Meteora — okazałe filary skalne

„Nie ma nic osobliwszego ani wspanialszego niż ta romantyczna okolica niepodobna do czegokolwiek, co oglądałem wcześniej lub później. (...) Do tych niezwykłych słupów nie sposób porównać niczego, co widziałem w innych górzystych terenach” (angielski podróżnik Robert Curzon, 1849 rok).

GDY zbliżamy się do miasta Kalambaka i pobliskiej wioski Kastraki, położonych na Nizinie Tesalskiej w Grecji, naszym oczom ukazuje się zupełnie niespodziewany widok. Oto kamienny „las”, utworzony z przeszło 20 olbrzymich słupów skalnych — istna dżungla urwistych turni, pnących się w górę na wysokość kilkuset metrów. Ich szczyty zwieńczają klasztory z drewnianymi galeryjkami i dachami wykończonymi gzymsem.

To grecka Meteora — miejsce, gdzie w oryginalne bryły skalne zostały wkomponowane wyjątkowe twory ręki ludzkiej. Według Encyklopedii Powszechnej PWN nazwa „meteora” znaczy ‛zawieszone w niebie’. Odnosi się ona zarówno do grupy słupów skalnych, jak i do przeszło 30 zbudowanych na nich klasztorów. Monolity wznoszą się przeciętnie na wysokość 300 metrów, a najwyższe osiągają około 550 metrów.

W miarę jak się przybliżamy, wieże skalne rzucają coraz dłuższy cień. Słońce przebłyskujące między nimi sprawia, że ten oryginalny krajobraz wciąż się zmienia. Zimą ogromne nagie słupy wyraźnie malują się na tle białej pokrywy śnieżnej.

Jak powstały

Na temat powstania skał Meteory snuje się liczne domysły. Wielu twierdzi, że miliony lat temu nizina, na której znajduje się Meteora, stanowiła dno rozległego jeziora. Według pewnej teorii potężne wstrząsy skorupy ziemskiej spowodowały wypiętrzenie skał. W czasopiśmie Experiment wyjaśniono, że zdaniem części geologów „skały te musiały przybrać obecne kształty pomiędzy rokiem 2000 a 1000 p.n.e.”

Cytowany na wstępie Robert Curzon pisał o Meteorze: „Krawędź masywu górskiego zdaje się wskazywać, że został on odłamany wskutek jakiegoś trzęsienia ziemi lub porwany przez potop, po którym pozostała tylko grupa (...) wysokich, smukłych, gładkich, iglastych słupów”. Co ciekawe, również mitologia starożytnych Greków przypisuje powstanie gór Tesalii potopowi sprowadzonemu przez bogów (Rodzaju 6:1 do 8:22).

Klasztory zawieszone w niebie

Ale bez względu na dzieje geologiczne Meteory wiadomo, że w IX wieku n.e. skały te przykuły uwagę pewnych ludzi. Współcześni alpiniści, którzy wspinają się tutaj za pomocą specjalistycznego sprzętu, chyba najlepiej potrafią pojąć, jakiego wyczynu dokonywali pierwsi eremici osiedlający się w jaskiniach i szczelinach skalnych. Wciąż toczą się dyskusje nad tym, jak na tych praktycznie niedostępnych szczytach zdołano zbudować klasztory.

W jaki sposób w tamtych dawnych czasach docierano do tak wysoko położonych monasterów? „Można było wdrapać się po drewnianych drabinach spuszczanych z wierzchołka albo zostać wwindowanym w sieci wciąganej kołowrotem. W obu wypadkach gość musiał zawierzyć mnichom i ich niepewnym osiągnięciom technicznym” (Meteora — The Rock Monasteries of Thessaly). Były opat, zapytany, jak często zmienia się linę, na której wisi sieć, miał powiedzieć: „Jedynie wtedy, gdy pęknie”. Dopiero w roku 1925 w skałach wykuto schody, które znacznie ułatwiły dojście.

Pierwszymi pustelnikami osiadłymi na wieżach Meteory byli Warnawas, przybyły tu mniej więcej między rokiem 950 a 965 n.e., oraz Andronikos, który przywędrował z Krety w roku 1020. W ich ślady poszli mnisi z terenu całego Bizancjum. W sumie założono 33 wspólnoty zakonne. W XVI i XVII wieku przeżywały one największy rozkwit, ale potem zaczęły podupadać.

„Proszę spojrzeć na nas teraz!” — powiedział z przejęciem przełożony jednego z klasztorów. „Młodzi już nas nie potrzebują!” I rzeczywiście, obecnie zamieszkanych jest tylko sześć monasterów, w tym dwa żeńskie. Na różnych skałach Meteory spotkać można opuszczone siedziby zakonników.

Bogaty dorobek kulturalny

Dzisiaj klasztory na skałach są jednym z najciekawszych punktów na kulturalnej mapie Grecji. Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) wpisała je na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego. Ostatnio rząd grecki podejmuje starania w celu zachowania bogactwa kulturowego Meteory. Odnowione budynki i muzea udostępniono zwiedzającym. Co można w nich zobaczyć?

Oprócz niewielkich ikon, szat liturgicznych czy kodeksów muzycznych znajdują się tam rzadkie manuskrypty biblijne o wartości historycznej. Należy do nich pergaminowy kodeks 591, datowany na lata 861-862 n.e., zawierający rozprawy na temat Ewangelii według Mateusza.

Potężne siły natury ukształtowały doprawdy niezwykle oryginalny krajobraz. Jeżeli kiedyś przyjedziesz do Grecji, dlaczego nie miałbyś zaplanować zwiedzenia Meteory? I nie zapomnij wziąć zapasu filmów — będziesz miał ochotę często sięgać po aparat. (Nadesłane).

[Ilustracje na stronie 16]

Klasztor Świętego Mikołaja Anapfsa

Klasztor Russanu

[Prawa własności]

M. Thonig/H. Armstrong Roberts

[Ilustracje na stronie 17]

Klasztor Świętej Trójcy

Klasztor Wielki Meteoron

[Prawa własności]

R. Kord/H. Armstrong Roberts

[Prawa własności do ilustracji, strona 15]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Prawa własności do ilustracji, strona 16]

Tło: Y. Yannelos/Greek National Tourist Organization