Poszerzaj swe horyzonty przez czytanie

CZY nigdy nie pragnąłeś podróżować po dalekich krajach, spotykać ludzi o odmiennej kulturze, oglądać z bliska cuda natury — zachwycające wodospady, majestatyczne góry i tajemnicze puszcze, obserwować egzotyczne ptaki, zwierzęta i rośliny? Może chciałbyś nurkować na dno oceanu, przemierzać przestrzeń kosmiczną, zgłębiać tajemnice mikroświata, badać zdumiewające działanie mózgu, oka lub serca bądź też ujrzeć cud narodzin? A może nawet pragnąłbyś cofnąć się w czasie i za pomocą historii i archeologii poznawać przeszłość?

Te i inne pasjonujące przygody stoją przed tobą otworem dzięki słowu drukowanemu. Nie ruszając się z domowego zacisza możesz przeżyć to wszystko czytając książki i inne publikacje, będące kopalnią wiedzy w każdej dziedzinie. Jak mówi Biblia: „Sporządzaniu wielu ksiąg nie ma końca” (Kaznodziei 12:12). Umiejętność czytania umożliwi ci czerpanie do syta z tego skarbca.

Ułomność warta przezwyciężenia

Niestety, przeszło 800 milionów mieszkańców ziemi w wieku powyżej 15 lat nie umie czytać ani pisać. Znacznie im to utrudnia uczenie się i porozumiewanie z innymi. Odbija się też na ich zdolności kojarzenia faktów i uzależnia od osób potrafiących czytać, wskutek czego mogą być wprowadzani w błąd i wykorzystywani.

Nawet całkiem powszednie sprawy nieoczekiwanie przysparzają wtedy trudności. Na przykład podróżowanie jest dość kłopotliwe dla kogoś, kto nie potrafi odcyfrować nazwy ulicy albo treści informacji na dworcu autobusowym, kolejowym czy lotniczym. Niewygodne i krępujące jest też proszenie kogoś o przeczytanie lub napisanie dokumentów bądź osobistych listów, a nawet wypełnienie prostych formularzy. Matka, która nie umie przeczytać przepisu dotyczącego jakiejś potrawy bądź lekarstwa, ryzykuje podanie dziecku czegoś, co może mu zaszkodzić.

Nie ulega kwestii, że brak umiejętności czytania i pisania ogromnie utrudnia życie. Jednakże przy niewielkiej pomocy można to zmienić. Tak było na przykład z Marthe. W 70 roku życia była od 20 lat niewidoma i zachowała jedynie mgliste wspomnienie o tym, jak kolorowy i jasny jest świat. Pewien chirurg podjął się jednak ją zoperować. Dzięki temu ponownie otworzyła się przed nią możliwość oglądania cudownego świata — i zaznawania przyjemności w czytaniu. Poznajmy też historię Kalu, który niedawno przekroczył siedemdziesiątkę. Jako młody człowiek był „ślepy” na słowo drukowane, bo nie umiał czytać. Ukończył jednak kurs dla analfabetów. Obecnie czyta i pisze w trzech językach.

Zapewne niewielu jest takich jak Marthe, za to całe tysiące przypomina Kalu, który pokonał swą ułomność i nauczył się czytać. Oczywiście nie da się tego zrobić z dnia na dzień. Wymaga to czasu i wysiłku, a przede wszystkim nieustannych zachęt i pomocy. Czy nie mógłbyś jej komuś udzielić? Świadkowie Jehowy w różnych krajach prowadzą kursy takie jak ten, z którego skorzystał Kalu, i między innymi dzięki temu wśród Świadków jest tak mało analfabetów. Na przykład w Nigerii wskaźnik analfabetyzmu jest wśród nich dwa razy mniejszy niż wśród ogółu mieszkańców.

Poprawiaj umiejętność czytania

Być może posiadasz umiejętność czytania. Ale czy potrafisz czytać płynnie? Czy raczej składasz mozolnie litery, stajesz w pół zdania i zaczynasz od początku? A może źle wymawiasz słowa lub trudno ci je zrozumieć? Czy nie dałoby się temu jakoś zaradzić?

Trzynastoletnia Beatrice potrafiła kojarzyć słowa z pojęciami, ale miała kłopoty z wymawianiem wyrazów. Zamiast „mężczyzna” czytała „ktoś”, a zamiast „pomieszczenie” — „pokój”. Nauczono ją jednak pewnych zasad fonetyki — pokazano, jak spółgłoski i samogłoski połączone ze sobą tworzą odmienne dźwięki i jak odczytywać wyrazy sylabami. Została też zachęcona, by czytała Mój zbiór opowieści biblijnych, słuchając jednocześnie tekstu nagranego na kasetę.a Dzięki temu zaczęła lepiej rozumieć i wymawiać słowa, toteż czytanie sprawia jej obecnie większą przyjemność.

Być może i tobie przydałoby się nieco poprawić wymowę. Skoro czytasz ten artykuł, wiesz już, czym są sylaby. Spróbuj to wykorzystać w ćwiczeniu czytania na głos. Podziel słowo na sylaby i wymów każdą oddzielnie (na przykład: wy-ko-rzy-stać). Następnie złóż wszystkie sylaby i wypowiedz je jednym tchem. Ćwicz to na innych słowach, a potem staraj się czytać, nie dzieląc ich na sylaby. Ucz się rozpoznawać całe wyrazy bez ich wymawiania.

Wprawni czytelnicy nie odczytują słowa za słowem. Obejmują wzrokiem całe zwroty i chwytają sens grupy wyrazów, zawierającej jakąś skończoną myśl. Zamiast więc przyglądać się poszczególnym słowom, próbuj objąć wzrokiem kilka słów naraz, zatrzymując na nich oko tylko przez króciutką chwilkę. Uda ci się to, jeśli trochę poćwiczysz. Wystrzegaj się jednak skłonności do czytania jakiegoś fragmentu od nowa. Cofanie się przerywa tok myśli i utrudnia pojmowanie sensu. Ćwicz więc czytanie tylko w jednym kierunku — do przodu.

Nawet jeśli potrafisz płynnie czytać, pamiętaj, że sztukę tę można doskonalić. Warto starać się czytać z lepszym zrozumieniem, poprawiać zdolność zapamiętywania oraz wzbogacać swe słownictwo. Obok podajemy kilka wskazówek w tym zakresie. Dlaczego ich nie wypróbować?

Dobieraj sobie właściwą lekturę

Kiedy podniesiesz na wyższy poziom sztukę czytania, otworzy się przed tobą świat wiedzy — ogrom informacji przekazywanych w postaci słowa drukowanego. Oczywiście o niektórych rzeczach możesz się dowiedzieć z telewizji czy wideokaset, ale czytanie pobudza i rozwija wyobraźnię oraz umiejętność myślenia i wypowiadania się. Podsuwa ci zarówno słowa, jak i obrazy, które zapamiętujesz i możesz wykorzystać podczas rozmowy bądź pisania na najróżniejsze tematy, dzięki czemu stajesz się bardziej interesującą osobą, w której towarzystwie warto przebywać.

Od czego jednak zacząć, skoro tyle jest spraw godnych poznania? Werset biblijny zaczynający się od słów: „Sporządzaniu wielu ksiąg nie ma końca” mówi dalej: „Ciągłe zajmowanie się nimi męczy ciało” (Kaznodziei 12:12). Nie zdołasz przeczytać wszystkiego — nie wszystko zresztą jest wartościowe i zgodne z prawdą. Bądź zatem wybredny. Za wszelką cenę staraj się czytać to, co korzystnie wpłynie na twą osobowość i pomoże ci w pracy, w szkole lub w wywiązywaniu się z obowiązków rodzinnych. Możesz ogromnie poszerzyć swe horyzonty przez czytanie publikacji o zasięgu międzynarodowym, takich jak Przebudźcie się! Na niewielu stronach znajdziesz w nim informacje z całego świata.

Dzięki wybiórczości czytanie będzie celowe i przyniesie ci praktyczne korzyści — również pod względem intelektualnym i duchowym. Dokonuj więc właściwego wyboru lektury i wykupuj sobie czas na czytanie — w domu, w podróży, w kolejce, podczas przerw w pracy i przy innych okazjach. Czytaj, bo poszerzy to twe horyzonty.

[Przypis]

[Ramka na stronie 27]

Jak czytać z lepszym zrozumieniem?

● Kiedy czytasz, stale myśl, zadawaj sobie pytania i wyciągaj wnioski.

● Zapamiętaj tytuł artykułu i śródtytuły.

● Staraj się dostrzec, jak każdy akapit wiąże się z głównym tematem.

● Kojarz czytane informacje z tym, co ci już wiadomo.

● Porównuj materiał ze swym doświadczeniem życiowym.

Wzbogacaj słownictwo

● Zaznaczaj podczas czytania nieznane słowa.

● Obserwuj, w jakim kontekście używane są takie wyrazy.

● Sprawdzaj ich znaczenie w słowniku.

● Ucz się poprawnej wymowy słów.

● Używaj nowo poznanych wyrazów w rozmowach.