Niezłomni w okupowanej przez hitlerowców Holandii

AMERYKAŃSKIE Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie to największa na świecie kolekcja przedmiotów i filmów dokumentujących zbrodnie popełnione przez hitlerowców podczas II wojny światowej. Od jego otwarcia w roku 1993 zbiory te obejrzało jakieś 12 milionów ludzi, a popularność muzeum ciągle rośnie.

Część zebranych dokumentów to dowody potwierdzające, iż reżim hitlerowski zaciekle prześladował Świadków Jehowy. Prócz niewielkich stałych ekspozycji w muzeum organizowane są cykle dodatkowych programów poświęconych Świadkom Jehowy. Dzięki tym prezentacjom można poznać sylwetki Świadków, którzy dali szczególne dowody wytrwałości i niezłomności, charakterystycznych dla czcicieli Jehowy. Dnia 8 kwietnia 1999 roku w dwóch dużych salach muzeum przygotowano dla zwiedzających specjalny program zatytułowany „Świadkowie Jehowy w Holandii w czasie okupacji hitlerowskiej”.

Na wstępie głos zabrała dyrektor muzeum Sara Jane Bloomfield. Pani Bloomfield dała wyraz żywemu zainteresowaniu dziejami Świadków Jehowy. W wywiadzie udzielonym Przebudźcie się! wyjaśniła, że podejmuje się wiele starań, by zwrócić uwagę społeczeństwa na niezłomną postawę Świadków Jehowy w czasie prześladowań. „Prezentacje tego typu reklamujemy na równi z wszelkimi innymi ważnymi przedsięwzięciami muzeum” — zapewniła.

W programie wieczoru wzięło udział kilku historyków. Jednym z nich był dr Lawrence Baron, wykładowca współczesnej historii Niemiec i Izraela na Uniwersytecie Stanowym w San Diego, który w swoim wystąpieniu podkreślił: „Podziwu godne jest, że Świadkowie Jehowy odmówili jakiejkolwiek kolaboracji z Trzecią Rzeszą”. Dodał również, że dla Świadków „wiara w Boga miała pierwszeństwo przed żądaniami państwa nazistowskiego. Kult wodza narodu uważali za przejaw bałwochwalczej czci świeckiej, toteż odcinali się od ubóstwiania Hitlera i nie podnosili ręki w geście nazistowskiego pozdrowienia ani nie wypowiadali formuły ‚Heil Hitler’. (...) Ponieważ Bóg nakazał miłować bliźniego i zabronił mordowania, odmawiali służby wojskowej (...) Kiedy Trzecia Rzesza zakazała Świadkom praktyk religijnych, ich typowa odpowiedź brzmiała: ‚Musimy być bardziej posłuszni Bogu jako władcy niż ludziom’”. Z tego powodu wielu Świadków z kilku krajów europejskich wywieziono do obozów koncentracyjnych, poddano torturom, a nawet stracono.

Muzeum zaprosiło przedstawicieli holenderskiego środowiska naukowego oraz grupę ocalałych z holocaustu, żeby na konkretnych przykładach pokazać, na czym polegały hitlerowskie prześladowania Świadków Jehowy w Holandii. Dnia 29 maja 1940 roku, zaraz po przejęciu władzy w Holandii, naziści wydali zakaz działalności miejscowych Świadków Jehowy, których było wówczas około 500. W ciągu następnych miesięcy setki z nich zatrzymano. Uwięzionych torturowano, żeby uzyskać nazwiska ich współwyznawców. Do końca wojny aresztowano ponad 450 Świadków — z tej liczby przeszło 120 straciło życie bezpośrednio z rąk prześladowców.

Pewien holenderski historyk poinformował, że Biuro Oddziału Towarzystwa Strażnica w Holandii ma w swych archiwach „ponad 170 wywiadów na wideokasetach oraz około 200 opisów przeżyć holenderskich Świadków Jehowy, którzy ocaleli z holocaustu. Wszystkie te materiały dowodzą, iż kierowała nimi miłość do Boga i bliźniego”.

Jak podkreśliło kilku mówców, Świadkowie Jehowy, w odróżnieniu od innych grup prześladowanych przez nazistów, mogli łatwo odzyskać wolność — wystarczyło podpisać oświadczenie o wyrzeczeniu się wierzeń. Jednak według zgodnych relacji historyków oraz osób udzielających wywiadów przeważająca większość nie poszła na kompromis, dokonując świadomego i dobrze przemyślanego wyboru, choć alternatywą były cierpienia. Nieliczni podpisali deklarację, ponieważ chcieli zerwać kontakty z ludem Jehowy.

Niektórzy złożyli podpis, nie rozumiejąc w pełni, co oznacza ten krok. W rzeczywistości nigdy nie zamierzali wyrzec się swojej religii. Byli też tacy, którzy sądzili, że mają moralne prawo wprowadzić w błąd prześladowców, by dzięki temu odzyskać wolność i wznowić głoszenie dobrej nowiny. Dopiero w jakiś czas po uwolnieniu zdali sobie sprawę, że podpisując oświadczenie, postąpili źle — niezależnie od pobudek, które nimi kierowały.

Chociaż podjęli tę błędną decyzję, nie zostali odtrąceni przez braci. Po powrocie do swych domów i zborów otrzymali duchową pomoc. W czerwcu 1942 roku w liście adresowanym do holenderskich Świadków miejscowy oddział Towarzystwa Strażnica zachęcał, by bracia starali się zrozumieć, w jakich okolicznościach ci współwyznawcy podpisali oświadczenie, oraz potraktowali ich miłosiernie. I choć dalej trwała okupacja niemiecka, owi byli więźniowie wkrótce znów głosili dobrą nowinę, narażając się na wielkie ryzyko. Niektórych ponownie aresztowano. Za odmowę służby wojskowej jeden z nich został nawet stracony.

Pomimo ogromu cierpień i wieloletniej niebezpiecznej, wyczerpującej działalności podziemnej liczba holenderskich Świadków Jehowy wzrosła z jakichś 500 w roku 1940 do przeszło 2000 w roku 1945, kiedy to okupacja nazistowska się zakończyła. Ich męstwo i całkowite posłuszeństwo wobec Boga stanowią po dziś dzień wspaniałe świadectwo.

[Ilustracja na stronie 25]

Historycy przemawiają do zgromadzonych

[Ilustracja na stronie 25]

Wywiad z Holendrami ocalałymi z holocaustu