Obserwujemy świat

Pośmiertna rehabilitacja „czarownic”?

W 1994 roku papież wezwał Kościół katolicki do ‛zrobienia historycznego rachunku sumienia’. Doprowadziło to między innymi do powołania w Czechach katolickiej komisji — pierwszej tego rodzaju — która ma rozstrzygnąć, czy nie należy przeprosić setek osób spalonych żywcem za czary. W Europie usankcjonowane przez Kościół polowanie na czarownice, trwające od XII do XVIII stulecia, pociągnęło za sobą śmierć tysięcy ofiar, które zostały spalone lub zmarły wskutek tortur. Kiedy papież Innocenty VIII wydał w roku 1484 edykt dotyczący czarów, nagonka się nasiliła. Aby ustalić winę podejrzanych, stosowano ponad 30 rodzajów tortur. Nie było litości nawet dla małych dzieci, jeżeli chciano uzyskać dowody przeciwko ich rodzicom. Najwięcej „czarownic” spalono w Niemczech, ale procesy takie często zdarzały się też we Francji i w Brytanii. Kościół mógłby rozważyć pośmiertną rehabilitację — czytamy w londyńskim tygodniku The Sunday Telegraph.

Milenijne szaleństwo

„Rząd [Izraela] wyasygnował 12 milionów dolarów w celu zwiększenia bezpieczeństwa na Górze Świątynnej” i przygotowania się na akty przemocy związane z końcem tysiąclecia — donosi gazeta Nando Times. Policja obawia się, że żydowscy lub „chrześcijańscy” fanatycy będą próbowali zniszczyć meczety na tym wzniesieniu z myślą o odbudowaniu świątyni żydowskiej. Niektóre „chrześcijańskie” grupy religijne wierzą, że to przyśpieszyłoby koniec świata i drugie przyjście Chrystusa. Według owej gazety Góra Świątynna, znana muzułmanom jako Haram esz-Szarif, „uchodzi za najbardziej newralgiczny punkt w konflikcie bliskowschodnim”. Leży „w obrębie murów jerozolimskiego Starego Miasta, które Izrael odebrał Jordanii w 1967 roku, podczas wojny na Bliskim Wschodzie”. Podobno niektórzy „chrześcijanie” już opłacili sobie miejsce na Górze Oliwnej, by oczekiwać powrotu Chrystusa.

Aspiryna środkiem przeciwbólowym dla roślin?

Rośliny może nie odczuwają bólu tak jak ludzie, ale reagują na uszkodzenia wytwarzaniem kwasu jasmonowego. Niektóre nawet wydzielają zapach podobny do jaśminowego, oddziałujący na inne rośliny. „Od lat uczeni wiedzą, że aspiryna w jakiś sposób zatrzymuje wytwarzanie kwasu jasmonowego przez rośliny” — oświadczono w tygodniku Science News. Obecnie naukowcy z Arizońskiego Uniwersytetu Stanowego wyjaśnili część tego tajemniczego mechanizmu. Kiedy aspiryna blokuje główny enzym w roślinach, zachodzi taka sama reakcja chemiczna jak wówczas, gdy blokuje inny enzym u człowieka. Jednakże związek między działaniem aspiryny w roślinach i w organizmie ludzkim wciąż nie jest jasny, ponieważ oba wspomniane enzymy najprawdopodobniej nie mają ze sobą nic wspólnego.

Na świecie nasila się analfabetyzm

„Blisko jedna szósta ludności świata, liczącej 5,9 miliarda, nie potrafi czytać ani pisać” — donosi dziennik The New York Times. Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom (UNICEF) poinformował, że przewidywane jest nasilenie się analfabetyzmu. Dlaczego? Ponieważ obecnie w najbiedniejszych krajach trzy czwarte dzieci nie chodzi do szkoły. Konflikty etniczne nie tylko powodują światowe trudności gospodarcze, ale też uniemożliwiają milionom dzieci zdobywanie wykształcenia. Podczas wojen szkoły ulegają zniszczeniu, a wiele dzieci zostaje żołnierzami zamiast uczniami. Rzecz jasna, analfabetyzm potęguje problemy społeczne. W sporządzonym przez UNICEF raporcie The State of the World’s Children 1999 (Sytuacja dzieci na świecie — 1999) wskazano na bezpośredni związek między analfabetyzmem a wskaźnikiem urodzeń. Na przykład według wspomnianego dziennika w pewnym kraju południowoamerykańskim „niepiśmienne kobiety rodzą średnio 6,5 dziecka, a matki po gimnazjum — 2,5”.

Ujarzmianie rzeki Jangcy

Elektrownia wznoszona w Przełomie Trzech Wąwozów na chińskiej rzece Jangcy będzie po zakończeniu budowy największą hydroelektrownią świata. Zapora ma mieć 185 metrów wysokości i 2,3 kilometra szerokości oraz możliwość wytwarzania prądu o mocy 18 200 megawatów. Jednakże głównym celem tych zabiegów nie jest uzyskanie energii elektrycznej. Chodzi o ograniczenie wylewów Jangcy. Budowa, rozpoczęta w 1994 roku, ma według prognoz dobiec końca w roku 2009. To kolosalne przedsięwzięcie wymaga wydobycia 147 milionów metrów sześciennych ziemi i skał, wylania przeszło 25 milionów metrów sześciennych betonu oraz zamontowania blisko dwóch milionów ton stali. „Najtrudniejsze jest jednak przesiedlenie przeszło 1,1 miliona mieszkańców terenu, który ma być zalany” — donosi czasopismo China Today.

Coraz więcej chorych na astmę

Z raportów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że w ciągu ostatniego dziesięciolecia na świecie o 40 procent zwiększyła się zarówno zachorowalność na astmę, jak i liczba przypadków wymagających hospitalizacji. Dlaczego? Członkowie Amerykańskiego Kolegium Pulmonologicznego wskazują na znaczny wzrost liczby osób trzymających w domu zwierzęta oraz posiadających małe, słabo wentylowane mieszkania. Napady choroby mogą być wywołane przez „drobne łuski pochodzenia zwierzęcego (ze skóry, sierści i piór), roztocza w kurzu, pleśnie, dym papierosowy, pyłki kwiatowe, substancje zanieczyszczające środowisko oraz silne zapachy” — informuje dziennik The Toronto Star. Najsilniejszym alergenem jest kocia sierść. Jak czytamy, astma wymaga szczególnej uwagi, ponieważ większości zgonów można zapobiec. Obecnie w Kanadzie żyje około 1,5 miliona astmatyków, a mniej więcej 500 rocznie umiera z powodu tej choroby.

Rekordowe straty wskutek klęsk żywiołowych

Przez 11 miesięcy 1998 roku świat nawiedziły klęski spowodowane pogodą, które wyrządziły szkody wycenione na rekordową kwotę 89 miliardów dolarów, a zatem „ogromnie przewyższyły 55-miliardowe straty poniesione w ciągu całych lat osiemdziesiątych” — donosi agencja Associated Press. W sprawozdaniu tym powiedziano: „Nawet jeśli wziąć poprawkę na inflację, straty z lat osiemdziesiątych — które wyniosłyby teraz 82,7 miliarda dolarów — i tak nie dorównują stratom z tych 11 miesięcy” roku 1998. Klęski żywiołowe, takie jak burze, powodzie, pożary i susze, nie tylko spowodowały szkody materialne — uśmierciły też około 32 000 osób. Seth Dunn z Worldwatch Institute mówi: „W klęskach żywiołowych coraz częściej maczają palce ludzie”. W jaki sposób? Zdaniem Setha Dunna sprawę pogarsza wylesianie, ponieważ giną drzewa i kurczą się tereny podmokłe, działające niczym „naturalna gąbka”.

Zestresowane rodziny

Z ankiety przeprowadzonej niedawno wśród Kanadyjczyków wynika, że obecnie rodziny odczuwają znacznie większą presję finansową i emocjonalną niż w czasach powojennych, przed pół wiekiem. Wśród przyczyn stresu pismo National Post na pierwszym miejscu wymienia rozwód i rozpad rodziny. Dalsze podstawowe czynniki — począwszy od najistotniejszych — to „zbyt ciężka i zbyt długa praca rodziców, obawa przed utratą źródła utrzymania, wygórowane podatki i brak szacunku dla wysiłków związanych z wychowywaniem dzieci”. Zdaniem respondentów stres ten jest jeszcze silniejszy w większości rodzin niepełnych.

Wykorzystywanie gór lodowych

Jak czytamy w londyńskim dzienniku Financial Times, „Nowofundlandczycy od dawna wiedzieli, że woda z gór lodowych jest niezwykle czysta”, ale teraz wykorzystują to „niewyczerpane źródło, które dryfuje w pobliżu ich plaż”. Podczas przypływu owija się górę lodową sieciami i holownik ciągnie ją do lądu. Zmierza w jego kierunku pełną parą, a gdy jest już blisko, gwałtownie skręca, puszcza sieci, góra lodowa zaś siłą rozpędu dociera na brzeg. Kiedy w czasie odpływu obniża się poziom wody, lód pozostaje na lądzie. Za pomocą ogromnego dźwigu odcina się bryły i ładuje na barkę, „tam się je kruszy i roztapia, a wodę filtruje, po czym poddaje [oczyszczającemu] działaniu ultrafioletu”.

Agresja wobec kobiet

„W Brazylii do 63 procent aktów fizycznej przemocy wobec kobiet dochodzi w domach, lecz tylko jedna trzecia jest zgłaszana” — powiedziano w gazecie O Globo. Następnie dodano: „Najwięcej ofiar przemocy w rodzinie jest wśród kobiet ubogich, ale one też częściej idą z tym na policję. Bogate kobiety prawie nie pojawiają się w statystykach”. Inne kraje odnotowują podobne dane. Na przykład według sondażu opublikowanego przez Departament Sprawiedliwości USA „więcej niż połowa kobiet w Stanach Zjednoczonych była w którymś momencie swego życia fizycznie atakowana, a niemal 1 na 5 została zgwałcona lub przeżyła próbę gwałtu” — informuje Agencja Reutera. Sekretarz amerykańskiego Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej Donna Shalala mówi: „Wszystkie liczby w tym sondażu dotyczą naszych córek, matek i sąsiadek”.