu tych, którzy nie są bogami”. Tak więc zarówno kontekst 1 Koryntian 10:22, jak i treść Pism Hebrajskich przemawiają za użyciem tu imienia Bożego.
DODATKOWE ARGUMENTY:
W dziele The Interpretation of St. Paul’s First and Second Epistles to the Corinthians (R. C. H. Lenski) do 1 Koryntian 10:22 podano taki komentarz: „Paweł nawiązuje do Powt[órzonego Prawa] 32:21”. W Powtórzonego Prawa 32:19 w tekście hebrajskim występuje imię Boże.
W dziele Holman New Testament Commentary—I & II Corinthians (Richard L. Pratt junior, 2000) do 1 Koryntian 10:22 podano taki komentarz: „Koryntianie mieli wystrzegać się bałwochwalstwa, ponieważ groziło im ściągnięcie na siebie gniewu Bożego, podobnie jak to było w wypadku Izraelitów w czasach Mojżesza”.
W dziele The Anchor Yale Bible—First Corinthians: A New Translation with Introduction and Commentary (Joseph A. Fitzmyer, t. 32, 2008) na temat 1 Koryntian 10:22 powiedziano: „Bałwochwalcze praktyki starożytnych Izraelitów pewnego razu wywołały gniew Jahwe. Dalsza wypowiedź Pawła nawiązuje do tego gniewu, o którym mowa na przykład w ‚Pieśni Mojżesza’ w Powt[órzonego Prawa] 32:21: ‚Wzbudzili we mnie zazdrość tym, co nie jest bogiem (ep’ ou theō); rozdrażnili mnie swoimi bożkami’”.
POTWIERDZENIE W INNYCH PRZEKŁADACH: J7, 8, 10, 14, 32, 35, 41, 61, 65, 74, 80, 88, 94, 100, 115, 130, 145-147, 255, 273
1 KORYNTIAN 11:32 „sądzeni przez Jehowę, jesteśmy korygowani”
POWODY: (Lub „gdy jesteśmy sądzeni, jesteśmy karceni przez Jehowę”). Pisma Hebrajskie mówią, że Jehowa Bóg udziela skarcenia swoim sługom (Powtórzonego Prawa 11:2). Na przykład w Przysłów 3:11, 12 możemy przeczytać: „Mój synu, nie odrzucaj skarcenia od Jehowy (...), bo Jehowa upomina tych, których kocha”. W tekście hebrajskim pojawia się tu imię Boże wyrażone czterema spółgłoskami (w transliteracji na jęz. pol. JHWH). Przysłowie to cytuje Paweł w Hebrajczyków 12:5, 6, dlatego w Przekładzie Nowego Świata w tych wersetach też użyto imienia Bożego. Greckie odpowiedniki słów „skarcenie” i „karcić [„korygować”]”, występujące w Hebrajczyków 12:5, 6 i w 1 Koryntian 11:32, są takie same jak te, które w przekładzie Septuaginty pojawiają się w Przysłów 3:11, 12. Dlatego wydaje się, że obie wypowiedzi Pawła na temat karcenia czy korygowania nawiązują do tego samego przysłowia. Tak więc treść Pism Hebrajskich przemawia za użyciem w 1 Koryntian 11:32 imienia Bożego. Warto też zauważyć, że w tym wersecie w wielu greckich manuskryptach przed słowem Kýrios („Pan”) nie ma rodzajnika. W związku z tym w ostatnich wydaniach krytycznych tekstu greckiego rodzajnik pojawia się albo w nawiasie (tekst grecki Nestlego i Alanda), albo w ogóle nie pojawia się w tekście głównym (teksty greckie opracowane przez Society of Biblical Literature oraz przez wydawnictwo Tyndale House, Cambridge). Brak rodzajnika w takim miejscu sprawia, że Kýrios pełni funkcję imienia własnego.
DODATKOWE ARGUMENTY:
W książce Synonyms of the Old Testament (wyd. II, 1897) Robert Baker Girdlestone, były dyrektor Wycliffe Hall w Oksfordzie, wypowiedział się na temat występowania imienia Bożego w tzw. Nowym Testamencie. Jego wypowiedź ukazała się, zanim jeszcze odkryto rękopisy poświadczające, że grecka Septuaginta pierwotnie zawierała imię Jehowa. Girdlestone stwierdził: „Jeśli w tym przekładzie [Septuagincie] zachowano to słowo [Jehowa] lub jeśli nawet używano innego słowa greckiego w miejsce Jehowa, a innego w miejsce Adonaj, to taki zwyczaj na pewno znalazł odzwierciedlenie w wypowiedziach i wywodach NT [Nowego Testamentu]. Kiedy więc nasz Pan cytował Psalm 110, zamiast ‚Rzekł Pan Panu memu’ mógł powiedzieć ‚Rzekł Jehowa do Adoni’”. Dalej Girdlestone mówi o wyzwaniu, jakim jest ustalenie, gdzie w tekście Nowego Testamentu powinno się pojawić imię Boże: „Gdyby chrześcijański uczony tłumaczył Grecki Testament na język hebrajski, to napotykając słowo Κύριος [Kýrios], za każdym razem musiałby się zastanowić, na jaki prawdziwy hebrajski odpowiednik wskazuje kontekst; ta sama trudność pojawia się przy tłumaczeniu NT [Nowego Testamentu] na wszystkie języki, jeśli tytuł Jehowa faktycznie występował w ST [Starym Testamencie] [w przekładzie Septuaginty]. W wielu fragmentach wskazówką mogą być Pisma Hebrajskie: a zatem wszędzie, gdzie występuje wyrażenie ‚anioł Pański’, wiadomo, że Panem jest Jehowa; podobnie rzecz się ma z wyrażeniem ‚słowo Pańskie’ — jeżeli za wzór przyjąć ST — a także z tytułem ‚Pan Zastępów’. Natomiast napotkawszy sformułowanie ‚mój Pan’ albo ‚nasz Pan’, musielibyśmy pamiętać, że określenie Jehowa byłoby nie do przyjęcia i należałoby użyć słowa Adonaj lub Adoni. Mimo to dalej byłoby wiele fragmentów, dla których nie dałoby się ustalić żadnej reguły”. Jak wynika z poniższych odnośników, w omawianym wersecie niektórzy tłumacze zdecydowali się na użycie imienia Bożego. Jedni użyli hebrajskich liter tetragramu, a inni takich form, jak Yahweh, YAHVAH czy YHWH.
POTWIERDZENIE W INNYCH PRZEKŁADACH: J16, 18, 32, 65, 94, 95, 100, 101, 115, 125, 145-147, 167, 201, 310, 323, 324
1 KORYNTIAN 14:21 „mówi Jehowa”
POWODY: Pisząc na temat daru mówienia językami, Paweł cytuje Izajasza 28:11, 12, gdzie właśnie Jehowa jest przedstawiony jako Ten, który mówi („przemówi”). Jednak Paweł cytuje te słowa tak, jakby Bóg mówił w pierwszej osobie: „przemówię”. Żeby było jasne, kto je wypowiada, Paweł dodaje zwrot, który w dostępnych greckich manuskryptach brzmi „mówi Pan”. Jednak w Septuagincie ten grecki zwrot pojawia się setki razy jako odpowiednik hebrajskich sformułowań oznaczających „oświadcza Jehowa”, „mówi Jehowa” czy „tak mówi Jehowa” (m.in. w Izajasza 1:11; 48:17; 49:18 [werset częściowo zacytowany w Rzymian 14:11]; 52:4, 5). Tak więc treść Pism Hebrajskich przemawia za tym, żeby również w 1 Koryntian 14:21 oddać ten zwrot jako „mówi Jehowa”. Warto też zauważyć, że w tym wersecie przed słowem Kýrios („Pan”) nie ma rodzajnika, chociaż zgodnie z zasadami gramatyki greckiej powinien tam być. Brak rodzajnika w takim miejscu sprawia, że Kýrios pełni funkcję imienia własnego.
DODATKOWE ARGUMENTY:
W opracowaniu Exegetical Dictionary of the New Testament (t. 2, 1991, ss. 329, 330) 1 Koryntian 14:21 wymieniono wśród wersetów, w których wyraz Kýrios został „użyty w odniesieniu do Jahwe”.
W dziele The Anchor Yale Bible—First Corinthians: A New Translation with Introduction and Commentary (Joseph A. Fitzmyer, t. 32, 2008) na temat 1 Koryntian 14:21 powiedziano: „Paweł cytuje w jakiejś formie Izaj[asza] 28:11, 12d, używając niektórych słów Izajasza”. Objaśniając kontekst tego cytatu, dodano: „Lud Efraima i Judy będzie więc musiał — wbrew własnej woli — słuchać słów Jahwe przekazanych za pośrednictwem najeźdźców mówiących po asyryjsku”.
W komentarzu do 2 Koryntian 3:16, 17 zamieszczonym w książce A Critical and Exegetical Commentary on the Second Epistle to the Corinthians (Margaret E. Thrall, 2004) 1 Koryntian 14:21 wymieniono wśród wersetów, w których wyraz κύριος [Kýrios] „odnosi się do Jahwe”.
POTWIERDZENIE W INNYCH PRZEKŁADACH: J7, 8, 10-12, 14, 16-18, 22-24, 28-36, 38, 40-43, 46, 47, 52, 59-61, 65, 66, 88, 90, 93, 95, 96, 99-102, 104-106, 114, 115, 117, 125, 130, 136, 144-147, 149, 154, 164-166, 178, 187, 195, 201, 203, 209, 210, 217, 237-239, 244, 250, 265, 269, 271, 273, 275, 279, 283, 287, 290, 295-297, 310, 323, 324
1 KORYNTIAN 16:7 „jeśli Jehowa pozwoli”
POWODY: Dostępne greckie manuskrypty zawierają tutaj słowo Kýrios („Pan”). W podobnych sformułowaniach w Chrześcijańskich Pismach Greckich termin Kýrios („Pan”) jest używany zamiennie z Theòs („Bóg”) (Dzieje 18:21; 21:14; 1 Koryntian 4:19; Hebrajczyków 6:3; Jakuba 4:15). Logiczny wydaje się więc wniosek, że również w omawianym wersecie Kýrios odnosi się do Boga. Poza tym niektóre tłumaczenia Chrześcijańskich Pism Greckich na język hebrajski zawierają tu tetragram. Dlatego biorąc pod uwagę, że podobne sformułowania występują w innych miejscach Chrześcijańskich Pism Greckich i że pochodzą z Pism Hebrajskich, słusznie użyto w tym wersecie imienia Bożego (zob. komentarze do Dziejów 18:21; 21:14).
DODATKOWE ARGUMENTY:
W komentarzu do 1 Koryntian 16:7 zamieszczonym w The Expositor’s Bible Commentary (t. 10, 1976) W. Harold Mare napisał: „Sformułowanie ‚jeśli Pan pozwoli’ podkreśla, że Paweł całkowicie podporządkowywał swoje życie woli Bożej”.
W przekładzie NIV Cultural Backgrounds Study Bible (z komentarzami Johna H. Waltona i Craiga S. Keenera, 2016) podano taki komentarz do zwrotu „jeśli Pan pozwoli” występującego w 1 Koryntian 16:7: „Zarówno Żydzi, jak i ludzie z innych narodów, mówiąc o swoich planach, często używali sformułowania ‚jeśli Bóg zechce’ albo podobnych”.
POTWIERDZENIE W INNYCH PRZEKŁADACH: J7, 8, 10, 14, 16-18, 22, 23, 32, 65, 94, 95, 100, 101, 115, 125, 138, 145-147, 167, 310, 322-324
1 KORYNTIAN 16:10 „dzieło Jehowy”
POWODY: W dostępnych greckich manuskryptach w tym wersecie występuje wyraz Kýrios („Pan”). Tutaj najwyraźniej odnosi się on do Jehowy Boga. Warto zauważyć, że przed słowem Kýrios nie ma rodzajnika, chociaż zgodnie z zasadami gramatyki greckiej powinien tam być. Brak rodzajnika w takim miejscu sprawia, że Kýrios pełni funkcję imienia własnego.
DODATKOWE ARGUMENTY:
W książce The First Epistle of Paul the Apostle to the Corinthians (red. John Parry, 1916) na temat 1 Koryntian 16:10 powiedziano: „Wyraz Κύριος [czyli Kýrios] bez rodzajnika wydaje się być używany w odniesieniu do Chrystusa tylko po przyimku oraz w dopełniaczu po rzeczowniku bez rodzajnika. (Rzym[ian 14:6]): dlatego tutaj = τοῦ θεοῦ [czyli odnosi się do „Boga”]” (s. 248). Dalej w tej książce wspomniano, że greckie słowo érgon („praca; dzieło”) występujące w 1 Koryntian 16:10 pojawia się też w Rzymian 14:20 i Jana 6:28 (zob. NŚ, 1997) w wyrażeniach oznaczających „dzieło Boże” i „dzieła Boże”. To dodatkowo potwierdza, że Kýrios („Pan”) odnosi się w omawianym wersecie do Jehowy Boga.
POTWIERDZENIE W INNYCH PRZEKŁADACH: J7, 8, 10, 14, 16-18, 24, 28-32, 65, 93-95, 100, 101, 106, 115, 146, 310, 323, 324