„Misterium pasyjne” w Oberammergau — jak dalece zgodne z Biblią?

Od naszego korespondenta w RFN

OBERAMMERGAU to urocza miejscowość górska w Bawarii. Wielu jej mieszkańców zapuszcza włosy i brodę, przygotowując się do przedstawienia, w którym wezmą udział w tym roku. Kontynuują w ten sposób tradycję zapoczątkowaną przez ich przodków w roku 1633.

W owym czasie szalała zaraza i mieszkańcy wioski ślubowali, że jeśli ocaleją, będą regularnie odgrywać misterium pasyjne. Widowiska takie, ukazujące mękę i śmierć Chrystusa, wprowadzono do Kościoła katolickiego kilka wieków wcześniej.

Premiera misterium w Oberammergau odbyła się w roku 1634. W 1984 roku przedstawienia z okazji 350 rocznicy przyciągnęły łącznie 443 000 widzów z całego świata. W bieżącym roku spektakl jest wystawiany od maja do września.

Obok hoteli i restauracji w całej wiosce stoją sklepiki pełne rzeźb drewnianych i pamiątek. Niewątpliwie sporo mieszkańców utrzymuje się z misterium.

Dlaczego zjeżdża tu tylu gości? „Dla mnie to nie przedstawienie, tylko nabożeństwo” — powiedział jeden z przyjezdnych. Wielu innych myśli tak samo, mimo że misterium organizuje gmina, a nie Kościół.

Schlebianie widowni?

Nowszą wersję misterium stworzyli dwaj duchowni — jeden napisał ją w roku 1810, a drugi poprawił pół wieku później. Scenariusz został zatwierdzony przez Konferencję Biskupów Niemieckich i jak podaje pewne źródło, „jest zgodny z Ewangeliami”.

Jednakże z upływem czasu wielokrotnie odbiegano od Ewangelii, aby nie urazić wyznawców innych religii, między innymi żydów. Tak więc o dzisiejszym tekście w pewnej mierze decydują oklaski widowni. Na przykład ze starej wersji usunięto fragmenty wskazujące, że żydowscy przywódcy religijni nienawidzili Jezusa — między innymi werset z Ewangelii według Mateusza 21:43, gdzie Jezus powiedział im: „Królestwo Boże zostanie wam odebrane, a dane będzie narodowi wydającemu jego owoce”.

Gotowość do kompromisu okazano również w sprawie imienia Bożego Jehowa, chociaż tekst misterium zawiera słowa Jezusa do Boga: „Wyjawiłem Twoje imię ludziom, których mi dałeś” (Jana 17:6). Na przykład scenariusz z roku 1960 mówi, że Izaak miał być złożony w ofierze „zgodnie z wolą Jehowy”. Natomiast ten z roku 1984 podaje: „Zgodnie z wolą Pańską”.

Odstępstwa od Ewangelii

Wprawdzie widowisko opowiada o aresztowaniu, skazaniu i straceniu Jezusa, ale nie zawsze przywiązuje wagę do wierności wobec Biblii. Jedna scena oparta jest na apokryficznej Księdze Tobiasza, która w ogóle nie należy do natchnionego Słowa Bożego (2 Tymoteusza 3:16). A słowo „Pascha” wiele razy jest błędnie tłumaczone na „Wielkanoc”.

Poza tym Judasza Iskariota przedstawiono jako oportunistę, którego wrogowie Jezusa nakłonili do zdradzenia Mistrza. W rzeczywistości Judasz udał się do arcykapłanów z własnej inicjatywy, gnany chciwością (Mateusza 26:14-16; por. Jana 12:4-6). Poza tym z porównania Ewangelii według Jana 13:21-30 i Mateusza 26:20-29 wynika, że Judasz wyszedł, zanim Jezus ustanowił Wieczerzę Pańską. To zupełnie logiczne. Jezus nie zawarłby przecież „przymierza co do Królestwa” z człowiekiem, który go zdradził (Łukasza 22:29). Tymczasem w Oberammergau Judasz jest obecny na Ostatniej Wieczerzy.

Rozpoznanie prawd biblijnych

Kto studiuje Biblię, zdoła rozpoznać w misterium pewne prawdy biblijne, ale też ich wypaczenie. Przykładem jest zdanie: „Godnie spożywany, święty chleb nowego przymierza chroni duszę od śmierci”. Zgadza się to z biblijną nauką, że dusza jest śmiertelna. Człowiek, który nie traktuje „godnie” ofiary Jezusa oczywiście nie uchroni swej duszy od śmierci (Ezechiela 18:20).

Ze słów Jezusa do Marii Magdaleny, wypowiedzianych po zmartwychwstaniu, można wywnioskować, kim był naprawdę. Oświadczył bowiem: „Wstępuję (...) do Boga mego i Boga waszego” (Jana 20:17). Z tego wynika, że Jezus miał Boga. A zatem sam nie mógł być Bogiem, jak głosi przyjęta przez chrześcijaństwo doktryna o Trójcy. Kiedy więc scenariusz trzyma się terminologii biblijnej, zaprzecza naukom Kościoła.

Misterium pozwala też rozpoznać, czym jest Królestwo Boże. Filip mówi do Jezusa: „Ustanów Królestwo Boże na całym świecie”. Chrystus odpowiada: „Czego pragniecie, nastąpi w słusznym czasie”. Nieco później dodaje: „Nie będę pił z owocu tej winorośli, dopóki nie przyjdzie Królestwo Boże”. Wówczas Tomasz pyta: „Czy każdy otrzyma własną posiadłość?” Dialogi wykazują, że Królestwo to rząd Boży dla ziemi, a nie, jak wierzą niektórzy, tylko życie wieczne lub coś wewnątrz człowieka (zob. Daniela 2:44; 7:13, 14; Łukasza 22:18; Objawienie 5:10).

Jedna z końcowych scen ukazuje, jak żydowska Rada Najwyższa bezskutecznie usiłuje doprowadzić do tego, żeby ciało Jezusa wrzucono do „dołu złoczyńców”. Wyrażenie to zasługuje na uwagę. Według Żydów przestępcy nie byli godni pochowania w grobie, gdyż wtedy Bóg by o nich pamiętał. Dlatego ich zwłoki wrzucano do Doliny Hinnoma (Gehenny), gdzie ciągle podtrzymywano ogień, w którym spalały się śmieci. Jak podaje Biblia, Jezus mówił o tym miejscu w pobliżu Jeruzalem jako o symbolu całkowitego zniszczenia bez nadziei na zmartwychwstanie (Mateusza 18:8, 9).

Dopiero później, gdy doszło do odstępstwa od prawdziwego chrystianizmu, Gehennę powiązano z pogańskim pojęciem piekła. Scenariusz misterium w Oberammergau odzwierciedla tę niebiblijną tradycję, gdyż mówi się w nim: „Z piekła wychodzą wszystkie duchy”, a w usta Pana włożono słowa: „Wtrącę Szatana do piekła”. A zatem nauk biblijnych nie wysuwa się na pierwszy plan.

Nie popiera nauk Biblii

Od maja do września mieszkańcy Oberammergau będą się wcielać we wszystkie 1700 ról tego sześciogodzinnego przedstawienia. Odtworzą postacie Żydów, żołnierzy rzymskich, Jezusa oraz Judasza i innych apostołów. Mniej więcej sto razy wystąpią pod gołym niebem, bez względu na pogodę.

Misterium znowu przyciągnie setki tysięcy gości. Czy zachęci ich jednak do uznania zmartwychwstałego Chrystusa i Królestwa Bożego, jedynej nadziei na rozwiązanie problemów ludzkości? Nie, bo chociaż wspomina o Królestwie Bożym, to nie wyjaśnia tego szerzej. Wprawdzie Diabła dwukrotnie nazwano „Księciem”, czyli władcą tego świata, ale nie powiedziano wyraźnie, co się z nim stanie. Misterium nie wnika w sedno kluczowych nauk biblijnych, a niektórym nawet zaprzecza.

Biblia wykazuje, że Chrystus wkrótce uwolni ludzkość od Szatana i jego wpływu, usuwając tym samym źródło wszelkiego zła. Ponadto z ziemi zostaną wykorzenieni wszyscy złoczyńcy. Władzę nad nią obejmie na tysiąc lat niebiańskie Królestwo Boże (Objawienie 20:4, 6). Ten rząd Boży przeobrazi ją w raj, w którym ludzie posłuszni będą żyć wiecznie w doskonałym zdrowiu i szczęściu (Psalm 37:10, 11, 29; Rzymian 16:20).

[Ramka na stronie 16]

Skąd się wywodzą misteria pasyjne?

W The World Book Encyclopedia czytamy:

„Misterium to utwór sceniczny ukazujący śmierć i zmartwychwstanie boga. Starożytni Egipcjanie urządzali misteria poświęcone bogu Ozyrysowi. Grecy obchodzili podobną uroczystość ku czci boga Dionizosa”.

[Prawa własności do ilustracji, strona 16]

Gemeinde Oberammergau, Haag

Gemeinde Oberammergau, Haag