Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Lokaiahn Pohnpei
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • nwt Sohp 1:1-42:17
  • Sohp

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Sohp
  • Paipel—Kawehwehn Sampah Kapw
Paipel—Kawehwehn Sampah Kapw
Sohp

SOHP

1 Mie ohl emen nan sapwen Us me adaneki Sohp.*+ Ih ohl pwung oh loalopwoat men;*+ e kin lemmwiki Koht oh soikala dahme suwed.+ 2 Pwutak isimen oh serepein silimen ipwidiong ih. 3 Uwen tohtohn nah pelinmen kan iei sihpw 7,000, kamel 3,000, kou 1,000* oh dongki* 500, iangahki ladu tohtohie, kahrehda e wiahla aramas me keieu lapalap rehn aramas koaros ni Palimese.

4 Emenemen nah pwutak ko kin wiahda kamadipw ehu ni pein imwe ni rahn me e koasoanehdi.* Re kin luke riarail serepein silimen ko ren iang irail mwenge oh nim. 5 Mwurin ehuehu irekidien kamadipw eh kin imwisekla, Sohp kin ilekla ren kohdo pwe en kasarawihirailla. Eri e kin sangkenei pirida oh wiahda meirong isihs kan+ ong emenemen irail. Pwe Sohp kin nda: “Mwein nei seri ko dipada oh lahlahwe Koht nan ar mohngiong.” Ih met me Sohp kin wia ahnsou koaros.+

6 Eri rahno ahpw leledo me sapwellimen Koht mehlelo ohl akan*+ kohlongodo pwe ren uh mwohn silangin Siohwa,+ oh Sehdan+ pil iang kohlongodo nanpwungarail.+

7 Siohwa eri ketin mahsanihong Sehdan: “Ke kohsang ia?” Sehdan ahpw sapeng Siohwa, patohwan: “I kakahnseli nin sampah oh kohkohseli wasa kan.”+ 8 Siohwa eri ketin mahsanihong Sehdan: “Ke kasawiher Sohp, ei laduwo? Sohte emen nin sampah me duwehte ih. Ih ohl pwung oh loalopwoat men,*+ e kin lemmwiki Koht oh soikala dahme suwed.” 9 Sehdan ahpw sapeng Siohwa, patohwan: “Ia duwe, ma Sohp sohte ale mehkot, e pahn lemmwikihte Koht?+ 10 Komw sou ketikidahr mehn perehpe pwehn pere ih+ oh eh peneinei oh mehkoaros me e ahneki? Komw ketin kapaiadahr eh doadoahk kan koaros,+ oh nah pelinmen kan uhdahn tohtohla nan sahpwo. 11 Eri, komw ketin kapahwei limomwi oh kauwehla mehkoaros me e ahneki. E ahpw uhdahn pahn lahlahwei komwi mwohn silangomwi.” 12 Siohwa eri ketin mahsanihong Sehdan: “Kilang! Mehkoaros me e ahneki mi nan pehmw.* Ihte ke dehpa sair ohlo!” Sehdan eri kohkohieila sang mwohn silangin Siohwa.+

13 Eri ni rahn me nah pwutak ko oh serepein ko wie mwengemwenge oh niminim wain nan imwen riarail pwutak me keieu laudo,+ 14 meninkeder men ahpw kohdo rehn Sohp oh nda: “Kou ko wie deideipwel oh dongki ko wie mwengemwenge limwahrail 15 a ni ahnsowo mehn Sapea kan ahpw peiong kiht oh wahsang mahn ako, oh re kemehkihla ladu ko kedlahs. Ngehite me pitila, kahrehda I kodohng kairehkin komwi.”

16 Nindoken eh wie lokolokaia, a emen ahpw pil kohdo oh nda: “Kisiniei sang Koht* kohdihdo sang nanleng oh lulda nanpwungen sihpw ko oh ladu ko oh isikirailla! Ngehite me pitila, kahrehda I kodohng kairehkin komwi.”

17 Nindoken eh wie lokolokaia, a emen ahpw pil kohdo oh nda: “Mehn Kaldia kan+ wiahda pwihn siluh oh poarehng kamel ko oh wairailsang, oh re kemehkihla ladu ko kedlahs. Ngehite me pitila, kahrehda I kodohng kairehkin komwi.”

18 Nindoken eh wie lokolokaia, a pil emen tohrohr ahpw kohdo oh nda: “Noumw pwutak ko oh serepein ko wie mwengemwenge oh niminim wain nan imwen riarail pwutak me keieu laudo. 19 A kisinieng kehlail ehu pa ipido sang nan sapwtehn, oh e kauwehla keimw pahieu en ihmwo, ihmwo eri pwupwudiong pohn noumw seri ko oh irail mehla. Ngehite me pitila, kahrehda I kodohng kairehkin komwi.”

20 Sohp eri kesihnenda oh tehrpeseng eh likowo oh sehkasang pitenmoange kan; ih eri pwupwudiong nanpwelo oh poaridi 21 oh nda:

“I kilisou kohdo sang nan kapehden inei,

Oh I pahn kilisou pwurala.+

Siohwa me ketikidahr,+ oh Siohwa me ketikihsangehr.

Kaping en kin usehlahte kohwong mwaren Siohwa.”

22 Ni mehkoaros me wiawiher, Sohp sohte dipada de karaunehki Koht mehkot sapwung.*

2 Mwurin mwo, rahno ahpw leledo me sapwellimen Koht mehlelo ohl akan*+ kohlongodo pwe ren uh mwohn silangin Siohwa,+ oh Sehdan pil iang kohlongodo nanpwungarail pwehn uh mwohn silangin Siohwa.+

2 Siohwa eri ketin mahsanihong Sehdan: “Ke kohsang ia?” Sehdan ahpw sapeng Siohwa, patohwan: “I kakahnseli nin sampah oh kohkohseli wasa kan.”+ 3 Siohwa eri ketin mahsanihong Sehdan: “Ke kasawiher Sohp, ei laduwo? Sohte emen nin sampah me duwehte ih. Ih ohl pwung oh loalopwoat men,*+ e kin lemmwiki Koht oh soikala dahme suwed. E kin tengedihongete eh loalopwoat,+ mendahki omw song en kamwakid ie+ I en kauwehla* ih ni soh kahrepe.” 4 Ahpw Sehdan sapeng Siohwa, patohwan: “Aramas koaros kin nsenohki pein irail.* Aramas emen pahn mweidala mehkoaros me e ahneki pwehn doarehla eh mour.* 5 Ahpw, komw ketin kapahwei limomwi oh kauwehla tih oh uduke. E ahpw uhdahn pahn lahlahwei komwi mwohn silangomwi.”+

6 Siohwa eri ketin mahsanihong Sehdan: “Kilang! E mihla nan pehmwen!* Ihte ke dehpa kihsang eh mour!”* 7 Sehdan eri kohkohieila sang mwohn silangin Siohwa oh kalokehki Sohp mpwos kamedek kei*+ sang ni patehn neh leldahla pohn moange. 8 Oh Sohp eri ale diperen sah ohla ehu pwehn korehdki kilio, oh e mwomwohd nan pehs.+

9 En Sohp pwoudo eri ndaiong ih: “Ia duwe, ke tengedihongete omw loalopwoat? Lahlahwe Koht oh mehla!” 10 Ahpw e ndaiong ih: “Ke lokolokaiahn lih salamalam. Dah, kitail pahn alehte dahme mwahu sang Koht mehlelo oh sohte pil ale dahme suwed?”+ Ni mehkoaros me wiawiher, Sohp sohte dipada ni eh lokaia kan.*+

11 Kompoakepahn* Sohp meh silimen ahpw rongada duwen kahpwal koaros me lelohngehr ih, oh emenemen kohsang nan eh wasa—Elipas+ mehn Deman, Pildad+ mehn Suhah+ oh Sopahr+ mehn Naama. Irail eri pwungkihda ren tuhpene pwe ren kohla kansenamwahwih Sohp oh kasalehda ar poakehla ih. 12 Ni ar kilangada Sohp sang wasa doh, re sohte kak kasawihada me iei ih mwo. Re ahpw tepida sengiseng ni ngihl laud oh tehrpeseng ar likou kan, oh re sipedadahng pwelpar nan wehwe oh pohn moangarail kan.+ 13 Irail eri mwohndi reh nanpwelo erein rahn isuh oh pwohng isuh. Sohte me ndaiong ih lepin lokaia ehu, pwe re kilang me eh medeko uhdahn laud.+

3 Mwurin met, Sohp ahpw tepida koasoi oh keriahla rahn me e ipwidi.*+ 2 Sohp ahpw nda:

 3 “Rahn me I ipwidio en sohrala,+

Oh pil nipwong me emen nda: ‘Lih emen liseiankidahr pwutak emen!’

 4 Rahno en rotorotala.

Koht me ketiket powe en dehr ketin nsenohki rahno;

Marain en dehr dakerada rahno.

 5 Wasa me keieu rotorot* en pwurehng alehdi rahno.

Depwek en keteu ehu en kipehdi rahno.

Sohte lipilipil dahme kin karotongehla rahno en kamasakada.

 6 Rotorot en kipehdi pwohngo;+

Pwohngo en dehr peren nanpwungen rahn akan erein sounpar ehu,

Oh en dehr wia kisehn ehu sounpwong kan.

 7 Ei uhdahn! E pahn mwahu ma sohte emen ipwidi nipwongo;

Weriwer en peren en dehr pwarada nipwongo.

 8 Irail me kin keriahla rahno en keriahla pwohngo,

Irail me kak kapwourada Lepaiadan.*+

 9 Usuhn pwohngo en rotorotala;

Pwohngo en awiawih mwahl marain en ni rahn,

Oh en dehr kilangedi lingen nin sohrahn.

10 Pwe pwohngo sohte ritingedi wenihmwen kapehden inei;+

De pil ekihsang mesei kat kahpwal.

11 Dahme I sohte mehkihlahte ni ei ipwidio?

Dahme I sohte sohralahki ni ei kohsang nan kapehden inei?+

12 Dahme kahrehda ei nohno kolokol ie pohn kepe kan

Oh kadihdihkin ie eh dihdi kan?

13 Pwe ma I mehla ahnsowo, met I pahn wie wonohn sohte kedirepwki mehkot;+

I pahn wie memeir oh komkommoal+

14 Rehn nanmwarkien sampah kan oh nair sounkaweid kan,

Me kauwadahng pein irail wasa kan me met tehnlahr,*

15 De rehn nein nanmwarki pwutak kan* me naineki kohl,

Me imwarail kan direkihla silper.

16 De dahme kahrehda I sohte duwehte seri iohla me sohte sansal,

Duwehte seri kan me saikinte kilangada marain?

17 Aramas suwed pil solahr mwoarong wasao;

Me pwangada pil komkommoal wasao.+

18 Me selidi kan koaros ehupene komkommoal wasao;

Re sohte kin rong ngilen me kin idingohng irail ren doadoahk.

19 Me tikitik kan oh me lapalap kan duwepenehte wasao,+

Oh lidu men kin saledeksang eh soumas.

20 Dahme kahrehda e ketikihong me kin lokolok marain

Oh mour ong irail me nsensuwed laud?+

21 Dahme kahrehda re kasikasik mehla, ahpw e sohte leledo?+

Re kin rapahki mehla laudsang dipwisou kesempwal kan me ekiekla,

22 Irail kan me kin pereperen kowahlap,

Me kin peren ni ar diarada sousou.

23 Dahme kahrehda e ketikihong marain aramas emen me salongala,

Me Koht ketin kelehdi?+

24 Pwe wiliepen kenei mwenge iei ei sengloal,+

Oh ei ingihngtik+ kin wudekiei duwehte pihl.

25 Pwe dahme I kin perki lelohngiehier,

Oh dahme I kin masak wiawihongiehier.

26 I solahr ahneki popohl, meleilei oh kommoal,

Ahpw kahpwal kin wiewiawi.”

4 Elipas+ mehn Demano eri sapengki:

 2 “Ma emen kin song en lokaiaiong uhk, ke pahn sohla kak kanengamah?

Pwe ihs me kak uhdihsang lokaia?

 3 Mehlel, ke kapwungalahr me tohto,

Oh ke kin kakehlakahda me luwet akan.

 4 Omw lokaia kan kin pwekada emen me dipekelekel,

Oh ke kin kakehlakahda irail me pwukiarail kan kospene.

 5 Ahpw met e lelohnguhkehr, oh ke pwuriamweikihla;*

E sair uhk, oh ke pwunodada.

 6 Omw lemmwiki Koht sou kin kahrehiong uhk en likih ih?

Omw elen loalopwoat+ sou kin kihong uhk koapworopwor?

 7 Menlau tamataman: Mie aramas soh dipe men me sohrala?

Iahd me aramas pwung men mwomwla?

 8 Nin duwen me I kilangehr me irail me deipwelihada* dahme kamedek

Oh irail me kamwarak kahpwal, pahn dolung soahngtehieu.

 9 Sang ni angin doauesen Koht re kin sohrala,

Oh sang ni angin sapwellime engieng re kin imwisekla.

10 Laion kin wer, oh laion pwulopwul kin ngiringir,

Ahpw pil ngihn laion kehlail kan* kin ohla.

11 Laion men kin sohrala pwehki sohte seike,

Oh wahn laion kan kin mwarahkpeseng.

12 Mahsen pwoat ahpw lelohng ie ni rir,

Oh ngilen mwenginingin en mahseno ahpw peidohng ni salengeiet.

13 Nipwong, ni ahnsou me aramas akan meirkelikla,

I ahnekihda kaudiahl kan me kapwunodehda ei madamadau,

14 Rerrer ni masak laud ahpw kipeiehdi,

Me audehkihda tih kat koaros masak.

15 Mehkot ehu* ahpw kote mwohn meseiet;

Ndin kiliet ahpw uhkihda.

16 Apeo ahpw uhdi,

Ahpw I sohte kasawihada mwomweo.

Mwomwen mehkot mi mwohn mesei kat;

Wasao meleileidi, oh I ahpw rongada ngihl ehu:

17 ‘Ia duwe, aramas kak pwungsang Koht?

Aramas emen kak mwakelekelsang Sounwiepeo?’

18 Kilang! E sohte kin ketin likih sapwellime ladu kan,

Oh e kin ketin diarada sapwung rehn sapwellime tohnleng kan.*

19 Ia uwen eh pil pahn ketin wia soahngohte ong irail kan me kin kousoan nan ihmw pwehl,

Me ar poahsoan kin mi nan pwelpar,+

Me mengei en mwutpene duwehte kariskahn!*

20 Re kin mwutpene douluhl sang nimenseng lel nin soutik;

Re kin sohrala kohkohlahte, oh sohte me kin nsenohki.

21 Re sou kin duwehte impwal ehu me sahl kan weweikdahsang?

Re kin mehla ni ar sohte ahneki erpit.

5 “Menlau, likwer! Mie me pahn sapeng uhk?

Ihs rehn me sarawi kan me ke pahn sohpeilahng?

 2 Pwe lingeringer pahn kemehla me pweipwei men,

Oh peirin pahn kemehla me kin mwadang kamehlele soahng koaros.

 3 I kilangehr me pweipwei men eh pweida,

Ahpw ni soh kasikpe eh wasahn kousoan riahla.

 4 Nah seri kan sohte pereparail,

Oh re lokolok ni ewen kelen kahnimwo,+ ni eh sohte me pahn doareirailla.

 5 Me duhpek men kin kangala dahme e dolungada,

E pil kin ale mehnda ma e mi nanpwungen dihpw tekatek kan,

Oh ar kepwe kan kin kulsang.

 6 Soahng kamedek kan sohte kin wosada sang nan pwelpar,

Oh kahpwal sohte kin keirda sang nanpwel.

 7 Aramas kin ipwidiong nan apwal,

Duwehtehte diperen kisiniei kan ar kin pihrda.

 8 Ahpw I pahn peki rehn Koht,

Oh I pahn patohwanohng Koht ei repenpwung,

 9 Ong Ih me kin ketin wiewia soahng kan me laud oh soahng kan me sohte emen kak wehwehki,

Soahng kapwuriamwei kan me sohte kak wadawadedi.

10 E kin ketin kamwerehdi keteu pohn sampah

Oh ketin kadarodo pihl pohn mwaht akan.

11 E kin ketin kasapwilada me tikitik kan,

Oh doarehla me pahtoula men pwehn komourala.

12 E kin ketin kasapwungehla pilahn en me mwersuwed kan,

Pwe ar doadoahk kan en dehr pweida.

13 E kin ketin lidipihedi me loalokong kan nan ar widing kan,+

Pwe ar koasoandi kan en sapwungala.

14 Re kin tuhwongedi rotorot nin rahn,

Oh re kin dedehmseli wasa nin souwas likamwete e nipwong.

15 E kin ketin kapitala aramas sang ni kedlahs en awarail kan,

Oh kin ketin kapitala me semwehmwe kan sang nan pehn me kehlail,

16 Pwe en mie koapworopwor ong me tikitik kan,

Ahpw ewen me suwed kan kin tokedi.

17 Kilang! Meid peren aramas me Koht kin ketin panawih;

Eri dehr soikala kaweid en me Keieu Manamano!

18 Pwe e kin ketin kahrehda medek, ahpw e kin ketin kidimpene ohla;

E kin ketin kauwehla, ahpw e kin ketin kamwahwihala sang nin lime kan.

19 E pahn ketin kapituhkala sang kahpwal weneu kan,

Pil me keisuhwo sohte pahn kamedekeiukala.

20 Erein lehk lapalapo e pahn ketin kapituhkala* sang mehla,

Oh sang ni manaman en kedlahs pwoat erein mahwen.

21 Koht pahn ketin doareiukasang loh kamedek me duwehte mehn wowoki ehu,+

Oh ke sohte pahn masak kamwomwala ni eh pahn leledo.

22 Ke pahn kouruhrki kamwomwala oh duhpek,

Oh ke sohte pahn masak mahn lawalo en sampah kan.

23 Pwe takai en nan mwahto sohte pahn kamedekeiukala,*

Oh mahn lawalo kan en nan mwahto pahn ahneki popohl rehmw.

24 Ke pahn ese me omw impwalo sohte keper,*

Oh sohte mehkot pahn salongala ni omw dawih omw mohs.

25 Ke pahn naineki seri tohto,

Oh kadaudokomw kan pahn tohtohla duwehte dihpw en sampah.

26 Ke pahn kehlailte ni omw kohla nan sousou,

Duwehte kapakap en krein* kan ar rikirikpene ni ahnsawi.

27 Kilang! Se ropadahr met, oh e mehlel.

Rong oh pwungki.”

6 Sohp eri sapengki:

 2 “Ma ei pwunod+ kak uhdahn tenekda

Oh kohdahte pohn mehn tenek iangahki ei kahpwal!

 3 Pwe met e toutousangehr pihk en nansed.

Ihme kahrehda ei lokaia kan lokaia mwahl kei.+

 4 Pwe arep kan en me Keieu Manamano doakoaiehdier,

Oh I niminim ar pwoisin;+

Soahng kamasepwehk kan sang rehn Koht ireklahr pwehn uhwong ie.

 5 Ia duwe, dongki lawalo men+ pahn weriwer ni eh mie kene dihpw,

De kouwol men pahn ingihng ni eh mie kene tahpw?

 6 Ia duwe, ke kak tungoale mwenge nampil me sohte soahl,

De mie nemen meteitei en melou* pwoat?

 7 I kahng sair soahng pwukat.

Re duwehte mwenge me ohla.

 8 Ei pekipek en pweida

Oh Koht en ketin kapwaiada ei ineng!

 9 Koht en ketin kupwurki kamwuteiepene,

Oh en ketin kapahla lime oh kasohreiehla!+

10 Pwe pil met pahn wadohng ie nsenamwahu;

I pahn lusuluski peren mendahki medek me sohte kin uhdi,

Pwe I sohte soikala mahsen kan en Koht Sarawi.+

11 Ia duwe, mie ei kehl pwe I en awiawihte?+

Oh imwila dah me awiawih ie, pwe I en momourte?*

12 Ei kehl duwehte takai?

De udukei wiawihkihda prons?

13 Mie mehkot me I kak sewesehki pein ngehi

Ni sawasepei koaros ar sohrasang ie?

14 Mehmen me koledihsang eh limpoak loalopwoat ong ienge men+

Sohla pahn lemmwiki me Keieu Manamano.+

15 Kompoakepahi* kan kin widing+ duwehte piletik en ahnsoun kopou,

Duwehte piletik kan en ahnsoun kopou me kin madada.

16 Piletik kan rotorotkihla aihs,

Oh sinoh me peipeseng ekiekla nan piletik kan.

17 Ahpw ni ahnsoun karakar e kin sohla pihl nan piletik oh sohrala;

Ni eh kin karakarada, piletik kan kin madada.

18 Alarail kan kin wetseli;

Re kin pwiliwei nan sapwtehn oh sohrala.

19 Pwihnen seiloak en Tima kan+ kin rapahki mepwukat;

Sounseiloak kan sang Sipa*+ awiawih mepwukat.

20 Re namenekla pwehki ar koapworopwor eh sapwungala;

Re kodohngete wasao pwe ren nsensuwedla.

21 Pwe ih mwomwen kumwail ong ie met;+

Kumwail kilangehr kamasepwehk en ei lokolok, oh kumwail masepwehkada.+

22 Dah, mie pak I nda, ‘Kidohng ie mehkot,’

De peki kumwail en wiahda kisakis ehu ong ie sang amwail kepwe kan?

23 Mie pak I peki I en poadoandoarla sang nan pehn imwintihti men

De pitila* sang sounkalokolok kan?

24 Kumwail padahkih ie, oh I pahn nennenla;+

Kumwail sewese ie pwe I en wehwehki ei sapwung.

25 Lokaia mehlel sohte kamedek!+

Ahpw kamwahu dah me kak dierek nan amwail peneu?+

26 Ia duwe, kumwail kin koasoakoasoane en panawih ei lokaia kan,

En ohl tihwohla men koasoi kan,+ me kisinieng kin ipirala?

27 Kumwail pil kin usuhski me sepwoupwou men+

Oh netikihla* kompoakepahmwail men!+

28 Eri kumwail sohpeido oh kilang ie,

Pwe I sohte pahn lokaia likamw ong ni masamwail kan.

29 Menlau, kumwail pwurehng medewe—kumwail dehr kadeik ie ni sapwung—

Ei, kumwail pwurehng medewe, pwe ei pwung mihmihte rehi.

30 Ia duwe, loweiet kin koasoakoasoia mehkot me sohte pwung oh pahrek?

Pahn ngatangatei sohte kin ese me mie mehkot sapwung?

7 “Mour en aramas nin sampah sou duwehte doadoahk idihd kan,

Oh eh rahn akan sou duwehte en tohndoadoahk alahlda men?+

 2 Rasehng lidu men, e kin kasikasik wasa mwete,

Oh rasehng tohndoadoahk alahlda men, e kin awiawih pweine.+

 3 Kahrehda erein sounpwong tohto ei mour sohte katepe

Oh I kin wie nsensuwed pwohng tohto.+

 4 Ni ei kin wendi I kin idek, ‘Iahd me I pahn pwourda?’+

Ahpw ni pwohngo eh kin wie reireila, I kin wekiwekidekseli lao lel nin sohrahn en rahno.*

 5 Udukei direkilahr mwesenloang kan oh mwodol en pwehl kan;+

Kiliet direkilahr rihpw kan oh nahn.+

 6 Ei rahn akan kin imwisekla mwadangasang en sounpahda likou men eh kin kamwakid nah dikek,+

Oh rahn ako kin imwisekla ni sohte koapworopwor.+

 7 Maing Koht, komw ketin tamataman me ei mour duwehte kisinieng,+

Me meseiet sohte pahn pwurehng kilangedi peren.*

 8 Mas me kin kilikilang ie ahnsou wet sohla pahn kilang ie;

Mesomw kan pahn rapahkin ie, ahpw I pahn sohralahr.+

 9 Rasehng depwek ehu me kin sosohrala oh sohla mie,

Me kin kohdihla nan Sousou* sohte kin pwuradahdo.+

10 E sohla pahn pwurodo ni imweo,

Oh e pahn manokonokla nan eh wasa.+

11 Kahrehda, I sohte pahn irehdi eweiet.

I pahn koasoi pwehki medek me I pehm nan mohngiongi;*

I pahn kaulim nan ei nsensuwed laud!+

12 Ia duwe, ngehi sehd de mahn kalaimwun en nansed men,

Me komw ketikihdihki sounsilasil men en sile ie?

13 Ni ei nda, ‘Ma I wendi, met pahn kansenamwahwih ie;

Ei pehto pahn sewese katikala ei nsensuwed,’

14 Komwi ahpw ketin kamasangkin ie ouraman kan

Oh kamasangkin ie kaudiahl kan,

15 Kahrehda I pahn pilada I en mwopwula,

Ei, I pahn pilada mehla sang ei pahn momour nan paliwar wet.*+

16 I kailongki ei mour;+ I sohte men momour.

Komw ketin piseksang ie, pwe ei rahn akan duwehte esingek ehu.+

17 Dahkot aramas pwe komwi en ketin nsenohki ih

Oh tetehk* ih?+

18 Dahme kahrehda komw kin ketin kasawih ih nimenseng koaros,

Oh ketin song ih ahnsou koaros?+

19 Komw sou ketin sohpeisang ie

Oh piseksang ie ahnsou kis pwe I en kak kadallehla pilen eweiet?+

20 Ma I dipadahr, ia duwen ei kak kamedekei komwi, Sounkasawih aramas akan?+

Dahme komwi ketin wiahkin ie omwi mehn akpeinen?

I wia wisik toutou ehu ong komwi?

21 Dahme komw sohte kupwur mahkikihong ei kauwehla kosonned

Oh sohte ketin meliehla ei sapwung?

Pwe ni ahnsou keren I pahn wendi nan pwelpar,+

Oh komwi pahn ketin rapahkin ie, ahpw I pahn sohrala.”

8 Pildad+ mehn Suhaho+ eri sapengki:

 2 “Ia erein omw pahn koasoakoasoi duwehte met?+

Lokaia kan me kohsang nan ewomw rasehng kisinieng kehlail ehu!

 3 Ia duwe, Koht pahn ketin kasapwungehla pwung pahrek,

De me Keieu Manamano pahn ketin kasapwungehla dahme pwung?

 4 Ma noumw seri kan wiahda dihp ong ih,

E ketin kalokehkin irail ar uhwong;

 5 Ahpw ma ke sohpeiongete Koht+

Oh peki rehn me Keieu Manamano kupwuramwahu,

 6 Oh ma ke uhdahn mwakelekel oh pwung,+

E pahn ketin tehk uhk

Oh kapwuredohng uhk omw irair en mahso.

 7 Oh mendahki omw tepida sohte wedomw,

Omw ahnsou kohkohdo pahn uhdahn pweida.+

 8 Menlau idek rehn dih en mahs ako,

Oh tehk kanahieng duwen soahng kan me ar pahpa ko diarada.+

 9 Pwe kitail ipwidihte aio, oh kitail sehse mehkot,

Pwehki atail rahn akan nin sampah rasehng mwete ehu.

10 Re sou pahn padahkihiuk

Oh ndaiong uhk dahme re ese?*

11 Ia duwe, tuhke papairus pwoat pahn reireila wasa me sohte lehpwel?

Ahlek pwoat pahn reireila ni eh sohte pihl?

12 Ni ar saikinte masalpeseng oh saikinte paldi,

Re pahn mengila mwohn tuhke teikan.

13 Ih met imwilahn* koaros me kin manokehla Koht,

Pwe koapworopwor en aramas me kin pohnsehse Koht* pahn sohrala.

14 Dahme e kin koapworopworki sohte katepe

Oh dahme e kin likih luwet duwehte pesen likan ehu.*

15 E pahn idengekla pohn eh pesen likano,* ahpw e pahn ohla;

E pahn song en koledi pesen likano, ahpw e sohte pahn mihmihte.

16 E rasehng tuhke wisekesek pwoat pahn ketipin,

Oh rah kan kohpeseng nan mwetuwel.+

17 Kalewe kan kin duwalong nan koasoakoasoak en takai kan;

E kin rapahki ihmw ehu nanpwungen takai kan.*

18 Ahpw ni eh usuhsda sang nan eh wasa,

Wasao pahn kahmahmkihla ih oh nda, ‘Sohte pak ehu I kilang uhk.’+

19 Ei, ih mwomwen eh pahn sohrala;*+

Tuhke teikan ahpw pahn wosada sang nan pwelpar.

20 Koht sohte mwahn pahn ketin soikala irail kan me kin kolokol arail loalopwoat;*

De pil e sohte pahn ketin utung* aramas suwed kan,

21 Pwe e pahn ketin pwurehng wiahiong uhk ken kouruhr

Oh weriwerki peren.

22 Irail me kin kailongkin uhk pahn namenekla,

Oh impwal en me suwed kan pahn sohrala.”

9 Sohp ahpw sapengki:

 2 “Ni mehlel I ese me soahng pwukan mehlel.

Ahpw ia duwen aramas emen eh kak nda me e pwung mwohn silangin Koht?+

 3 Ma aramas emen men akamaiong Ih,*+

Aramaso sohte kak sapengala ehu sapwellime iren keinemwe kan pahn pak kid.

 4 E ketin sapwellimanki erpit* oh manaman kehlail.+

Ihs me kak pelianda ih oh sohte ohla?+

 5 E kin ketin kamwakid* nahna kan ni eh sohte me ese;

E kin ketin wekidedi nahna kan nan sapwellime engieng.

 6 E kin ketin itikada sampah sang nan dewe,

Pwe uhren sampah kan en rerada.+

 7 E kin ketin kehkehlikiong ketipin en dehr marainpeseng

Oh ketin irehdi lingen usu kan;+

 8 Pein ih me kin ketin katehlapahla nanleng,+

Oh e kin ketin tiakedi ilok ileile kan en nansedo.+

 9 E ketin wiahda pwihnen usu Ahs,* Kesil* oh Kaima,*+

Oh pwihnen usu kan en palieir en pahnlahng;*

10 E kin ketin wia soahng kan me laud oh soahng kan me sohte emen kak wehwehki,+

Soahng kapwuriamwei kan me sohte kak wadawadedi.+

11 E kin ketin keid limwahi, oh I sohte kak kilang ih;

E kin ketin alu daulih ie, ahpw I sohte kasawihada.

12 Ni eh kin ketin adihada mehkot, ihs me kak pelianda?

Ihs me kak patohwanohng ih, ‘Dahme komw ketin wiewia?’+

13 Koht sohte pahn ketin irehdi sapwellime engieng;+

Pil sounsawaspen Reap*+ pahn poaridiong ih.

14 I uhdahn anahne kanahieng ni ei pahn sapeng ih

I anahne pilada ei lokaia kan ni keneinei pwe I en akamaiong ih.

15 Mehnda ma ngehi me pwung, I sohte pahn sapeng ih.+

Ihte me I kak wia iei peki kadek kalahngan sang rehn ei sounkopwung.*

16 E pahn ketin sapeng ie ma I likweriong ih?

I sohte kamehlele me e pahn ketin karonge ie,

17 Pwe e kin ketin kamwutehkiniepene melimel ehu

Oh kin katohtohwehla ei ohla kan ni soh kahrepe.+

18 E sohte kin ketin mweidohng I en esingek;

E kin ketin usehlahte audehkiniehda soahng katik kan.

19 Me pid duwen manaman, Koht me kehlail.+

Me pid duwen pwung pahrek, e kin ketin mahsanih: ‘Ihs me kak kapeidakih ie?’*

20 Ma ngehi me pwung, eweiet pahn kadeik ie;

Mehnda ma I kolokol ei loalopwoat,* e pahn ketin mahsanih me I dipan.*

21 Mehnda ma I kolokol ei loalopwoat,* I sohte koapworopworki pein ngehi;

I pwangahki* ei mouret.

22 Koaros duwepenehte. Ihme kahrehda I nda,

‘E ketin kamwomwala me mwakelekel* oh pil me suwed.’

23 Ma luwair ehu pahn kahrehda mehla ni soh kasikpe,

E pahn ketin kiparamatki me mwakelekel men eh sohla eh koapworopwor.

24 E ketikihongehr sampah nan pehn me suwed;+

E kin ketin perehla mesen sounkopwung en sampah kan.

Ma kaidehn ih, a e pahn ihs?

25 Eri ei rahn akan marahrahsang meninkeder men;+

Rahn ako tangdoaui ni ar sohte kilangedi me mwahu.

26 Rahn ako marahra rasehng pwoht ahlek kan,

Rasehng ikel kan me pihrdiong pohn seikarail kan.

27 Ma I nda, ‘I pahn manokehla ei kaulim,

I pahn wekidala mwomwen mesei oh perenda,’

28 I pahn kin masepwehk pwehki ei medek kan koaros,+

Oh I ese me komw sohte pahn ketin wiahkin ie me mwakelekel men.

29 E pahn dierek me I dipan.*

Eri dahme kahrehda I en nannantihki en kadehdehda me sohte dipei?+

30 Ma I duhduhki pihl sang sinoh me peipeseng,

Oh I kamwakelehkihda pehi kat sohpw,*+

31 Eri komw pahn ketin kaduh ie nan pwoahr en pwehl ehu,

Kahrehda pil ei likou kan pahn sautkin ie.

32 Ih kaidehn aramas emen me duwe ie pwe I en kak patohwan sapeng ih,

Pwe sen kak ehu ketila nan mwoalen kopwung.+

33 Sohte emen me pahn wiahda pilipil* nanpwungat,

Me kak wia at sounkopwung.*

34 Ma e pahn ketin tokedihsang eh kin wokih ie*

Oh sohte mweidohng sapwellime mwekid kamasepwehk kan en kamasak ie,+

35 Eri I pahn patohong ih ni soh masak,

Pwe kaidehn audepen kapehdiet en masak koasoi.

10 “I kailongki ei mour.+

I pahn kasalehda ei kaulim kan.

I pahn koasoi nan ei nsensuwed laud!

 2 I pahn patohwanohng Koht: ‘Komw dehr ketin mahsanih me I dipan.

Komw mahsanihong ie dahme kahrehda komw kin ketin pepeiong ie.

 3 Komw kin ketin paiekihda omwi kin kaloke,

Oh mwamwahliki wiepen nin limomwi kan+

Ni omwi kin ketin kupwurperenki kaweid en me suwed?

 4 Komw ketin sapwellimanki mesen aramas,

De komw kin ketin mahsanih wasa duwehte aramas eh kin kilang wasa?

 5 Omwi rahn akan kin duwehte en aramas ar rahn akan,

De omwi sounpar akan kin duwehte en aramas men sounpar,+

 6 Pwe komwi en ketin rapahki ei sapwung

Oh raparapahki dipei?+

 7 Komw ketin mwahngih me sohte dipei;+

Oh sohte me kak doareiehsang nin limomwi.+

 8 Nin limomwi kan me ketin wiaiehda,+

Ahpw met komw pahn ketin kauweiehla douluhl.

 9 Komw kupwurkalahngan oh ketin tamataman me komw ketin wiaiehda sang pwehl,+

Ahpw met komw pahn ketin wiahiong ie I en pwuralahng pwelpar.+

10 Komw sou ketin wudekihiehdi rasehng milik

Oh katenihiehla rasehng sihs?

11 Kili oh uduk me komw ketin kalikawihkiniehda,

Oh tih kan oh sahl kan* me komw ketin pahkihda paliwereiet.+

12 Komw ketikihongieier mour oh limpoak loalopwoat;

Komw ketin silehdier oh apwalih ie.*+

13 Ahpw komw ketin koasoakoasoane en wia mepwukat ni rir.*

I ese me mepwukat kohsang rehmwi.

14 Ma I dipada, komw pahn ketin mwasamwasahn ie,+

Oh komw sohte pahn ketin mahkohng ei sapwung.

15 Ma I dipada, meid suwediong ie!

Oh mehnda ma I sohte dipada, I sohte kak sarada,+

Pwe I direkilahr soh wahu oh lokolok.+

16 Ma I sarada, komw pahn ketin pwakih ie duwehte laion men+

Oh pwurehng uhkihong ie sapwellimomwi manaman.

17 Komw kin ketikihdo sounkadehde kapw kan me uhwong ie

Oh kalaudehla omwi engieng pahi,

Duwehte ehu kahpwal mwurinte ehu eh kin lelohng ie.

18 Eri dahme kahrehda komw ketin waiehdohsang nan kapehden ineio?+

Konehngete I en mehla mwohn emen eh pahn kilang ie.

19 E pahn mwomwen me I sohte mwahn mie;

I pahn inensangete nan kapehden ineio kolahng nan sousou.’

20 Ei rahn akan sou malaulau?+ En ketin piseksang ie;

Koht en ketin sohpeisang ie, pwe I en kak diar ekis saledek*+

21 Mwohn ei pahn kohkohla—oh I sohte pahn pwurodo+—

Nan sahpw me keieu rotorot,*+

22 Nan sahpw me uhdahn rotorot,

Sahpw ehu me rotorot mosul oh liseliping,

Wasa me marain pil duwehte rotorot.”

11 Sopahr+ mehn Naamao ahpw sapengki:

 2 “Ia duwe, lokaia pwukat koaros sohte pahn pasapengla,

De lokaia tohto pahn kahrehiong emen en pwungla?*

 3 Ia duwe, omw lokaia soh katepe kan pahn katokehdi aramas?

Sohte me pahn lipwoarehkin uhk omw lokaiahn kepit kan?+

 4 Pwe ke nda, ‘Ei padahk me min,+

Oh I mwakelekel mwohn silangomwi.’+

 5 Ahpw ma Koht pahn ketin mahsen

Oh ketin mahsanihong uhk,+

 6 Eri e pahn ketin kasalehiong uhk soahng rir kan duwen erpit,

Pwe mie soahng tohto kitail kak sukuhlki duwen erpit mehlel.

Eri ke pahn esehda me Koht kin ketin mweidala ekei omw sapwung kan en manokonokla.

 7 Ke kak diarada ire loal kan duwen Koht

De diarada soahng koaros duwen* me Keieu Manamano?

 8 Erpit ileilehsang nanleng. Dahme ke kak wiahda?

Erpit loalsang Sousou.* Dahme ke kak ese?

 9 Erpit reireisang sampah

Oh tehlapasang sehd.

10 Ma e ketin keidido oh koledi emen oh walahng mwoalen kopwung,

Ihs me kak pelianda?

11 Pwe e ketin mwahngih ni aramas ar kin widing.

Ni eh kin ketin mahsanih dahme suwed, e sou pahn ketin tehk met?

12 Ahpw aramas me sohte audepen moange pahn wehwehki

Ihte ni ahnsou me dongki lawalo men kak naitikihada aramas men.*

13 Ma ke pahn kaunopada mohngiongomw

Oh kapahdahla pehmw kan rehn Koht.

14 Ma pehmwen kin wia me suwed, eri kadohwanewei,

Oh dehr mweidohng me suwed en mi nan omw impwal kan.

15 Eri ke pahn kak sarada ni omw sohte namenek;

Ke pahn kak kesihnenda teng ni omw sohte masepwehk.

16 Eri ke pahn manokehla omw kahpwal;

Ke pahn manokehla rasehng pihl me pwiliwei daulihiuk.

17 Omw mour pahn marain sang nin souwas;

Pil ahnsoun rotorot nan omw mour pahn duwehte nimenseng.

18 Ke pahn nsenamwahu pwehki mie koapworopwor,

Oh ke pahn kilengseli oh wendi ni omw sohte pahn perki mehkot.

19 Ke pahn wendi, ni eh sohte me pahn kamasak uhk,

Oh aramas tohto pahn men kenikenla rehmw.

20 Ahpw mesen aramas suwed pahn ediedla;

Oh re sohte pahn diar wasa me re kak pitila ie,

Oh ihte ar koapworopwor iei en mehla.”+

12 Sohp eri sapengki:

 2 “Mehlel kumwail me ese soahng tohto,*

Oh erpit pahn iang kumwail mehla!

 3 Ahpw I pil ahneki koahiek en wehwehki ire kan.*

I sohte mihla pahmwail.

Ihs me sehse soahng pwukat?

 4 I wiahla mehn kepit ong iengei kan,+

Pwehki I kin likweriong Koht oh kasikasik pasapeng.+

Aramas kin kouruhrki me pwung oh sohte karaunpe men.

 5 Aramas me sohte kin pwunodki mehkot kin mwamwahliki irail kan me kin ahneki kahpwal,

Re kin medewe me met ongete irail me nehrail kan sohte tengeteng.*

 6 Mie popohl nan impwal en sounpirap kan,+

Oh irail me kin kahngiangihada Koht sohte kin perki mehkot,+

Irail me kin kolokol ar koht kan.

 7 Ahpw, menlau idek rehn mahn akan oh re pahn padahkihong uhk;

Pil rehn menpihr en pahnlahng kan, oh re pahn ndaiong uhk.

 8 De tehk* sampah, oh e pahn padahkihong uhk;

Oh mwahmw en nansed akan pahn padahkihong uhk.

 9 Ihs nanpwungen mepwukat koaros me sehse

Me nin limen Siohwa me ketin wiahda met?

10 Mour en soahng koaros me momour kin mi nin lime

Oh esingek* en aramas koaros.+

11 Ia duwe, saleng sou kin kasawih lokaia kan

Duwehte loh* eh kin song nemen mwenge?+

12 Erpit sou kin dierek rehn me mah kan,+

Oh koahiek en wehwehki sou kin kohsang mour werei?

13 Mie erpit oh roson rehn Koht;+

E ketin sapwellimanki kaweid oh kupwurokong.+

14 Ni eh kin ketin karangkehdi mehkot, e sohte kak onohnsapahlda;+

Dahme e ketin ritingedier, sohte emen kak ritingada.

15 Ni eh kin ketin kapweiekidi pihl kan, soahng koaros kin madada;+

Ni eh kin ketin kadarirailla, re kin kipehdi sampah.+

16 Mie kehl oh erpit mehlel reh;+

Me pahn salongala oh me kin kahrehiong meteikan ren salongala mi pahn sapwellime manaman;

17 E kin ketin wiahiong sounkaweid kan ren adasi,*

Oh e kin ketin wiahiong sounkopwung kan ren mwomwen pweipwei.+

18 E kin ketin sapwadada pirapir kan me nanmwarki kan pirehdi,+

Oh e kin ketin pirehkihpene mehn kateng ehu ni lukoparail kan.

19 E kin ketin wiahiong samworo kan ren alu adasi,+

Oh e kin ketin kasapwildi irail kan me ar kaunda poadada teng;+

20 E kin ketin katokehdi en sounkaweid likilik kan ar koasoi

Oh ketikihsang koahiek en madamadau en ohl mah kan;

21 E kin ketin kanamenekihala me lapalap akan,+

Oh e kin ketin wiahiong me kehlail kan ren luwetala;*

22 E kin ketin kasalehda soahng loal kan sang nan rotorot,+

Oh e kin ketikihdo rotorot mosul nan marain;

23 E kin ketin wiahiong wehi kan ren kehlailla pwe en ketin kamwomwirailla;

E kin ketin kalaudehla wehi kan, pwe en ketin kalipeirailla.

24 E kin ketikihsang en kaunen aramas akan ar koahiek en wehwehki*

Oh ketin wiahiong ren kohkohseli nan wasa tehn kan me sohte ahl.+

25 Re kin dedehmseli nan rotorot,+ wasa me sohte marain;

E kin ketin wiahiong ren kohkohseli duwehte aramas sakau kan.+

13 “Ei, mesei kat kilangehr mepwukat koaros,

Salengeiet rongehr oh wehwehki met.

 2 Dahme kumwail ese, I pil ese;

I sohte mihla pahmwail.

 3 Pwe ong ie, e pahn mwahu ma I patohong me Keieu Manamano;

I men kasalehda ei repenpwung rehn Koht.+

 4 Ahpw kumwail iriskiniehla likamw kan;

Kumwail koaros toahkte soh katepe kei.+

 5 Ma kumwail nennenla douluhl,

Met pahn kasalehda me kumwail me erpit.+

 6 Menlau, kumwail rong ei akupwung kan,

Oh tehk kanahieng ni ei kasalehda ei repenpwung.

 7 Ia duwe, kumwail pahn kin koasoia mehkot me sohte pwung oh pahrek pwehn uhpalihki Koht,

Oh kumwail pahn kin koasoi likamw pwehn wia kamwahupe?

 8 Ia duwe, kumwail pahn uhpalihki ih,

Kumwail pahn song utung en Koht mehlelo repenpwung?

 9 E pahn imwila mwahu ma e pahn ketin kasawih kumwail?+

Kumwail pahn widingihedi duwehte amwail pahn widinge aramas emen?

10 E uhdahn pahn ketin angiangih kumwail

Ma kumwail pahn song en ekihla amwail mwekid sapahrek kan.+

11 Sapwellime lingan sou pahn kamasak kumwail

Oh lemmwin Koht sou pahn kipeikumwaildi?

12 Amwail lokaiahn loalokong* kan wia lepin padahk pehs kei;

Amwail pasapeng kan luwet duwehte mehn sansar me wiawihkihda pwehl.

13 Kumwail nennenla mwohi, pwe I en lokaia.

Mwuri soahng sohte lipilipil me pahn lelohng ie en kohdo!

14 Dahme kahrehda I kin kihong pein ngehi nan keper*

Oh pangala ei mour* nan keper?

15 Mehnda ma e pahn ketin kemeiehla, I pahn awiawihte;+

I pahn kasalehda ei repenpwung* mwohn silangi.

16 Eri e pahn ketin wiahla komourpei,+

Pwe sohte aramas men me kin pohnsehse Koht* en patohdo mwohn silangi.+

17 Kumwail rong kanahieng dahme I pahn nda;

Tehk kanahieng ei koasoi.

18 Eri, kilang, I kaunopadahr ei repenpwung;

I ese me ngehi me pwung.

19 Ihs me pahn uhwong ie?

I pahn mehla ma I pahn nennenlahte!*

20 Maing Koht, komw ketin mweidohngiehte soahng riau,*

Pwe I en dehr karukeiehla mwohn silangomwi:

21 Komw ketin kadohwaneweisang ie nin limomwi me toutou,

Oh komw dehr ketin mweidohng ei masak komwi en poweiehdi.+

22 Komw ketin mahsen oh I ahpw pahn sapeng,

De komw ketin mweidohng ie I en pato, oh komwi ahpw ketin sapeng ie.

23 Ia ei sapwung kan oh dipei kan?

Komw ketin kasalehiong ie ei kauwehla kosonned oh dipei.

24 Dahme kahrehda komw ketin karirihala silangomwi+

Oh ketin wiahkin ie omwi imwintihti?+

25 Ia duwe, komw pahn ketin song en kamasak tehntuhke ehu me kisinieng kin ipihpirseli

De pwakih diperen dihpw kan?*

26 Pwe komw kin ketin kilelehdihte kedip kehlail kan ong ie,

Oh komw kin ketin wiahiong ie I en lokolongki dihp me I wiahda ni ei pwulopwul.

27 Komw ketikidier nehi kat nan lepin tuhke toutou kan,*

Komw kin ketin mwasamwasahn elei kan koaros,

Oh komw kin ketin kilelehdi ehuehu lipwen nehi kan.

28 Eri aramas* kin mwerpeseng duwehte mehkot me matala,

Duwehte likou ehu me kariskahn* kin kangala.

14 “Aramas kin ipwidi sang lih,

Oh kin mour mwotomwot+ oh direkihla kahpwal.*+

 2 E keirda rasehng wahnrohs ehu me masalpeseng oh mwuri e mengila;*+

E tangdoaui rasehng mwete ehu oh sohrala.+

 3 Ei, komw kin ketin kangkakilete ih,

Oh komw ketin wahla ih* pwe en pakadeikda.*+

 4 Ia duwe, me mwakelekel men kak kohsang me samin men?+

Sohte kak!

 5 Ma eh rahn akan koasoansoandier,

Eri uwen sounpwong depe e pahn momourki mi nin limomwi;

Komw ketin kileledier irepe ieu me e sohte pahn daulihala.+

 6 Komw ketin sohpeiweisang ih pwe en kommoal,

Lao e kanekehla eh rahno, duwehte tohndoadoahk alahlda men.+

 7 Pwe pil mie koapworopwor ong tuhke pwoat.

Ma e paldi, e pahn pwurehng wosada,

Oh kisin rah kan pahn kin usehlahte kekeirda.

 8 Ma kalewen tuhkeo mahla nanpwel

Oh tuken tuhkeo mehla nanpwel,

 9 Sang ni kisin pihl kis, e pahn wosada;

Oh e pahn kawosehda rah kan duwehte tuhke kapw pwoat.

10 Ahpw aramas emen kin mehla oh wonohn, sohla eh kehl;

Ni aramas emen eh kin imwisekla, ia wasa e kin kohla ie?+

11 Pihl kan kin sohrala sang nansed,

Oh pillap pwoat kin tokedihsang pwilipwilwei oh madada.

12 Aramas pil kin wendi oh sohte pwourda.+

Re sohte pahn pwourda lao lahng sohrala,

De re sohte pahn pirida sang ar meir.+

13 Komwi en ketin nekidiehla nan Sousou,*+

Komwi en ketin nekidiehla lao omwi engieng sohrala,

Komwi en ketin koasoanehdi erein ahnsou ehu ong ie oh tamataman ie!+

14 Ma aramas emen mehla, e kak pwurehng mourda?+

I pahn awiawih erein ei wiewia lidu men*

Lao lel ei saledek pahn leledo.+

15 Komw pahn ketin malipe ie, oh I pahn patohwan sapeng komwi.+

Komw pahn ketin kupwurperenkihda* wiepen nin limomwi kan.

16 Ahpw ong ahnsou wet, komw kin ketin usehlahte wadewadek ei kahk kan koaros;

Komw kin ketin mwasamwasahnte dipei.

17 Dipei kan katengtengdi nan ehd ehu,

Oh komw ketin katengehkihdi ei sapwung kiluh.

18 Duwehte nahna ehu eh kin pwupwudi oh mwerpeseng

Oh takai ehu me pwupwusang nan dewe,

19 Duwehte pihl kan ar kin kamenipinipihala takai kan

Oh lapakehn pihlo eh kin wahsang pwelen sampah,

Ih duwen omwi ketin kauwelahr koapworopwor en aramas.

20 Komw kin ketin powehdi ih lao e sohrala;+

Komw kin ketin wekidala mwomwe, oh komwi ahpw ketin kadarala.

21 Nah seri kan kin ale wahu, ahpw e sohte kin ese;

Re sohla kin wad, ahpw e sohte kin tehk.+

22 E kin medek oh mwahiei,

Ihte ahnsou me e wie momour.”

15 Elipas+ mehn Demano ahpw sapengki:

 2 “Ia duwe, aramas loalokong men pahn sapengki lokaia soh audepe kan,*

De e pahn audehkihda nan kapehde kisinieng en palimese?

 3 En peneuki lokaiahte sohte katepe,

Oh en koasoakoasoite sohte kamwahupe.

 4 Pwe ke kin kaluwetehla lemmwin Koht,

Oh ke kin katikitikihala nsenohki Koht.

 5 Pwehki omw sapwung, ke kin wia soangen koasoi wet,*

Oh ke kin pilada koasoi mwersuwed.

 6 Ewomwen kin kadeik uhk, kaidehn ngehi;

Kilin ewomw kan kin kedipeiuk.+

 7 Ia duwe, kowe me tepin aramas me ipwidi,

De ke ipwidi mwohn dohl kan ar miehla?

 8 Ke kin rong duwen mahsen rir kan en Koht,

De kowe kelehpw me ahneki erpit?

 9 Dahme ke ese me se sehse?+

Dahme ke wehwehki me se sohte wehwehki?

10 Me moangepwet oh me mah mi nanpwungat,+

Ohl ekei me mahsang douluhl semomwo.

11 Ia duwe, sapwellimen Koht kaloalamwahu kan,

De koasoi kadek kan me kohwong uhk sohte itar ong uhk?

12 Dahme kahrehda ke kin mweidohng omw pepehm kan en kaunkinuhkada,

Oh dahme kahrehda ke kangkakilkin kiht ni lingeringer?

13 Pwe mohngiongomw* kin uhwong Koht,

Oh ke kin mweidohng soangen koasoi pwukat en kohieisang nan ewomwen.

14 Dahkot aramas pwe en mwakelekel,

De mehmen me ipwidihsang lih emen pwe en pwung?+

15 Kilang! E sohte kin ketin likih sapwellime tohnleng kan,*

Oh pil nanleng sohte kin mwakelekel mwohn silangi.+

16 Eri, ia duwen eh pahn ketin likih aramas men me kasaut oh mwersuwed,+

Aramas me kin nim suwed duwehte eh kin nimpil?

17 I pahn padahkihong uhk; rong ie!

I pahn koasoia dahme I kilangehr,

18 Dahme aramas loalokong kan koasoia oh sohte ekihla,

Iei soahng kan me re alehsang arail pahpa ko.+

19 Sahpwo kohwong irail kelehpw,

Oh sohte mehn liki me keidla nanpwungarail.

20 Aramas suwed men kin lokolok erein rahn akan koaros me e momourki,

Erein sounpar kan koaros me katohrohrla ong kaun lemei men.

21 Ngihl kamasepwehk kan mi ni salenge kan;+

Ni ahnsoun popohl, aramas loallap kan kin peiong ih.

22 E sohte kamehlele me e pahn pitsang rotorot;+

Oh e katohrohrla pwehn mehkihla kedlahs pwoat.

23 E kin kohkohseli raparapahki mwenge*—a ia mwengehn?

E uhdahn ese me rahnen rotorot kerendohr.

24 Apwal oh pwunod kin kamasak ih;

Mepwukat powehdi ih rasehng nanmwarki men me onopadahngehr en mahwen.

25 Pwe e kin ngapadahng Koht

Oh kin song en uhwong* me Keieu Manamano;

26 E kin keptakaila oh tangahkilahng Ih,

Nah mehn sansar mosul kehlailo;

27 E mas mworourou,*

Oh kapehdeo welek;

28 E kin mi nan kahnimw kan me pahn kamwomwmwomwla,

Nan ihmw kan me sohte emen pahn kousoan loale,

Me pahn wiahla koasoakoasoak en takai kan.

29 E sohte pahn kepwehpwehla, oh sohte eh pai me pahn kohpene,

De pil soahng kan me e ahneki sohte pahn kohpeseng nan sahpwo.

30 E sohte pahn pitsang rotorot;

Kisiniei pahn kamangada eh kisin raho,*

Oh e pahn mehkihla angin doauesen Koht.+

31 E sohte pahn salongala oh likihala soahng soh katepe,

Pwe dahme e wiliankihda pahn sohte katepe;

32 Met pahn wiawi mwohn eh rahn,

Oh eh kisin rah kan sohte pahn keirda mwahu.+

33 E pahn duwehte tuhkehn kreip pwoat me kin itikasang eh kreip pwul kan,

Oh duwehte tuhkehn olip pwoat me kin kesehsang eh rohs kan.

34 Pwe pwihnen aramas kan me kin pohnsehse Koht* sohte kin mie kadaudokarail,+

Oh kisiniei pahn isikala impwal en irail me kin ale kisakis ni ahl sapwung.

35 Re kin liseiankihda kahpwal oh naitikihada me suwed,

Oh kapehdirail kan kin kapwarehda likamw.”

16 Sohp ahpw sapengki:

 2 “I rongehr soahng tohto me duwehte mepwukat mahso.

Kumwail koaros sohte kin kihong ie nsenamwahu ahpw kumwail kin kalaudehla lokolok!+

 3 Mie imwilahn koasoi mwahl* akan?

Dahme kamwakid uhk pwe ken sapeng ni ahl wet?

 4 I pil kak koasoi duwehte me kumwail wia.

Ma kumwail me mi nan ei irair,

I kak wia koasoi audapan pwehn uhwong kumwail

Oh itik moangeie ni ei kilang kumwail.+

 5 Ahpw, I pahn kakehlakahkinkumwailda koasoi kan sang eweiet,

Oh kansenamwahu en kilin ewei kan pahn wahdo nsenamwahu.+

 6 Ma I koasoi, ei medek sohte pahn meleileidi,+

Oh ma I uhdihsang koasoakoasoi, ia uwen ei medek eh pahn tikitikla?

 7 Ahpw met e ketin kapwangaiehda;+

E ketin kamwomwalahr tohnimweio pwon.*

 8 Komw pil ketin koliedier, oh met wialahr mehn kadehde ehu,

I me uhdahn tihti kahrehda ei irair duwehte sounkadehde men me kesihnenda pwehn uhwong ie.

 9 E ketin tehriepesengier nan sapwellime engieng, oh e kin ketin kalahdekiniehte.+

E kin ketin engiengda* ni eh kin mahsanihiehda.

Ei imwintihti kin ketin doakoahkin ie silangi.*+

10 Aramas akan sarapesengier pwe ren uhwong ie,+

Oh re pohr likinsepei ni ar kepitkin ie;

Me tohto kohpene uhwong ie.+

11 Koht ketin pangiehla rehn pwutak pwulopwul kan,

Oh e ketin sikenielahng nan pehn me suwed.+

12 Sohte ei kahpwal mahso, ahpw e ketin kauweiehla;+

E ketin koledi likinpaikiet oh kamwuteiepene;

Ih eri ketin kasihnenihada pwe I en wia nah mehn akpeinen.

13 Sapwellime sounkesik ketieu kan kin kapiliepene;+

E kin ketin doakoahdi ei mwidihlik kan+ oh sohte ketin poakeiehla;

E kin ketin wudekihdi ei ehd katik pohn sampah.

14 I duwehte dihd ehu me e kin ketin pwurupwurehng koupwoarepeseng;

E kin ketin tangodohng ie rasehng sounpei men.

15 I dehkpenehr likoun nsensuwed* pwehn perehla kiliet,+

Oh I sarepedier wahupei* nan pwelpar.+

16 Meseiet weitahtahkilahr sengiseng,+

Oh pohn kilin mesei kat toalidier,*

17 Mendahki pehi kat eh sohte kin kauwehla aramas emen

Oh ei kapakap eh kin mehlel.

18 Sampah, ke dehr pwaindi ei nta!+

Oh ngilen ei weriwer en dehr tokedi!

19 Pil ni ahnsou wet, ei sounkadehdeo ketiket nanleng;

Ih me kak ketin doare ei repenpwung ketiket wasa ileile.

20 Iengei kan kin kouruhrkin ie+

Ni pwoaren mesei kat ar kin kakerehdi pilen mesei* ong Koht.+

21 Emen en kopwung nanpwungen aramas emen oh Koht,

Duwehte emen eh kin kopwung nanpwungen aramas emen oh ienge.+

22 Pwe sounpar kan me pahn kohdo me malaulau,

Oh I pahn kohkohla nan ahl en soupwur.+

17 “Ei kehl en mour* ohlahr, ei rahn akan malaulaulahr;

Sousou awiawih ie.+

 2 Sounkapailok kan kin kapiliepene,+

Oh meseiet anahne kilikilang* ar mwekid en uhwong kan.

 3 Komw kupwurkalahngan oh ketin inoukihong ie me komw pahn ketin utung ie.

Ihs me pil pahn sewese ie?+

 4 Pwe komw ketikihsang koahiek en dehdehki ire kan sang nan ar mohngiong;+

Ihme kahrehda komw sohte ketin kasapwilirailda.

 5 Ele emen pahn men ehukihong kompoakepah kan dahme e ahneki,

Mendahki mesen nah seri kan ar luwetalahr.

 6 E ketin wiahkinielahr mehkot me aramas kin kouruhrki,*+

Kahrehda I wiahla emen me re kin kandipih mese.+

 7 Pwehki pwunod pwoaren mesei kat luwetala,+

Oh pehi kat oh nehi kat uhdahn ahtikitikla.

 8 Aramas pwung kin kangkakil met ni pwuriamwei,

Oh me mwakelekel men kin pwunodki aramas me kin pohnsehse Koht.*

 9 Me pwung men kin kolokol teng eh ahl,+

Oh aramas me mwakelekel peh kin kehlailla.+

10 Ahpw, kumwail koaros kak kohdo oh kapwurehiong amwail akupwung kan,

Pwe sohte emen nanpwungamwail me I diarada me loalokong.+

11 Ei rahn akan imwiseklahr;+

Ei koasoandi kan, ineng en mohngiongiet ohlahr.+

12 Re kin usehlahte wekidohng nipwong ong nin rahn,

Oh ndinda, ‘Pwehki e rotorot, marain kakete kerendohr.’

13 Ma I pahn awih, Sousou* pahn wiahla imwei;+

I pahn perekipeseng ei pehto nan rotorot.+

14 I pahn likwerkilahng pwoahro,*+ ‘Kowe me semei!’

Oh likwerkilahng mwesenloang, ‘Inei oh riei serepein!’

15 Eri, ia ei koapworopwor?+

Ia duwe, mie me kak medewe me mie ei koapworopwor?

16 E* pahn kohdihla ni ewen kelen Sousou* me katengtengdier

Ni ahnsou me kitail koaros pahn ehu kohdihla nan pwelpar.”+

18 Pildad+ mehn Suhaho ahpw sapengki:

 2 “Iahd kumwail* sohla pahn wia soangen koasoi pwukat?

Kasalehda amwail koahiek en wehwehki pwe kitail en kak koasoipene.

 3 Dahme kahrehda kumwail wiahkin kiht mahn ekei+

Oh lemelemehki me se pweipwei?*

 4 Ma ke pil kapisetikihiukpene nan omw lingeringer,

Ia duwe, sampah pahn tehnla pwehki kowe,

De takai pahn mwekidsang nan dewe?

 5 Ei, marain en me suwed pahn kunla,

Oh mpwul en eh kisiniei sohte pahn marainpeseng.+

 6 Marain en nan eh impwalo uhdahn pahn rotorotala,

Oh lamp me langalang nan eh impwalo pahn kunla.

 7 Eh kahk kehlail kan pahn mwotomwotala,

Oh pein eh kaweid pahn kahrehiong en pwupwudi.+

 8 Pwe neh kan pahn kahluwalahng ih nan uhk ehu,

Oh e pahn weidlong loale.

 9 Lidip ehu pahn koledi keimwen neho;

Oh nsar ehu pahn koledi ih.+

10 Sahl pwoat ekieklahr nanpwel pwehn koledi ih,

Oh lidip ehu wie wonohn nan ele.

11 Masak kapilpenehr ih sang ni pali koaros+

Oh pwakipwakih ih, limwahn keimwen neh kan.

12 Eh kehl luwetala,

Oh kahpwal+ pahn kahrehiong en wasawasasseli.*

13 Soumwahu ehu kauwelahr kili kan;

Soumwahu me keieu keper* kangalahr peh kan oh neh kan.

14 E pehdsangehr onepek mwahu en eh impwalo+

Oh alulahng rehn nanmwarki en soahng kamasepwehk kan.*

15 Mehn keiru kan* pahn kousoan nan eh impwal;

Suwepel pahn mwarahkpeseng nan imwe.+

16 Kalewe kan pahn mengila pahnangi,

Oh rah kan pahn mengila pohnangi.

17 Katamanpe pahn sohrasang nin sampah,

Oh sohte me pahn ese edeo* nanialo.

18 E pahn pakahrsang nan marain kolahng nan rotorot

Oh pekeussang nan sahpw pwelmwahu.

19 E pahn sohte nah seri oh kadaudoke nanpwungen eh aramas akan,

Oh sohte me pahn luhwehdi nan wasa me e kin kousoan ie.*

20 Ni ahnsou me eh rahno pahn leledo, aramas en Palikapi kan pahn pwuriamweila

Oh aramas en Palimese kan pahn masepwehkada.

21 Ih met me kin wiawihong impwal en me suwed men

Oh wasa me aramas me sehse Koht kin mi ie.”

19 Sohp ahpw sapengki:

 2 “Ia erein amwail pahn kalingeringerih ie,+

Kaukauwehkiniehla lokaia kan?+

 3 Pak eisek kumwail lipwoare* ie;

Kumwail sohte namenengki amwail kin lemei ong ie.+

 4 Oh ma mehlel I wiahda sapwung,

Eri ei sapwung mihmihte rehi.

 5 Ma kumwail kin ngihtehtehki en kilengdiong ie,

Oh kosekose me I warohng namenengkihla ei kahpwal kan,

 6 Eri, kumwail en ese me iei Koht me ketin keteweiehdi,

Oh e ketin koliehdi nan sapwellime uhko.

 7 Kilang! I kin weriwerki, ‘Tiahk lemei!’ ahpw sohte me sapeng;+

I kin likilikwer peki sawas, ahpw sohte pwung pahrek.+

 8 E ketin perehkilahr ei ahlo kehl takai kan, oh I sohte kak kotehla;

E ketin kipehkidier elei kan rotorot.+

 9 E ketin kapwuhrasangehr ei lingan

Oh ketikihsangehr nihno pohn moangeie.

10 E kin ketin kauweiehla ni pali koaros lao I sohrala;

E kin ketin usadahsang ei koapworopwor rasehng tuhke pwoat.

11 E kin ketin engieng kowahlap pahi,

Oh e kin ketin wiahkin ie sapwellime imwintihti.+

12 Sapwellime pwihnen sounpei kan kohpene oh kapiliepene,

Oh re kauwada imwarail impwal kan kapil ei impwalo.

13 E ketin kasarehla riei kan dohsang ie,

Oh irail kan me kin ese ie sohpeisangieier.+

14 Kompoakepahi keren kan* keseielahr,

Oh irail kan me I kin uhdahn ese manokeielahr.+

15 Irail kan me lukodohng nan imwei+ oh nei lidu serepein kan kin wiahkin ie mehn keiru men;

Ong ni masarail kan, ngehi mehn liki men.

16 I kin likwerih nei laduwo, ahpw e sohte kin sapeng;

Eweiet kin pekipeki reh en poakeiehla.

17 Ei pwoudo sautkihla angin eweiet,+

Oh I pwohsuwedla ong riei kan.*

18 Pil kisin seri kan kin mwamwahlikin ie;

Ni ei kin uhda, re kin tepida kapailoke ie.

19 Kompoakepahi keren kan koaros kin sautkin ie,+

Oh irail kan me I kin poakohng pelianiedahr.+

20 Tih kat pasehngehr kiliet oh udukeiet,+

Oh kereniong I en sohte pitsang mehla.

21 Kompoakepahi kan, kumwail kasalehiong ie kadek kalahngan, kasalehiong ie kadek kalahngan,

Pwe nin limen Koht pohriedier.+

22 Dahme kumwail kalokalokehkin ie duwehte me Koht ketin wiewia,+

Oh sohte uhdihsang uhwong ie?*+

23 Ma ei lokaia kan ntingdihte,

Ma lokaia pwukat kak ntingdihte nan ehu pwuhken!

24 I mentehno lokaia pwukat en perperkihda mehn nting mete oh leht pwoat

Pohn takai kohkohlahte!

25 Pwe I uhdahn ese me sounkomourpei*+ ketin ieias;

E pahn ketido mwuhr oh ketidahla pohnangin sampah.*

26 Mwurin kiliet eh ohla ni mwohmw wet,

Erein ei momour, I pahn kilang Koht,

27 Pein ngehi pahn kilang ih,

Mesei kat pahn kilang ih, a kaidehn mesen emen tohrohr.+

Ahpw loaleiet uhdahn ohlahr!*

28 Pwe kumwail kin nda, ‘Ia duwen at kin kalokaloke ih?’+

Mwomwen me ngehi me kahrehda kahpwalo.

29 Kumwail en masak kedlahso,+

Pwe kedlahso kin wahdo kalokepen sapwung kan;

Kumwail anahne ese me mie sounkopwung men.”+

20 Sopahr+ mehn Naamao ahpw sapengki:

 2 “Ei madamadau kapwunod kan me kamwakid ie I en sapeng

Pwehki pwunod me I ahneki.

 3 I rongehr peneu ehu me kin kauwei ie;

Oh ei koahiek en wehwehki me kamwakid ie I en sapeng.

 4 Sohte kak ken sehse dahme I pahn ndaiong uhk,

Pwe met kin wiawi sangete ni ahnsou me aramas* wiawihda pohn sampah,+

 5 Me weriwer en peren en me suwed kin mwotomwot

Oh pereperen en aramas me kin pohnsehse Koht* kin ongete ahnsou kis.+

 6 Mendahki eh lapalap kin leldahla pahnlahng

Oh moange kin leldahla ni depwek kan,

 7 E pahn sohrala kohkohlahte duwehte eh pwise;

Irail kan me kin kilang ih pahn nda, ‘A ia ih?’

 8 E pahn pipihrla duwehte ouraman ehu, oh re sohte pahn diar ih;

E pahn pekeusla duwehte kaudiahl ehu nipwong.

 9 Mehmen me kilang ih mahso sohla pahn pwurehng kilang ih,

Oh eh wasahn kousoan solahr pahn kilang ih.+

10 Nah seri kan pahn peki sawas rehn me semwehmwe,

Oh peh kan pahn kapwurehla kepwe kan me e kihsang meteikan.+

11 Mahs eh tih kan kin direki kehl en mwahnakapw,

Ahpw e* pahn iangete ih wendi nan pwelpar.

12 Ma mehkot suwed kin mem nan ewe,

Ma e kin ekihla met pahn lowe,

13 Ma e kin wie songosong neme oh sohte kadallehla

Ahpw wie kolokolete nan ewe,

14 Kene mwenge kan pahn katikala nan kapehde;

Met pahn duwehla pwoisin* en kopra kan* nan paliwere.

15 E kadallelahr kepwe, ahpw e pahn mwuskihla;

Koht pahn ketin akerasang met nan kapehde.

16 E pahn mihk pwoisin en kopra kan;

Ngihn* sineik pwoisin men pahn kemehla ih.

17 E sohte mwahn pahn kilang pilen piletik kan,

Oh pwilipwilwei en sukehn loangalap oh pwete.

18 E pahn kapwurehla eh kepwe kan ni eh sohte doadoahngkihla;*

E sohte pahn nsenamwahuki eh kepwe kan sang eh pesines.+

19 Pwe e kamwutepenehr oh keselahr me semwehmwe;

E adihada ihmw ehu me kaidehn ih me kauwada.

20 Ahpw e sohte pahn ahneki popohl nan kapehde;

Eh kepwe kan sohte pahn sewese kapitala ih.

21 Sohte mehkot me luhwehdi ong ih pwehn kadallehla;

Ihme kahrehda eh paiamwahu sohte pahn mihmi ahnsou werei.

22 Ni eh kepwe kan eh tohtohla, pwunod pahn alepene ih;

Paisuwed koaros pahn kodohng ih.

23 Ni eh pahn audehda kapehde,

Koht* pahn ketin kadaridi sapwellime engieng powe,

E pahn ketin kamwerehdi soahng suwed kan powe kohdiong nan kapehde.

24 Ni eh pahn tangasang tehtehn mahwen mete kan,

Arep kan sang kesik ketieu prons ehu pahn doakoahdi.

25 E waik arep pwoat sang ni tihnseweo,

Arep lingaling pwoat sang ni eh ehd katiko,

Oh masak kipehdi ih.+

26 Rotorot mosul awiawih eh dipwisou kesempwal kan;

Kisiniei ehu me sohte emen me iripada pahn isikala ih;

Kahpwal awiawih irail kan me pitila nan eh impwalo.

27 Nanleng pahn kasalehda eh sapwung;

Sampah pahn uhwongada ih.

28 Lapake ehu pahn kapeila imwe;

Met pahn wia lapake kehlail ehu ni rahnen sapwellimen Koht* engieng.

29 Iei met pwaisen aramas suwed men sang rehn Koht,

Sohso ehu me Koht ketin koasoanediong ih.”

21 Sohp ahpw sapengki:

 2 “Kumwail rong kanahieng dahme I ndinda;

Oh met pahn kansenamwahwih ie.

 3 Kumwail kanengamahiong ie ni ei koasoakoasoi;

A mwurin ei koasoi, kumwail nek kapailoke ie.+

 4 Ia duwe, ei kaulim kin kohwong aramas emen?

Ma iei, I sou pahn sohla kak kanengamah?

 5 Kumwail kilang ie oh pwuriamweila;

Kumwail pwainkihdi awamwail kan pehmwail kan.

 6 Ni ei kin medewehla met, I kin pwunodada,

Oh paliwereiet pwon kin rerrer.

 7 Dahme kahrehda me suwed kin momourte,+

Oh mahla oh kepwehpwehla?*+

 8 Neirail seri kan kin mi rehrail ahnsou koaros,

Oh re kin kilangedi kadaudokarail kan.

 9 Imwarail kan kin onepek mwahu, re sohte kin masak,+

Oh Koht sohte kin ketin kalokehkin irail sapwellime sokon.

10 Neirail kouwol kan kin kaparapar;

Neirail kou lih kan kin neitik oh sohte kin iohla.

11 Neirail pwutak kan kin tangseli liki duwehte pelin sihpw ehu,

Oh neirail seri kan kin lusulusseli.

12 Re kin koul iangahki ngilen dampwurin oh arp

Oh perenkihda ngilen keseng pepeuk.*+

13 Re kin momourki ar rahn akan ni nsenamwahu

Oh kohdihla nan Sousou* ni popohl.*

14 Ahpw re patohwanohng Koht mehlelo, ‘Piseksang kiht!

Se sohte men esehla alomwi kan.+

15 Ihs me Keieu Manamano, pwe sen papah ih?+

Dahme se pahn alehdi ni at pahn esehla ih?’+

16 Ahpw I ese me sohte arail manaman en wiahiong mehkot en pweida ong pein irail.+

Madamadau* en me suwed kin dohsang ie.+

17 Pak depe marain en aramas suwed kin kunla?+

Pak depe kahpwal kin kohdiong pohrail?

Pak depe Koht kin ketin kauweirailla nan sapwellime engieng?

18 De re duwehla reh meng nan kisinieng

Oh duwehla kilin krein me angin melimel kin wahsang?

19 Koht pahn ketikipene kalokolok en ohl emen ong pein nah pwutak kan.

Ahpw Koht en ketin dupukohng ih pwe en pil pehm met.+

20 Pein pwoaren mese kan en kilang eh ohla,

Oh pein ih en pehm* engieng en me Keieu Manamano.+

21 Ma eh mour pahn mwotomwotala,*+

Ia duwe, e pahn pwunodki dahme pahn wiawihong kadaudoke kan mwurin eh mehla?

22 Mie me kak padahkihong Koht duwen loalokong,*+

Ni eh Ih me kin ketin wia kopwung, pil ong me keieu lapalap akan?+

23 Aramas emen kin mehla ni eh kehkehlailte+

Ni eh sohte douluhl kin pwunodki mehkot oh nsenamwahu,+

24 Ni denge kan eh mosulkihla wih

Oh eh tih kan kehlail.*

25 Ahpw pil emen kin mehla ni eh uhdahn pahtou,

E sohte mwahn songedi soahng mwahu kan.

26 Ira koaros pahn wendi nan pwelpar,+

Oh mwesenloang kan pahn kipeirahdi.+

27 Kilang! I uhdahn ese dahme kumwail medemedewe

Oh amwail kin koasoakoasoane en wiahiong ie me suwed.*+

28 Pwe kumwail kin nda, ‘Ia imwen ohl lapalapo,

Oh ia impwal me me suwedo kin kousoan loale?’+

29 Kumwail sou kapeidekiher sounseiloak kan?

Kumwail sou kin kasawih ni keneinei dahme re ropada,*

30 Me aramas suwed men kin poadoandoarla ni rahnen kahpwal

Oh pitsang rahnen engieng?

31 Ihs me pahn ndaiong ih me eh wiewia kan sohte pwung,

Oh ihs me pahn dupungkihong ih dahme e wiadahr?

32 Ni ahnsou me e pahn wisiklahng ni eh sousowo,

Eh sousowo pahn silasildi.

33 Mwodol en pwehl en nan wahu pahn mem ong ih,+

Oh aramas koaros pahn idawehn mwurin ih*+

Duwehte aramas tohto me tiengehr mwowe me sohte kak wadawadedi.

34 Eri dahme kahrehda kumwail kansenamwahwihkin ie soahng soh katepe kan?+

Soahng koaros me kumwail sapengkin ie likamw tohr!”

22 Elipas+ mehn Demano ahpw sapengki:

 2 “Aramas emen kak katapan ong Koht?

Emen me dehdehki mwahu soahng kan kak sewese ih?+

 3 Ia duwe, me Keieu Manamano ketin nsenohki* omw kin wia aramas pwung,

De e kin ketin alehdi mehkot pwehki omw kin idawehn elen loalopwoat?+

 4 E pahn ketin kalokeiuk oh lelekin uhk nan mwoalen kopwung

Pwehki omw kin lemmwiki ih?

 5 Kaidehn pwehki omw suwed me nohn laud

Oh sohte imwin omw sapwung kan?+

 6 Pwe ke kin adihasang kilelepen pweipwand ehu rehn riomw kan ni soh kahrepe,

Oh ke kin kapwuhrasang en aramas akan likou kan oh mweidala ren kilisou.*+

 7 Ke sohte kin kanimpile me pwangada men,

Oh ke sohte kin kamwenge me duhpek kan.+

 8 Aramas kehlail me kin sapweniki sahpw,+

Oh me keniken men me kin kousoan loale.

 9 Ahpw ke kadarala liohdi kan kahiep,

Oh ke kamwutepene pehn me sepwoupwou kan.

10 Ihme kahrehda lidip kan* kapiluhkpene,+

Oh soahng keper kan mwadangete kamasakuhkada;

11 Ihme kahrehda e uhdahn rotorot me ke sohte kak kilangki,

Oh lapake en pihl ehu kipeiukedi.

12 Koht sou kin ketiket nanleng ileile?

Oh kilang uwen ileilehn usu kan koaros.

13 Ahpw ke nda: ‘Dahme Koht uhdahn ketin mwahngih?

E kak ketin wia kopwung nan rotorot mosul?

14 Depwek kan kin perehla ih pwe en dehr mahsanih wasa

Ni eh kin ketiketseli pohn pwonopwon en lahng.’

15 Ia duwe, ke pahn idawehn ahl en mahso

Ahl me me suwed kan kin keid ie,

16 Irail ako me wisiksang* mwohn ar ahnsou,

Me poahsoanen ar mour peila nan lapake ehu?*+

17 Re patohwanohng Koht mehlelo: ‘Piseksang kiht!’

Oh ‘Dahme me Keieu Manamano kak ketin wiahiong kiht?’

18 Ahpw, Ih me kin ketin audehkihda imwarail kan soahng mwahu kan.

(Soangen madamadau suwed wet kin dohsang ie.)

19 Me pwung kan pahn kilang met oh perenda,

Oh me soh dipe kan pahn kapailoke irail oh nda:

20 ‘Irail akan me kin pelian kiht mwomwlahr,

Oh kisiniei pahn isikala dahme arail me luhwehdi.’

21 Esehla Ih, oh ke pahn ahneki popohl;

Soahng mwahu kan ahpw pahn kodohng uhk.

22 Ale kosonned sang nan doauese,

Oh kolokol sapwellime mahsen kan nan mohngiongomw.+

23 Ma ke pwurodo rehn me Keieu Manamano, ke pahn mwahula;+

Ma ke kihsang suwed nan omw impwalo,

24 Ma ke pahn kesehla noumw kohl* nan pwelpar

Oh kesehla kohl en Opir+ nan wahu takain kan,

25 Eri me Keieu Manamano pahn ketin wiahla noumw kohl,*

Oh e pahn ketin wiahla noumw silper me keieu kaselel.

26 Eri ke ahpw pahn peren pwehki me Keieu Manamano,

Oh ke pahn kin saradalahng Koht.

27 Ke pahn pekipek reh, oh e pahn ketin karongeiuk;

Oh ke pahn kapwaiada omw inou kan me ke kahukihla.

28 Sohte lipilipil dahme ke pilada en wia, e pahn pweida,

Oh marain pahn daker nan alomw.

29 Pwe ke pahn namenekla ni omw koasoi en aklapalap,

Ahpw e pahn ketin doarehla me aktikitik.*

30 E pahn ketin kapitala irail kan me sohte diparail;

Eri ma pehmw kan mwakelekel, ke uhdahn pahn pitila.”

23 Sohp ahpw sapengki:

 2 “I pahn pil usehlahte kaukaulim rahnwet;*+

Ei kehl luwetalahr pwehki ei kin sengsengloal.

 3 Ma I ese wasa me I pahn diar Koht ie!+

I pahn patohla wasa e ketiket ie.+

 4 I pahn patohwanda ei repenpwung mwohn silangi

Oh kasalehda mehn kadehde koaros pwehn doare pein ngehi;

 5 I pahn esehla duwen eh pahn ketin sapeng ie

Oh kilelehdi dahme e pahn ketin mahsanihong ie.

 6 Ia duwe, e pahn ketin pelian ie ni eh pahn ketin doadoahngki sapwellime manaman laud?

Soh, e uhdahn pahn ketin karonge ie.+

 7 Repenpwung en me pwung men kak kapwungpwungla reh wasao,

Oh I pahn maiaudahsang kadeik kohkohlahte sang ei Sounkopwungo.

 8 Ahpw ma I kohla palimese, e sohte ketiket mwo;

Oh I pwurodo, I sohte kak diar ih.

 9 Ni eh kin ketin wie doadoahk ni palimeing, I sohte kak kilang ih;

Ih eri ketila ni palimaun, ahpw I pil sohte kilang ih.

10 Ahpw e ketin mwahngih ahl me I keid ie.+

Mwurin eh ketin song ie, I pahn kohieido duwehte kohl tohr.+

11 Nehi kat kin idawehn sapwellime kahk kan ni keneinei;

I kekeidte nan sapwellime ahl ni ei sohte wetsang.+

12 I sohte uhdihsang idawehn kehkehlik en nin doauese.

I nekidala sapwellime mahsen kan+ laudsang dahme e ketin kasik sang ie.*

13 Ni eh ketin koasoanehdi en wia mehkot, ihs me kak pelianda?+

Ni eh kin ketin kupwurki wia mehkot, e kin ketin kapwaiada.+

14 Pwe e pahn ketin kapwaiada douluhl dahme koasoandier* ong ie,

Oh e ketin nekidalahr soahng tohto me duwehte mepwukat.

15 Ihme kahrehda I kin pwunod pwehki ih;

Ni ei kin medewehda ih, ei masak kin laudla.

16 Koht ketin wiahiong ie I en nan kapehd tikitikla,

Oh me Keieu Manamano ketin kamasakiehda.

17 Ahpw pil rotorot mosul sohte katokehdi ngileiet

Mendahki eh kipehdier meseiet.

24 “Dahme kahrehda me Keieu Manamano sohte ketin koasoanehkihdi ahnsou ehu?+

Dahme kahrehda irail kan me ese ih sohte kilangki sapwellime rahno?*

 2 Aramas akan kin kamwakid pehs en sahpw kan;+

Re kin wahsang pelinmen kan walahng nan ar mohs.

 3 Re kin kihsang nein me sepwoupwou kan dongki

Oh kihsang nein liohdi kouwol nin duwen kilelepen eh pweipwand.+

 4 Re sikensang me semwehmwe kan nanialo;

Me sohte sawasepe kan en sampah anahne rukusang irail.+

 5 Me semwehmwe kan kin rapahki mwenge duwehte dongki lawalo kan+ nan sapwtehn;

Re kin rapahki mwenge nan sapwtehn ong neirail seri kan.

 6 Re kin dondol nan en meteikan mwaht*

Oh rikada luhwen kreip sang nan en me suwed mwetin kreip.

 7 Re kilisou wendi nipwong, sohte likou;+

Sohte mehkot me re kak perehkihsang irail lemwulemwur.

 8 Re wisekesengkihla keteu en pohn nahna kan;

Re pasehng takai kan pwehki sohte pereparail.

 9 Aramas suwed kin adihasang seri sepwoupwou ni dihdi;+

Oh kihsang likoun me semwehmwe nin duwen kilelepen eh pweipwand,+

10 Oh re kin idingohng irail ren kohwei kilisou, sohte likou,

Oh duhpekla, ni ar kin weuwa kapakap en krein kan.

11 Re kin doadoahk laud nanpwungen koasoakoasoak en kehl takai kan ni karakar en rahn;*

Re kin tihtiak kreip nan wasahn tiak kreip kan, ahpw re kin men nimpilda.+

12 Me pahn melahr kan kin wie ingihng nan kahnimw;

Me ohla douluhl kan kin wie pekipeki sawas,+

Ahpw Koht sohte kin ketin wiahki met mehkot.*

13 Mie irail akan me kin uhwongada marain;+

Re sohte kin pohnese ele kan,

Oh re sohte kin idawehn ele kan.

14 Sounkamaramas kin pwourda ni eh kin rarahnpeseng;

E kin kemehla me sohte sawasepe oh me semwehmwe,+

A nipwong e kin pirap.

15 Pwoaren mesen me kin kamwahl kin awiawih rotorot en nipwong,+

Ndinda, ‘Sohte me pahn kilang ie!’+

Oh e kin pwaindi meseo.

16 Nan rotorot me suwed kan kin wehdpeseng* ihmw kan;

Ni rahn re kin ritidi nan imwarail kan.

Re sahn marain.+

17 Pwe nimenseng kin duwehte rotorot mosul ong irail;

Re ahn soahng kamasepwehk kan nan rotorot mosul.

18 Ahpw re kin mwadangete peikihla pihl kan.*

Pelien sahpw me re sapweniki pahn riahla.+

Re sohte pahn pwuralahng arail mwetin kreip kan.

19 Duwehte ahnsoun sohte keteu oh karakar eh kin wahsang sinoh me peipeseng,

Sousou* kin wahsang irail kan me dipada!+

20 Eh nohno* pahn manokehla ih; mwesenloang pahn kangala.

E pahn manokonokla douluhl.+

Oh me suwed kan pahn timpeseng duwehte tuhke pwoat.

21 E kin saikedi lih depwen,

Oh wiakauwe liohdi.

22 Koht* pahn ketin doadoahngki sapwellime kehl pwehn kasarehla me kehlail kan;

Ele re pahn kesihnenda, ahpw sohte ar koapworopwor en mour.

23 Koht* ketin mweidohng ren likihala pein irail oh sohte perki mehkot,+

Ahpw e kin ketin mahmahsanih mehkoaros me re wiewia.*+

24 Re kesepwilda ahnsou kis, irail ahpw sohla mie.+

Re kesepwilidi+ oh kohpene duwehte meteikan;

Re lupsang duwehte wahn krein kan.

25 Eri ihs me kak kadehdehda me ngehi sounlikamw men

De sapwungki ei lokaia?”

25 Pildad+ mehn Suhaho ahpw sapengki:

 2 “E ketin sapwellimanki kaunda oh manaman kapwuriamwei;

E kin ketin wiahda popohl nanleng.*

 3 Ia duwe, sapwellime karis kan kak wadawadedi?

Pohn ihs me sapwellime marain sohte kin dakerada?

 4 Eri ia duwen aramas eh kak pwung mwohn silangin Koht,+

De ia duwen emen me ipwidihsang lih emen eh kak sohte dipe?*+

 5 Pil maramo sohte marain

Oh usu kan sohte mwakelekel mwohn silangi,

 6 Eri, ia duwen aramas eh kak mwakelekel, me duwehte mwesenloang men,

Oh nein aramas, me duwehte mwahs men!”

26 Sohp ahpw sapengki:

 2 “Ia uwen laud en omw sewesehda emen me sohte eh kehl!

Ia uwen laud en omw doarehla emen me peh kan luwet!+

 3 Ia uwen mwahu en omw kaweid me ke kihong emen me sohte eh erpit!+

Ia uwen saledek en* omw kasalehda omw erpit mehlel!

 4 Ihs me ke songosong en koasoiong,

Oh ihs me kamwakid uhk pwe ken nda soahng pwukat?*

 5 Me melahr akan me sohte ar kehl wie rerrer;

Re mi pahnangin pihl kan oh audepe kan.

 6 Sohte mehkot nan Sousou* me rirsang Koht,*+

Oh wasahn kamwomwmwomwla* wie wonohn sohte pweipweidi.

 7 E ketin katehlapahla pahnlahng en paliepeng* nan wehwe,*+

Tenekihda sampah en langalang nan wehwe;

 8 E ketin audehkihda depwek kan pihl kan,+

Pwe depwek kan en dehr wudekpeseng ni ar toutoula;

 9 E kin ketin karirihala mwoale,

E kin ketin kamwerepeseng depwek kan pohn mwoale.+

10 E ketin kilelehdi irepen lahng oh sehd;+

E ketin wiahda irepen marain oh rotorot.

11 Uhr kan en nanleng kin rerada;

Re kin pwuriamweila ni eh ketin lipwoar.

12 E kin ketin kamwakidkihda sehd sapwellime manaman,+

Oh pwehki sapwellime erpit e kin ketin kapisetikihpeseng mahn kalaimwun en nansedo.*+

13 Sang ni angin doauese* e kin ketin kamwakelehda pahnlahng;

Nin lime kin doakoahdi serpent me apwal en koledi.*

14 Kilang! Mepwukat iei ekeite sapwellime wiewia kan;+

Ihte ngilen mwenginingin duwen sapwellime manaman me leledohng kitail!

Eri ihs me kak wehwehki duwen eh kin ketin wiahda nansapwe kehlail?”+

27 Sohp ahpw doulahte nan eh koasoio,* nda:

 2 “Nin duwen Koht me ketikihsang ie pwung pahrek+ eh ketin ieias,

Nin duwen me Keieu Manamano me ketin kahpwalihala ei mour+ eh ketin ieias,

 3 Erein ei wie esiesingekte

Oh angin doauesen Koht eh mi loaleiet,+

 4 Kilin eweiet sohte pahn koasoia mehkot me sohte pwung;

De loweiet sohte pahn pil mwengininginki likamw!

 5 I sohte kak medewehda I en koasoia me kumwail aramas pwung!

I sohte pahn kesehla* ei loalopwoat lao I mehla!+

 6 I pahn ngihtehtehki ei wia aramas pwung oh sohte mwahn pahn kesehla;+

Ei mohngiong sohte pahn kadeikiehda* erein ei momour.

 7 Ei imwintihti en duwehla me suwed,

Irail me kin uhwong ie en duwehla me sohte pwung kan.

 8 Pwe koapworopwor dah me mie ong aramas me kin pohnsehse Koht* ni eh mwomwla,+

Ni Koht eh ketikihsang eh mour?*

 9 Ia duwe, Koht pahn ketin karonge eh likwer

Ni kahpwal eh lelohng ih?+

10 De e pahn diar peren pwehki me Keieu Manamano?

E pahn kin likweriong Koht ahnsou koaros?

11 I pahn padahkihong kumwail duwen manaman en* Koht;

I sohte pahn ekihla mehkot ehu duwen me Keieu Manamano.

12 Kilang! Ma kumwail koaros kilangehr kaudiahl kan,

Eri, dahme kahrehda sohte douluhl katepen amwail koasoi kan?

13 Iet pwaisen aramas suwed men sang rehn Koht,+

Sohso me kaun lemei kan alehdi sang me Keieu Manamano.

14 Mehnda ma nah pwutak kan tohtohla, re pahn mehkihla kedlahs,+

Oh mwenge sohte pahn itar ong kadaudoke kan.

15 Kadaudoke kan me pitila pahn serikihdi kalokolok,

Oh ar pwoud kan sohte pahn sengisengkin irail.

16 Mehnda ma e koasoakehda silper duwehte pwelpar

Oh nahkpene likou kaselel duwehte koasoakoasoak en pwehl,

17 Mendahki ih me kin kihpene likou kan,

Aramas pwung me pahn likawih,+

Oh aramas me sohte dipe me pahn nehkpeseng nah silper kan.

18 Ihmw me e kin kauwada luwet duwehte imwen kisin mahn tikitik men,*

Duwehte kisin pelien ihmw ehu+ me sounsilasil men wiahda.

19 E pahn kohla wendi ni eh kepwehpwe ahpw sohte mehkot e pahn kihpene;

Ni eh pehdpeseng, sohte mehkot pahn mi mwo.

20 Masak kin kipehdi ih rasehng lapake ehu;

Melimel kin ipirala ih nipwong.+

21 Kisinieng en palimese pahn wahsang ih, oh e pahn sohrala;

Kisiniengo pahn koahkoahsang ih nan eh wasa.+

22 Kisiniengo pahn ipilahng ih ni uk+

Nindoken eh kin nannanti en tangasang angin kisiniengo.+

23 Kisiniengo pahn lopwolopwki ih

Oh kuwailahng+ ih sang nan eh wasao.*

28 “Mie wasa ehu ong weir pwoaren silper

Oh wasa ehu ong kohl me re kin kamwakelehda;+

 2 Mete kin kohsang nanpwel,

Oh prons kin peipeseng* ni takai kan.+

 3 Aramas kin powehdi rotorot;

E kin raparapahki kohwei nan wasa me uhdahn rotorot,

E kin raparapahki mete kesempwal kan.*

 4 E kin weirada pwoahr loal nan wasa me dohsang en aramas wasahn kousoan,

Wasa manokonokla kan me dohsang wasa me aramas kin alu ie;

Ekei kin kohdihla oh doukihdihla sahl.

 5 Mwenge kan kin wosada pohn sampah;

Ahpw pahnangin sampah mie mwekid ehu me mwomwen kohsang kisiniei.*

 6 Mie sapair nan takai ko,

Oh kohl nan pwelpar.

 7 Menpihr me kin kang uduk sehse elen kolahng wasao;

Pwoaren mesen kaid toantoal saikinte kilangedi wasao.

 8 Saikinte mahn kommwad men sokedi wasao;

Laion pwulopwul saikinte waiseli wasao.

 9 Aramas kin poakih paip kekeluwak;

E kin wekidada nahna kan ni arail poahsoan kan.

10 E kin wiahda warawar en pihl kan+ nan paip;

Pwoaren mese kan kin kilangada soahng kesempwal kan koaros.

11 E kin ponehla utupen pillap kan

Oh walahng nan marain dahme ekiekla.

12 Ahpw ia wasa erpit kak dierek ie,+

Oh ia wasa utupen koahiek en wehwehki mi ie?+

13 Sohte aramas kin pohnese kesempwalpen erpit,+

Oh erpit sohte kak dierek nan sapwen me momour kan.

14 Pihl loal kan kin nda, ‘E sohte mi loalei!’

Oh sehd kin nda, ‘E sohte mi rehi!’+

15 Erpit sohte kak pweipweikihda kohl tohr;

De pil silper sohte kak tenekda pwehn wiliandi erpit.+

16 Kohl en Opir+ sohte kak pwainda erpit

De pil oniks pweilaud oh sapair.

17 Kohl oh kilahs sohte kak pahrekiong met;

De pil pwohl me wiawihkihda kohl kaselel* sohte kak wiliandi erpit.+

18 Rahr kaselel oh krisdal sohte kak pahrekiong erpit,+

Pwe erpit katapansang ehd me direkihla perl kan.

19 Topas+ en Kus sohte kak pahrekiong erpit;

Erpit sohte kak pweipweikihda kohl tohr.

20 Eri ia wasa me erpit kin kohsang ie,

Oh ia wasa utupen koahiek en wehwehki mi ie?+

21 Erpit ekiekla sang mesen soahng momour koaros+

Oh ekiekla sang menpihr en pahnlahng kan.

22 Mwomwla oh mehla kin nda,

‘Salengat ka rongete ekei koasoipen erpit.’

23 Koht ketin mwahngih elen diarada erpit;

Ih kelehpw me ketin mwahngih ia wasa met kin mihmi ie,+

24 Pwe e kin ketin ireirong lel ni imwin sampah,

Oh eh kin ketin mahsanih mehkoaros pahnlahng.+

25 Ni eh kin ketin koasoanehdi angin* kisinieng+

Oh sohngedi pihl kan,+

26 Ni eh kin ketin wiahda koasoandi ong keteu+

Oh ahl me depwek en nansapwe pahn keid ie,+

27 Iei ahnsowo me e kin ketin mahsanihada erpit oh ketin kawehwehda;

E kin ketikihdo erpit oh song ia uwen kesempwalpe.

28 Oh e ketin mahsanihong aramas:

‘Kilang! Lemmwin Siohwa—iei erpit,+

Oh en sohpeisang me suwed iei koahiek en wehwehki.’”+

29 Sohp ahpw doulahte nan eh koasoio,* nda:

 2 “Ma I pwuralahng sounpwong samwalahr ako,

Rahn ako me Koht kin ketin sinsile ieo,

 3 Ahnsowo e kin ketin kamarainihki moangeiet sapwellime lamp,

Ahnsowo I kin weweidwei nan rotorot sang ni sapwellime marain,+

 4 Ahnsowo I pwulopwul oh kehlail,

Ahnsowo I ahneki nanpwungmwahu rehn Koht,+

 5 Ahnsowo me Keieu Manamano ketikette rehi,

Ahnsowo nei seri kan* kapikapil ie,

 6 Ahnsowo ei kahk kan direkihla pwete,

Oh takai kan kin wudekihiei lehn olip kan ong ie.+

 7 Ahnsowo I kin kohieila ni ewen kelen kahnimwo+

Oh mwohndi ni wasahn tuhpeneo,+

 8 Mwahnakapw kan kin kilang ie oh keisang mwohi,*

Oh pil ohl mah kan kin kesihnenda oh kesikesihnente.+

 9 Lapalap akan kin tokedihsang ar koasoi;

Re kin pwainkihdi awarail kan pehrail kan.

10 Ohl kesempwal kan sohla kin nda mehkot;

Lowarail kan kin pasdahng pahn ngatangaterail kan.

11 Mehmen me kin rong ie kin koasoiahkin ie mehkot mwahu,

Oh irail kan me kin kilang ie kin kapinga ie.

12 Pwe I kin doarehla me semwehmwe me kin likwer peki sawas,+

Iangahki me sepwoupwou kan oh mehmen me sohte sawasepe.+

13 Irail kan me mi nan keper en mehla kin kapaia ie,+

Oh I kin kaperenda mohngiong en liohdi kan.+

14 I kin pwuhriong nan pwung wiahki ei likou;

Ei pwung pahrek duwehte likou reirei* oh lisoarop.

15 I wiahla mesen me maskun kan

Oh nehn me dangepel kan.

16 I wia semen me semwehmwe kan;+

I kin kasawih repenpwung en irail kan me I sehse.+

17 I kin kauwehla aupah en me kin wia me suwed+

Oh adihasang seike ni ngih kan.

18 I kin nda, ‘I pahn mehla nan imwei,*+

Oh ei rahn akan pahn tohtohla duwehte pihk kan.

19 Kalewei kan pahn kohpeseng nan pihl kan,

Oh pwoaik pahn mihmi pohn ei rah kan pwohng ehu pwon.

20 Ei lingan kin weliwiliakapw ahnsou koaros,

Oh kesik ketieu me mi nan pehiet pahn kin wie kesikesik.’

21 Aramas akan kin kasikasik en rong,

Oh nennenla awiawih ei kaweid.+

22 Mwurin ei kin lokaia, sohla mehkot me re kin koasoia;

Ei lokaia kan kin kansenamwahu ong ni* salengarail kan.

23 Re kin awih ie duwehte ar kin awih keteu;

Re duwehte aramas ekei me kasikasik ahnsoun keteu en mwuhr.*+

24 Ni ei kin sirei ong irail, re sohte kak kamehlele, pwehki re sohte kasik;

Marain en meseiet kin kakehlairailda.*

25 I kin kihong irail kaweid nin duwen arail kaun,

Oh I rasehng nanmwarki men nanpwungen nah pwihnen sounpei kan,+

Rasehng emen me kin kansenamwahwih me mwahiei kan.+

30 “Met re kin kouruhrkin ie+

—Aramas akan me pwulopwul sang ie,

Me I sohte kin mweidohng ar pahpa kan

Ren keidohng nei kidi kan me kin sile nei pelinmen kan.

 2 Ia katepen kehl en pehrail kan ong ie?

Ar kehl sohralahr.

 3 Re luwetkihla ar semwehmwe oh men mwenge;

Re kin ngalis pwehl madekeng

Me ohlahr oh tehnlahr.

 4 Re kin kihpene tehntuhke nemen soahl sang ni kisin tuhke kan;

Kanarail mwenge iei kalewen tuhke me katik.*

 5 Re kin pekeussang nan ar kousapw kan;+

Aramas kin wering irail duwehte ar kin wering lipirap men.

 6 Re kin kousoan ni pengepengen wahu kan,

Nan pwoahr en pwehl kan oh takai kan.

 7 Re weriwer sang nan kisin tuhke kan

Oh kospene nanpwungen dihpw tekatek kan.

 8 Nin duwen nein me salamalam oh me sohte wede kan seri kan,

Re pekeussangehr* nan sahpwo.

 9 Ahpw met re kin kapailoke ie nan ar koul kan;+

I wiahla mehkot me re kin mwamwahliki.+

10 Re kin kailongkin ie oh re kin dohsang ie;+

Re sohte kin pweiek en kandipih meseie.+

11 Pwehki Koht eh ketin kaluweteiehla* oh kanamenekihiehla,

Re sohte pweiek ni ar uhwong ie.

12 Ni palimauni re kin kesihnenda rasehng pwihnen moromor ehu;

Re kin pwakih ie

Oh perehla ei ahlo pwe ren kauweiehla.

13 Re kauwehla elei kan

Oh wiahiong ei kahpwalo en suwedla,+

Sohte emen me kauhiraildi.*

14 Re kin kohdo duwehte ar pedolong nan pwoahr laud ehu ni dihd;

Re kin tangodohng ie nan ei apwal.

15 Masak kipeiehdi;

Wahupei sohrala rasehng kisinieng,

Oh komourpei sohrala rasehng depwek ehu.

16 Met ei mour* sosohrala sang ie;+

Rahnen apwal akan+ kin koliehdi.

17 Medek kin doakdoakoa tih kat* nipwong;+

Medek laud sohte mwahn kin tokedi.+

18 Ei likowo emwirekpene sang ni manaman kehlail;*

Duwehte kala en ei likowo, e itpene ni tepinwereiet.

19 Koht ketin keseiedier nan pwelmatak;

I duwelahr pwelpar oh pehs kan.

20 I kin likweriong komwi peksawas, ahpw komw sohte kin ketin sapeng ie;+

I kin kesihnenda, ahpw komw kin ketin mahsanihiehte.

21 Komw ketin sohpeiongiehier ni lemei;+

Komw ketin uhkihong ie kehl en nin limomwi.

22 Komw kin ketin pwekiehda oh waiehda nan kisinieng;

Komwi eri ketin keseieseli nan melimelo.*

23 Pwe I patohwan ese me komw pahn ketin waiedihlahng mehla,

Ni ihmwo wasa me koaros me momour pahn tuhpene ie.

24 Ahpw sohte me pahn poakih aramas emen me ohlahr*+

Ni eh kin wie pekipeki sawas erein eh apwal.

25 I sou kin sengisengki irail me lelohng ahnsou apwal akan?*

I sou kin mwahieiki me semwehmwe kan?+

26 Mendahki ei koapworopworki me mwahu, me suwed me kohdo;

I kasikasik marain, ahpw rotorot me kohdo.

27 Pwunod en loaleiet sohte uhdi;

Rahnen apwal akan lelohng ie.

28 I alialuseli ni ei nsensuwed;+ sohte marain en ketipin.

Nan pokono, I kin uhda oh likwer peksawas.

29 I wiahla rien kidien wel kan

Oh wiahla iengen ostris kan.*+

30 Kiliet toantoalla oh mweremwersang;+

Tih kat mwasingkihla karakar.

31 Nei arpo kin kadoadoahk ongete mwahiei,

Oh nei keseng pepeuko* ongete ngilen sengiseng.

31 “I wiakidahr mesei kat inou lap ehu.+

Eri ia duwen ei kak kangkakil meipwon men ni ineng me sohte konehng?+

 2 Eri, ia pahn pwaisei sang Koht me ketiket powe?

Ia pahn ei sohso sang me Keieu Manamano me ketiket nanleng?

 3 Kahpwal sou kin awiawih me kin wia me suwed

Oh paisuwed sou kin awiawih irail kan me kin wia dahme kamedek?+

 4 E sou kin ketin mahsanih elei kan+

Oh wadek ei kahk kan koaros?

 5 Mie pak me I keid nan ahl me sohte mehlel?*

Mie pak nehi kat kin pitipit en widing?+

 6 Koht en ketin tenekih ie ni mehn tenek pwung;+

E ahpw pahn ketin mwahngihada ei loalopwoat.+

 7 Ma ei kahk kan pwupwusang nan ahl pwung+

De ei mohngiong idawehnla mesei kat+

De pehi kat saminla,

 8 Eri I en kamwarak werentuhke oh emen tohrohr en tungoale,+

Oh dahme I padokedi en usuhsda.*

 9 Ma ei mohngiong lelohng kasongosong sang lih emen+

Oh I awiawih+ ni en mehn mpei wenihmw,

10 Eri ei pwoud en ngidar krein ong emen ohl tohrohr,

Oh ohl teikan en wia nsenen pwopwoud reh.*+

11 Pwe met pahn wia tiahk kanamenek ehu,

Sapwung ehu me warohng kalokolok sang sounkopwung kan.+

12 Met pahn duwehte kisiniei ehu me pahn kamwomwala oh kauwehla,*+

Oh pil isikala mehkoaros me I ahneki.

13 Ma I pohnsehse pwung pahrek ong nei ladu ohl de lih kan

Ni ar kaulimehkin ie mehkot,*

14 Dahme I kak wia ni Koht eh pahn ketin uhwong ie?*

Dahme I kak sapengki ih ni eh pahn ketin kapeidakih ie?+

15 Kaidehn Ih me ketin wiaiehda nan kapehden inei me pil wiairailda?+

Kaidehn Ihete me ketin wiaikitailda mwohn atail ipwidi?*+

16 Ma I kahng kihong me semwehmwe kan dahme re mwahuki+

De kamworusihala mesen liohdi;*+

17 Ma I kelehpw tungoale kenei mwenge

Ni ei sohte ehukihong me sepwoupwou kan;+

18 (Pwe sangete ni ei pwulopwul me sepwoupwouo* kin kekeirda rehi likamwete ngehi eh pahpa,

Oh I kin sewese liohdio* sangete ni ei kisin seri.*)

19 Ma I kilang emen me kereniong mehla pwehki sohte likou

De me semwehmwe men sohte mehkot en pwainkihdi ih;+

20 Ma I sohte kihong irail likou sang wunen nei sihpw

Pwe ren kak karakarkihda oh kapaia ie;+

21 Ma I kamasak me sepwoupwou men+

Ni eh anahne ei sawas ni ewen kelen kahnimwo;*+

22 Eri pehiet* en pwupwusang ni pwopweiet,

Oh keimwen pehie* en ohla.

23 Pwe I masak kahpwal sang rehn Koht,

Oh I sohte kakohng uh mwohn sapwellime lingan.

24 Ma I kin koapworopworki kohl

De ndaiong kohl kaselel, ‘I kin likihiuk!’+

25 Ma I diar peren nan ei kepwe tohto+

Pwehki dipwisou tohto me I alehdi;+

26 Ma I kilang ketipin* eh wie linglingaling

De maram lingaling eh kin mwekimwekid pahnlahng;+

27 Oh ei mohngiong pitida ni rir,

Oh I kin kaudokiong ira ni ei metik pehiet;*+

28 Eri met pahn wia sapwung ehu me warohng kalokolok sang sounkopwung kan,

Pwe met pahn wehwehki me I kahmahmkihla Koht mehlelo me ketiket powe.

29 Mie pak me I perenkihda ohlahn ei imwintihti+

De perenda pwehki suwed me lelohng ih?

30 I sohte mwahn mweidohng eweiet en dipada

Sang ni ei keriahla ih oh kasikasik en mehla.*+

31 Aramas akan nan ei impwalo sou kin nda,

‘Ihs me sohte kin medkihla kenen Sohp mwenge?’*+

32 Sohte mehn keiru* men kin anahne pweidi liki;+

I kin ritingadahng sounseiloak kan ei wenihmw kan.

33 Mie pak me I song en ekihla ei kauwehla kosonned, duwehte aramas teikan,+

Ni ei kin ekihla ei sapwung nan pwekid en ei likou?

34 Ia duwe, I kin masak mwekid en pokon,

De masak peneinei teikan de mwamwahlikiniehla,

Me kahrehiong I en nennenla oh masak kohla liki?

35 Ma emen rongiehte!+

I pahn sainih edei ong dahme I ndao.*

Me Keieu Manamano en ketin sapeng ie!+

Ma me kedipa ieo ntingihdihte kedip kan nan doaropwe ehu!

36 I pahn weuwa met pohn pwopweiet,

Oh pirehiong ni moangeiet duwehte nihn ehu.

37 I pahn wehkadahng ih kahk koaros me I wiahda;

Oh I pahn patohlahng ih ni eimah, duwehte lapalap men.

38 Ma ei mwaht kin weriwerki eh kaulime ie

Oh uluhl kan nan mwahto pahn ehupene mwahiei;

39 Ma I kangala wahnsahpwo ni ei sohte pwain,+

De ma I kahrehiong me sapweniki sahpwo en sohla eh koapworopwor;+

40 Eri dihpw tekatek en wosada nan ei mwahto a kaidehn wihd

Oh dihpw pwohsuwed kan a kaidehn parli.”

En Sohp koasoi kan eri imwisekla.

32 Eri ohl silimen ko ahpw sohla song en sapeng Sohp, pwehki eh kin kamehlele me ih me pwung.*+ 2 Ahpw Elihu nein Parakel mehn Pus,+ peneinei en Ram uhdahn lingeringerda. E lingeringerda pahn Sohp pwehki eh songosong en kadehdehda me ih me pwung a kaidehn Koht.+ 3 E pil uhdahn lingeringerda pahn kompoakepahn Sohp meh silimeno pwehki re sohte kak diar pasapeng ehu ahpw re wiahki Koht me suwed.+ 4 Elihu awiawih en sapeng Sohp, pwehki re mahsang ih.+ 5 Ni Elihu eh kilang me ohl silimeno sohte kak sapeng, e ahpw lingeringerda. 6 Eri Elihu nein Parakel mehn Pus ahpw tepida koasoi, nda:

“I me pwulopwul*

A kumwail me mah.+

Eri ni wahu I pweiekla mwuri,+

Oh I sohte padahkihong kumwail dahme I ese.

 7 I medewe, ‘Me mah* en mahsen,

Oh irail me momourkiher sounpar tohto en padahngki erpit.’

 8 Ahpw iei ngehn sarawi* me Koht kin ketikihong aramas akan,

Angin doauesen me Keieu Manamano me kin kihong irail koahiek en wehwehki.+

 9 Sounpar kelehpw sohte kin* kaloalokongihala aramas emen,

De pil kaidehn aramas mah kante me kin wehwehki dahme pwung.+

10 Eri I nda, ‘Rong ie,

Oh I pil pahn padahkihong komwi dahme I ese.’

11 Kilang! I awiawih amwail mahsen kan;

I wie rongorong amwail madamadau kan+

Ni amwail raparapahki dahme kumwail pahn koasoia.+

12 I kin tetehk kumwail ni keneinei,

Ahpw sohte emen rehmwail kak kadehdehda me Sohp sapwung*

De sapeng eh akupwung kan.

13 Eri kumwail dehpa nda, ‘Se diaradahr erpit;

Iei Koht me ketin kadehdehda me e sapwung, kaidehn aramas.’

14 Sohp sohte kainenehiong ie eh mahsen ko,

Eri I sohte pahn sapengki ih amwail akupwung kan.

15 Re tenla, sohla ar pasapeng;

Sohla mehkot me re pahn nda.

16 I awiawih, ahpw re sohte pwurehng koasoi;

Re kesikesihnente wasao, sohla mehkot re pahn sapengki.

17 Eri I pil pahn sapeng;

I pil pahn koasoia dahme I ese,

18 Pwe mie soahng tohto me I men nda;

Ngehn sarawi* me mi loalei kin kamwakid ie.

19 Loaleiet rasehng edin wain kapw sang kilin mahn

Me diren wain loale oh me kereniongehr sawapeseng.+

20 Mweidohng I en koasoi pwe I en diar nsenamwahu!

I pahn kihpeseng eweiet oh sapeng.

21 I sohte pahn lipilipilki emen;+

De pil kapohlih* aramas emen,

22 Pwe I sehse mwomwen kapohlih aramas;

Ma I wia met, Sounwiepeio pahn mwadangete kasohreiehla.

33 “Ahpw Sohp, met menlau rong ei koasoi kat;

Rong mehkoaros me I pahn koasoia.

 2 Menlau, kilang! I pahn kihpeseng eweiet;

Eweiet* pahn koasoi.

 3 Ei lokaia kan kin kasalehda pwung en ei mohngiong,+

Oh kilin eweiet kin koasoia ni mehlel dahme I ese.

 4 Sapwellimen Koht ngehn sarawi* me wiaiehda,+

Oh angin esingek en me Keieu Manamano me ketikihong ie mour.+

 5 Sapeng ie ma komw kak;

Kasalehda omw akupwung kan mwohi; onopada.

 6 Kilang! I duwei komwi mwohn silangin Koht mehlelo;

I pil wiawihdahsang pwehl.+

 7 Eri komw dehr masak ie,

De dahme I pahn ndawei en dehr katoutouwih komwi.

 8 Ahpw komw nda ni ei rongorong,

Ei, I kin rongorong koasoi pwukat,

 9 ‘I min oh sohte kauwehla kosonned;+

I mwakelekel oh sohte wiahda sapwung.+

10 Ahpw Koht kin ketin diar kahrepen eh pahn uhwong ie;

E kin ketin wiahkin ie sapwellime imwintihti.+

11 E kin ketikihdi nehi kat nan lepin tuhke toutou kan;*

E kin ketin mwasamwasahn elei kan koaros.’+

12 Ahpw komw sohte pwung ni omwi koasoia met, eri I pahn sapeng komwi:

Koht ketin lapalapasang douluhl aramas.+

13 Dahme kahrehda komw kin kaulimehki Ih?+

Pwehki e sohte kin ketin sapengala omw koasoi kan koaros?+

14 Pwe Koht kin ketin mahsen pak ehu oh pil pak riau,

Ahpw sohte me kin rong kanahieng,

15 E kin ketin wia met nan ouraman ehu, nan kaudiahl en nipwong,+

Ni ahnsou me aramas akan kin meirkelikla

Ni ar kin memeir nan ar peht kan.

16 E ahpw kin ketin kawahsekpeseng salengarail kan+

Oh e kin ketin katengehdiong irail* sapwellime kaweid,

17 Pwehn ketin kasohpeisang aramas emen wiewia suwed+

Oh pwehn ketin pere aramas emen sang aklapalap.+

18 Koht kin ketin doarehla eh mour* sang nan pwoahr,*+

E kin ketin doarehla eh mour sang eh pahn mehkihla kedlahs.*

19 Aramas emen kak sukuhlki mehkot ni eh kin wonohnki medek nan eh peht

Oh ni tih kan ar kamkamedekih ih ahnsou koaros,

20 Kahrehda e* kin kasautkihla pilawa,

Oh e kin soikala mwenge mwahu kan.+

21 Paliwere kin tihtihla,

Lao tih kan pwarada.

22 Eh mour* kerekerenlahng pwoahro;*

E kerekerenlahng rehn irail kan me kin wahdo mehla.

23 Ma mie meninkeder men* ong aramaso,

Emen sang nanpwungen meh kid me uhki ih,

Pwehn padahkihong ih dahme pwung,

24 Eri Koht pahn ketin kupwuramwahwih oh mahsanih,

‘Doarehla ih en dehr kohdihla nan pwoahro!*+

I diaradahr pweinen pweipwei sapahl!+

25 Paliwere* en rosonsang* ni eh pwulopwulo;+

En pwuralahng eh kehlail en mwahnakapw.’+

26 Aramaso pahn kapakap ong Koht+ oh Koht pahn ketin kupwuramwahwih ih,

Oh e pahn udiahl silangi ni eh weriwerki peren,

Oh Koht pahn ketin pwurehng wiahki aramaso me pwung men.

27 Aramaso pahn lohkihong* meteikan,

‘I dipadahr+ oh kasapwungelahr dahme pwung,

Ahpw I sohte alehdi dahme I warohng ale.*

28 E ketin pwainda sapahl ei mour* pwe I en dehr kohdihla nan pwoahr,*+

Oh ei mour pahn kilang marain.’

29 Mehlel, Koht kin ketin wia mepwukat koaros

E kin ketin wia mepwukat pak riau oh pil pak siluh ong aramas emen,

30 Pwehn kapwurehdo ih sang nan pwoahro,*

Pwe en kak perenkihda marain en mour.+

31 Sohp, rong kanahieng! Rong ie!

Nennenla, oh I pahn usehlahte koasoakoasoi.

32 Ma mie mehkot me komw men koasoia, a komw sapeng ie.

Lokaia, pwe I men kadehdehda me komwi me pwung.

33 Ma sohte mehkot komw men koasoia, a komw rong ie;

Nennenla, oh I pahn padahkihong komwi erpit.”

34 Elihu eri usehlahte nan eh koasoio:

 2 “Kumwail me loalokong kan, kumwail rong ei koasoi kat;

Kumwail me ese soahng tohto, kumwail rong ie.

 3 Pwe saleng kin kasawih lokaia kan

Duwehte loh* eh kin song nemen mwenge.

 4 Kitail pahn koasoanehdi ong pein kitail dahme pwung;

Kitail pahn pilada nanpwungatail dahme mwahu.

 5 Pwe Sohp nda, ‘Ngehi me pwung,+

Ahpw Koht sohte ketin kasalehiong ie pwung pahrek.+

 6 Ia duwe, I pahn likamwkihda ia pahn mwomwen ei kadeik?

Ei ohla sohte kak mwahula, mendahki ei sohte kauwehla kosonned.’+

 7 Mie aramas emen me duwehte Sohp,

Me kin nimala kapailok rasehng pihl?

 8 E kin kompoakepahnki irail me kin wia me suwed

Oh kin iang aramas suwed kan.+

 9 Pwe e nda, ‘Aramas emen sohte kin paiekihda

Ni eh kin songosong en kaperenda Koht.’+

10 Eri, kumwail rong ie, kumwail aramas akan me ahneki koahiek en wehwehki:*

Koht mehlelo sohte mwahn kak ketin wia me suwed,+

Me Keieu Manamano sohte mwahn kak ketin wiahda sapwung!+

11 Pwe e pahn ketin katingiheki aramas emen dahme e kin wia+

Oh ketikihdohng ih imwilahn eh wiewia kan.

12 Pwe ni mehlel, Koht sohte kin ketin wia me suwed;+

Me Keieu Manamano sohte kin ketin kasapwungehla pwung pahrek.+

13 Ihs me patohwanohng Koht pwukoa en apwalih sampah,

Oh ihs me idihada ih en kaunda sampah pwon?*

14 Ma e kin ketin tetehk irail,

Ma e kin ketikipene reh ar kehl en mour* oh esingek,+

15 Aramas* koaros pahn sohrala,

Oh aramas pahn pwuralahng pwehl.+

16 Eri ma mie omw koahiek en wehwehki, rong kanahieng met;

Rong kanahieng dahme I pahn nda.

17 Ia duwe, emen me kin kailongki pwung pahrek kak kaunda,

De komw pahn kadeik me kehlail men me kin pwung?

18 Ia duwe, komw pahn ndaiong nanmwarki men, ‘Sohte katepomw,’

De ndaiong me lapalap akan, ‘Kumwail suwed’?+

19 Koht sohte kin ketin kasalehda eh lipilipilki me lapalap akan

Oh e sohte kin kupwurki me kepwehpwe laudsang me semwehmwe,*+

Pwe irail koaros iei wiepen nin lime kan.+

20 Re kakete mwadang mehla+ ni lukepen pwong;+

Re kin rerrer laud oh sohrala;

Pil me kehlail kan kin kasohrala, ahpw kaidehn sang ni pehn aramas.+

21 Pwe silangin Koht kin tetehk wiewiahn aramas,+

Oh E kin ketin mahmahsanih eh kahk kan koaros.

22 Sohte wasa rotorot de rotorot mosul

Wasa me aramas suwed kan kak rukula ie.+

23 Pwe Koht sohte ketin koasoanehdi ahnsou ehu ong aramas sohte lipilipil

En patohdo mwohn silangi ong kadeik.

24 E kin ketin kauwehla me kehlail ni eh sohte anahne kasawih

Oh wiliankihdi meteikan nan dewerail.+

25 Pwe e ketin mwahngih dahme re wiewia;+

E kin ketin kaloweiraildi nipwong, oh re kin mwomwla.+

26 E kin ketin kaloke irail pwehki ar suwed,

Wasa me koaros kak kilang,+

27 Pwehki ar sohla idawehn ih+

Oh sohte nsenohki sapwellime ahl akan;+

28 Re kin kahrehiong me semwehmwe kan ren likweriong ih peki sawas,

Kahrehda e kin ketin karonge likwer en me sohte sawasparail kan.+

29 Ni Koht eh kin ketin nennenweite, ihs me kak kadeikada ih?

Ni eh kin ketin karirihala silangi, ihs me kak kilang ih?

Mehnda ma ong wehi ehu de aramas emen, imwilahn met kin duwepenehte,

30 Pwe aramas me kin pohnsehse Koht* en sohte kak kaunda+

De lidipihedi aramas akan.

31 Pwe mie me pahn patohwanohng Koht,

‘I aleier kalokepei, mendahki ei sohte wiahda sapwung;+

32 Komw ketin padahkihong ie dahme I sohte kilang;

Ma I wiahda mehkot sapwung, eri I sohte pahn pwurehng wia met’?

33 Ia duwe, e pahn ketin katingih komwi duwehte me komw kasik ni omw soikala sapwellime kadeik?

Komwi me anahne pilada, kaidehn ngehi.

Eri padahkihong ie dahme komw uhdahn ese.

34 Aramas me ahneki koahiek en wehwehki ire kan* pahn ndaiong ie

—Aramas loalokong men me kin rong ie—

35 ‘Sohp kin koasoi ni eh sohte ese ire mehlel koaros,+

Oh eh lokaia kan kasalehda me e sohte dehdehki.’

36 Sohp en uhdahn lelohng songosong*

Pwehki eh pasapeng kan duwehte en aramas suwed kan pasapeng kan!

37 E kin kapatahiong dipe uhwong;+

E kin wie lopwolopw kepkepit mwohtail

Oh lokolokaia tohto ong Koht mehlelo!”+

35 Elihu ahpw doulahte nan eh koasoio:

 2 “Komw uhdahn kamehlele me komwi me pwung ni omw nda,

‘I pwungsang Koht’?+

 3 Pwe komw koasoia, ‘Ia katepehiong komwi* met?

Mie mehkot me I paiekihda pwehki ei sohte dipada?’+

 4 I pahn sapeng komwi

Oh kompoakepahmw kan+ me mi rehmw.

 5 Kilengdalahng pahnlahng oh kilang,

Kilang depwek kan,+ me ileiledahla sang pohnangimw.

 6 Ma komw dipada, ia duwen omw kin kamedekihala Koht?+

Ma omw kauwehla kosonned kan tohtohla, dahme komw kin wiahiong ih?+

 7 Ma komwi me pwung, dahme komw kin patohwanohng ih;

Dahme e kin ketin alehsang rehmw?+

 8 Omw suwed kin kamwakidete aramas me duwei komwi,

Oh omw pwung kin kamwakidete aramas akan.

 9 Aramas akan kin likwer peksawas ni ar mi pahn kahpwal laud;

Re kin likwer peki saledek sang kaundahn* me kehlail.+

10 Ahpw sohte me kin nda, ‘Ia Koht, Sounwiepei Lapalapo,+

Me kin ketin wiahiong aramas akan ren koulki koulen kaping nipwong?’+

11 E kin ketin padahkih kitail+ laudsang mahn akan nin sampah,+

Oh e kin ketin wiahiong kitail en loalokongsang menpihr en pahnlahng kan.

12 Aramas akan kin likwer peksawas, ahpw e sohte kin ketin sapeng,+

Pwehki aklapalap en me suwed.+

13 Mehlel Koht sohte kin ketin karonge likwer en peksawas me soh katepe;*+

Me Keieu Manamano sohte kin ketin tetehk met.

14 Eri, ia uwen eh sohte pahn ketin karongei komwi ni omw kaulimki omw sohte kin kilang ih!+

Omw repenpwung mi mwohn silangi, eri komw anahne kasikasik awiawih ih.+

15 Pwe e sohte ketin engiengda oh kapwukoahkin komwi;

De pil ketin kasawih omw lokaia mwahl kan.+

16 Sohte katepen Sohp eh kihpeseng ewe;

E katohtohwehla eh lokaia kan ni eh sohte ahneki loalokong.”+

36 Elihu ahpw doulahte koasoia:

 2 “Kanengamahiong ie ekis ni ei pahn kawehwe,

Pwe miehte mehkot me I pahn koasoia ong ni kamwahupen Koht.

 3 I pahn koasoia ni oaritik dahme I ese,

Oh I pahn lohkihda me Sounwiepeio me pwung.+

 4 Ni mehlel ei koasoi kat sohte likamw;

Ih me ketin mwahngih mehkoaros+ kin ketiket wasakiset mwohmw.

 5 Mehlel, Koht me ketin kehlail+ oh sohte kin ketin soikala emen;

E ketin sapwellimanki manaman laud en mwahngih soahng kan.

 6 E sohte pahn ketin pere mour en me suwed kan,+

Ahpw e kin ketikihong me lokolok kan pwung pahrek.+

 7 E sohte kin ketin sohpeisang me pwung kan;+

E kin ketikiniraildi nan mwoahl kan rehn nanmwarki kan,*+ oh re kin waunla kohkohlahte.

 8 Ahpw ma re kin selikihdi selmete kan

Oh lohdi nan selen kalokolok,

 9 E kin ketin kasalehiong irail dahme re wiadahr,

Ar kauwehla kosonned kan pwehki ar aklapalap.

10 E kin ketin kawahsekpeseng salengarail kan pwehn kapwungirailla

Oh padahkihong irail ren sohpeisang wia me suwed.+

11 Ma re peik oh papah ih,

Re pahn momour erein ar rahn akan ni paiamwahu,

Oh ar sounpar kan pahn kin kansenamwahu.+

12 Ahpw ma re sohte peik, re pahn mehkihla kedlahs*+

Oh mehla ni eh sohte ar loalokong.

13 Me kin pohnsehse Koht* nan ar mohngiong pahn kolokol lingeringer.

Re sohte kin likwer peksawas mendahki eh kin ketin salihiraildi.

14 Re kin momour* nanpwungen ohlen netiki paliwararail nan imwen kaudok kan,+

Oh re kin mehla ni ar pwulopwulte.+

15 Ahpw Koht* kin ketin doarehla me lokolok kan ahnsoun ar apwal;

E kin ketin kawahsekpeseng salengerail kan ni ar kin lokolok.

16 E kin ketikinkomwisang nan ewen kahpwal+

Oh ketikinkomwilahng nan wasa laud ehu, me saledeksang kahpwal,+

Iangahki mwenge mwahu pohn omw tehpel mehn kaloalamwahu.+

17 Eri komw ahpw pahn nsenamwahukihla kadeik ong me suwed,+

Ni ahnsou me kadeik pahn wiawi oh pwung pahrek pahn pweida.

18 Ahpw kanahieng pwe lingeringer en dehr kahrehiong komwi en kin kailok,*+

Oh dehr mweidohng kisakis laud en kahrehiong komwi en pwupwula.

19 Ia duwe, omw likwer en peksawas

De omw nannanti pahn perehsang komwi lokolok?+

20 Komw dehr kasikasik pwohng en leledo,

Ahnsou me aramas akan kin sohrasang nan ar wasa.

21 Kanahieng pwe komwi en dehr sohpeila wia me suwed,

Pwe komwi sohte pahn men dadaurete pahn lokolok.+

22 Kilang! Koht kin ketin lapalapala pwehki sapwellime manaman;

Ihs sounpadahk me duwehte ih?

23 Ihs me kaweid* sapwellime ahl+

De patohwanohng ih, ‘Dahme komw ketin wiadahr me sapwung’?+

24 Tamataman en kalinganahla sapwellime wiewia kan,+

Me aramas akan kin koulki.+

25 Aramas koaros kilangehr met,

Aramas akan kin kilikilengdo sang wasa doh.

26 Ei, Koht ketin lapalapasang dahme kitail kak wehwehki;+

Sohte me kak wadekedi sounpar depe me e ketin momourki.+

27 E kin ketikihdahla dingiding en pihl kan;+

Pwoaik kin kohpene wiahda keteu;

28 Eri depwek kan kin kamwerehdi keteu;+

Re kin mwerediong pohn aramas akan.

29 Mie me kak wehwehki duwen depwek kan ar kin kohpeseng,

Oh ngilen nansapwe sang nan sapwellime impwal?+

30 Kilang ia duwen eh kin ketin kamwerepeseng piripir en lioal*+ powe

Oh kipehkihdi kepin madau pihl.

31 E kin ketin ketihnainiheki aramas akan* mepwukat;

E kin ketikihong irail mwenge tohto.+

32 E kin ketin pwainkihdi piripir en lioal nin lime kan,

Oh e kin ketin kainenelahng met wasa me e ketin kupwurki.+

33 Nansapwe kin padahngki duwen ih,

Pelinmen kan pil kin padahngki ihs me* kohkohdo.

37 “Met ei mohngiong wie kumwukumw

Oh lussang nan dewe.

 2 Kumwail rong kanahieng ngirisek en kapitie

Oh ngilen nansapwe me kin peipeido sang nin doauese.

 3 E kin ketin kadarpeseng met pahnlahng pwon

Oh ketin kadarpeseng piripir en lioal+ lel ni imwin sampah.

 4 Mwurin mwo iei ngilen ngiringirisek ehu;

Kapitie kin duwehte ngilen nansapwe,+

Oh e sohte kin ketin kapweiekidi met ni eh kin ketin mahsen.

 5 Kapitien Koht kin ngirisek duwehte nansapwe+ ni ahl kapwuriamwei;

E kin ketin wia soahng laud kan me kitail sohte kak wehwehki.+

 6 Pwe e kin ketin mahsanihong sinoh, ‘Mwerediong pohn sampah,’+

Oh ong keteu mosul, ‘Wudewidek ni kehlail.’+

 7 Koht kin ketin katokehdi en aramas koaros doadoahk*

Pwe aramas koaros pahn ese sapwellime doadoahk.

 8 Mahn lawalo kan kin kohlongala nan dewerail kan

Oh kin mihmihte nan ar pwoahr kan.

 9 Kisinieng en melimel kin ipido sang wasa me e kin mi ie,+

Oh kisinieng en paliepeng kin wahdo lemwulemwur.+

10 Ahis kin wiawihda sang ni angin doauesen Koht,+

Oh pihl akan kin wiahla aihs kekeluwak.+

11 Ei, e kin ketin katoutouwihkihla depwek kan pwoaik;

E kin ketin kamwerepeseng piripir en lioal+ nan depwek kan;

12 Re kin piripirseli wasa me e kin ketin kawetirailla ie;

Re kin kapwaiada mehkoaros me e kin ketin kehkehlingki+ pohn sampah* pwon.

13 E kin ketin doadoahngki depwek kan pwehn kaloke*+ aramas,

Oh kamwerehdi keteu pohn sahpw pwehn kasalehda limpoak loalopwoat.+

14 Sohp, rong met;

Uhdi oh medemedewe kanahieng sapwellimen Koht wiewia kapwuriamwei kan.+

15 Komw ese ia duwen Koht eh kin ketin kamwakid* depwek kan

Oh ia duwen eh kin ketin kahrehiong lioal en piripir sang nan depwek?

16 Komw ese ia duwen depwek kan ar kin peipei nan wehwe?+

Mepwukat iei wiewia kapwuriamwei kan en Ih me sapwellimanki kupwurokong unsek.+

17 Dahme kahrehda omw likowen karakarala

Ni sampah eh meleileidi pwehki kisinieng en palieir?+

18 Komw kak iang ih katehlapahla* pahnlahng+

Me kekeluwak duwehte mehn irongen mete ehu?

19 Padahkihong kiht dahme se pahn patohwanohng ih;

Se sohte kak sapeng pwehki se mi nan rotorot.

20 I kak patohwanohng Koht me I men patohong ih?

De mie me nda mehkot me nohn kesempwal pwe en ketin karonge?+

21 Aramas pil sohte kak kilang marain,*

Mendahki eh wie lingaling pahnlahng,

Lao kisinieng ipido oh wahsang depwek kan.

22 Sang paliepeng marain kin pwarada me kin lingaling rasehng kohl;

Roson lapalap en Koht+ kin kapwuriamwei.

23 Kitail sohte kak wehwehki me Keieu Manamano;+

E me lapalap ni manaman,+

Oh ahnsou koaros e kin ketin kasalehda pwung pahrek+ oh diren pwung.+

24 Kahrehda, aramas anahne lemmwiki ih.+

Pwe e sohte kin ketin kupwurki aramas akan me kin medewe me re loalokong.”*+

38 Siohwa eri ketin sapeng Sohp sang nan melimelo:+

 2 “Ihs memenet me kin kasapwungehla ei kaweid

Oh koasoakoasoi ni eh sohte ahneki loalokong?+

 3 Menlau onopada, duwehte ohl emen;

I pahn peidek rehmw oh ke pahn sapeng ie.

 4 Ke mihmi ia ni ahnsou me I poahsoanehda sampah?+

Padahkihong ie, ma ke lemeleme me ke wehwehki.

 5 Ihs me koasoanehdi uwen laud en sampah, ma ke ese,

De ihs me kihpeseng sahl en sosohng ehu powe?

 6 Dahme uhren sampah kan suhrediong loale,

De ihs me kihdi takain pwukakeimw en sampah,+

 7 Ni ahnsou me usuhn rahn kan+ ehupene weriwerki ar peren,

Oh sapwellimen Koht ohl akan*+ koaros tepida weriwerki ar kaping?

 8 Oh ihs me irehdi sehdo mwurin wenihmw kan+

Ni eh kusupekda sang ni utupen madau,*

 9 Ni ei kalikawihkihda sehd depwek kan

Oh kidimkihpene sehd rotorot mosul,

10 Ni ei koasoanehdi irepen sehd

Oh pwilikihdi lepin tuhkehn kateng oh wenihmw kan nan dewe,+

11 Oh I mahsanih, ‘Ke kak lelete wasaht, ke sohte pahn daulihala;

Ih wasaht me omw ilok sawa kan pahn uhdi ie’?+

12 Mie pak* me ke kehkehlikiong nimenseng

De kehsehki nin sohrahn dewe,+

13 Pwehn dakerada imwin sampah

Oh itikasang me suwed loale?+

14 Marain kin kawekala sampah duwehte sidamp ehu eh kin kawekala pwehl,

Oh mwomwen sampah sansalda duwehla mwomwen likou ehu.

15 Ahpw marain en me suwed kan kin kohsang irail,

Oh pehrail kan me re kin ngapkihda kin timpeseng.

16 Mie pak me ke kohdihla ni utupen madau kan

De dawih pihl loal kan?+

17 Mie pak me ewen kelen mehla+ kasansalohng uhk,

De mie pak me ke kilang ewen kehl en wasa me rotorot mosul?*+

18 Ke wehwehki uwen laud en sampah?+

Padahkihong ie, ma ke ese mepwukat koaros.

19 Mehnia pali me marain kin mi ie?+

Oh ia wasa me rotorot kin mi ie,

20 Pwe ken wahla mepwukat nan ara wasa

Oh wehwehki elen kolahng ara wasahn kousoan?

21 Ke kin ese mepwukat pwehki ke ipwidier ahnsowo

Oh ke momourkiher sounpar* tohto?

22 Mie pak me ke pedolong nan imwen nahk kan en sinoh,+

De mie pak me ke kilang imwen nahk kan en keteu aihs takai,+

23 Me I nekidedier ong ahnsou apwal,

Ong rahnen pei oh mahwen?+

24 Mehnia pali me marain* kin kohpeseng ie,

Oh kisinieng en palimese me kin ipidohng sampah kin kohsang ia?+

25 Ihs me weirada warawar ong lapake

Oh wiahda ahl me depwek en nansapwe pahn keid ie,+

26 Pwehn kamwerehdi keteu wasa me sohte aramas kin kousoan ie,

Nan sapwtehn wasa me sohte aramas kin mi ie,+

27 Pwehn kalamwurih sapwtehn madekeng kan me tehnla

Oh kahrehiong dihpw kan en wosada?+

28 Mie semen keteu,+

De ihs me semen pwoaik kan?+

29 Kapehden ihs me aihs kohieisang loale,

Oh ihs me naitikihada pwoaik aihs me kohsang pahnlahng?+

30 Ihs me kin pwaindi pihl duwehte ma e pwainkihdi takai,

Oh kahrehiong pohn pihl loal kan en kekeluwakala?+

31 Ke kak pirepene selin pwihnen usu Kaima*

De sapwadada selin pwihnen usu Kesil?*+

32 Ke kak kaweid mwekimwekid en pwihnen usu ehu* ni eh ahnsou

De kaweid pwihnen usu Ahs* iangahki nah seri kan?

33 Ke kin ese kosonned kan duwen mwekid en pahnlahng,+

De ke kak doadoahngki ar* koasoandi nin sampah?

34 Ke kak werdalahng depwek kan

Pwehn kamwerehdi keteu mosul pohmw?+

35 Ke kak kadarieila piripir en lioal kan?

Re pahn kohdo oh ndaiong uhk, ‘Iet kiht!’?

36 Ihs me kihdi erpit nan depwek kan*+

De kihong koahiek en wehwehki ong soahng kaselel kan me mi pahnlahng?*+

37 Ihs me loalokong pwe en wadekedi depwek kan,

De ihs me kak wudekihdi sahen pihl kan en nanleng?+

38 Ihs me wiahda pwelpar en wudekidi oh wiahla pwelmatak

Oh wiahiong mwodol en pwehl kan en paspene?

39 Ke kak saikedi kenen laion mwenge

De kamedihala laion pwulopwul kan me men mwenge+

40 Ni ar kin karahkidi nan ar pwoahr kan

De wie wonohn rukuruk nan dewerail kan?

41 Ihs me kin kaunopada kenen reipen* mwenge+

Ni nah kan ar kin likwer peksawas rehn Koht

Oh kohkohseli pwehki sohte mehkot re pahn kang?

39 “Ke ese ahnsou me kuht en nahna kan kin neitik?+

Mie pak me ke kilang tie kan ar naitikihedi wahrail kan?+

 2 Ke kin wadek sounpwong kan me re kin liseianki?

Ke ese ahnsou me re kin neitik?

 3 Re kin karahkidi ni ar kin naitikihedi wahrail kan,

Oh ar medek en neitik kin sohla.

 4 Wahrail kan kin kehlailla oh kekeirda nan mohs kan;

Re kin kohkohla oh sohte pwurodo rehrail.

 5 Ihs me kasaledekala dongki lawalou,*+

Oh ihs me lapwahda selen dongki lawalou?

 6 I wiahiong sapwtehn en wia eh wasahn kousoan

Oh sahpw soahl en wia nan dewe.

 7 E kin kepitki mwoarong en kahnimw;

E sohte kin rong ngilen weriwer en me kin koadoadoahkih.

 8 E kin kohkohseli ni dohl akan, raparapahki mohs,

Raparapahki soangen dihpw koaros.

 9 Ia duwe, kou lawalo men pahn men papahiuk?+

E pahn pweidi nan dewen noumw mahn kan?*

10 Ke pahn pirehdi kou lawalo men pwe en deipwelih omw uluhl kan,

De e pahn idawehn uhk pwehn deipwelih wahu?

11 Ia duwe, ke pahn koapworopworki eh kehlail laud

Oh mweidohng en wia omw doadoahk toutou kan?

12 Ke pahn likih me e pahn kapwurehdo wahnsapwomw,*

Oh wahpene met nan omw wasahn kihsang kilin krein?

13 Pehnpihr en ostris kin likapip ni peren,

Ahpw ia duwe, eh pehnpihr oh wune kan kak kapahrekiong pehnpihr oh wunen sidoahk kan?+

14 Pwe ostris kin kihdi eh kutohr kan nanpwel,

Oh e kin kakarakarih eh kutohr kan nan pwelpar.

15 E kin manokehla me mie me kak tiakedi oh kamwutepene eh kutohr kan

De mahn lawalo men kak tiakedi mepwukat.

16 E kin lemeiong wah kan, likamwete kaidehn nah irail;+

E sohte kin masak ma sohte katepen eh apwalih irail.

17 Pwe Koht ketikihsang ih* erpit

Oh sohte ketikihong ih en iang ahneki koahiek en wehwehki ire kan.

18 Ahpw ni eh kin uhda oh likapip,

E kin kouruhrki oahs oh me dakeo.

19 Kowe me kin kihong en oahs kehlail?+

Kowe me kin kihong wunen tepinwere me kin sipsipedek?

20 Ke kak kalus oahs duwehte loukust men?

Ngihl kehlail en nan tumwe kin kamasepwehk.+

21 E kin sarep pwehl en nan wahu oh lusulus ni kehlail;+

E kin tangewei nan mahwen.*+

22 E kin kouruhrki masak oh e sohte kin masak mehkot.+

Kedlahs sohte kin kapweiekihdi.

23 Kopwoun arep kin wie rarrar ni pengepengen oahso,

Oh ketieu kin linglingaling.

24 E kin rerrerki eh sohla kak kanengamah oh kin wenlahte mwowe,*

E sohte kak kesikesihnente* ni eh kin rong ngilen mehn pepeuk.*

25 Ni ahnsou me mehn pepeuko* kin pepeuk, e kin ngihl laudida.

E kin ned mahwen sang wasa doh

Oh kin rong ngilen kaunen sounpei kan oh weriwer en mahwen.+

26 Ia duwe, sang ni omw koahiek en wehwehki me palkon kin pipihr ile,

Oh kapapeseng eh pehnpihr kan kohkolahng palieir?

27 De sang ni omw ruwes me ikel kin pihrdahla+

Oh wiahda pese wasa ile,+

28 Oh pweidi pohn kumwukumw ehu,

Oh mihmi nan eh wasahn ruk kehlail pohn paipalap ehu?*

29 E kin rapahki mwenge sang wasao;+

Mese kan kin ireirongwei wasa doh.

30 Wah kan kin nim nta;

Oh wasa me paliwar mehla kin mi ie, ih wasa me e kin mi ie.”+

40 Siohwa ahpw ketin usehlahte sapeng Sohp:

 2 “Ia duwe, aramas emen kak diar sapwung rehn me Keieu Manamano oh uhwong ih?+

Mehmen me men panawih Koht en sapeng.”+

 3 Sohp ahpw sapeng Siohwa patohwan:

 4 “Maing, sohte katepei.+

Dahme I pahn kak sapengkin komwi?

I pwainkihdi eweiet pehie.+

 5 I pato pak ehu, oh pil pak riau, ahpw I sohla pahn sapeng;

I sohla pahn pato.”

 6 Siohwa eri ketin sapeng Sohp sang nan melimelo:+

 7 “Menlau onopada, duwehte ohl emen;

I pahn peidek rehmw oh ke pahn sapeng ie.+

 8 Ke pahn peikasalki* ei pwung pahrek?

Ke pahn kadeikiehda pwe kowe me en pwung?+

 9 Mie pehmw me kehlail duwehte nin limen Koht mehlelo,+

De ngilomw kak ngirisek en nansapwe duwehte ih?+

10 Menlau, kasalehda omw lingan oh omw manaman;

Kasalehda omw wahu oh omw lapalap.

11 Kasaledekala omw lingeringer;

Kilang koaros me kin aklapalap, oh kasapwiliraildi.

12 Kilang irail koaros me kin aklapalap, oh kasaroweiraildi,

Oh tiakedi me suwed wasa re kin kesihnen ie.

13 Ekihirailla koaros nan pwelpar;

Pireiraildi* nan wasa rir,

14 Eri I ahpw pahn pohnesehkin uhk*

Me pehmw palimaun kak doareiukala.

15 Eri, iet Pehemod,* me I wiahda duwehte ei wiaiukada.

E kin kang dihpw duwehte kouwol men.

16 Kilang kehlail en pwone

Oh kehlail en pwukel en kapehde!

17 E kin kakeluwakihala pwadaiki en duwehte sidar;

Sahl* en denge kan ingihngpene.

18 Tih kan wiawihkihda prons;

Neh kan wiawihkihda mete.

19 Ih me keieu* nan eh pwihn, nanpwungen soahng kan me Koht ketin wiahda;

Ihte Sounwiepeo me kak keiong mpe wa sapwellime kedlahs.

20 Nahna kan kin kawosehda mwenge ong ih,

Wasa me mahn lawalo kan koaros kin mwadong ie.

21 E kin wendi pahn kisin tuhke kan,*

Nan wasahn ruk en welin ahlek kan en nan lehpwel.

22 Kisin tuhke ko kin kihpeseng mwetehr kan powe,

Oh tuhke poplar en nan wahu kin kapil ih.

23 Mehnda ma pillap kin luwairda, e sohte kin masepwehkada.

E sohte kin pwururda, mendahki Sordan+ eh kin lapakehdohng ni eweo.

24 Mie me kak saikedi mahn wet ni eh kilikilang,

De doakoahki tumwe kehs?*

41 “Ia duwe, ke kak apihkihda Lepaiadan*+ selin kehs ehu

De salihkihdi lowe sahl pwoat?

 2 Ke kak kadilong sahl pwoat* nan tumwe

De doakoahki tihn aupah kehs ehu?*

 3 E pahn wia pekipek tohto ong uhk,

De e pahn koasoi kadekohng uhk?

 4 E pahn wiahda inou lap ehu rehmw,

Pwe ken wiahkihla ih noumw lidu kohkohlahte?

 5 Ke pahn mwadonge duwehte kisin menpihr men

De pirekihdi ih sahl pwoat pwehn kaperenih noumw kisin serepein kan?

 6 Soused kan pahn netikihla?

Re pahn nehkpeseng nanpwungen sounnetinet kan?

 7 Ke pahn kadirehkihla kili opohn* kan+

De moange ketieuwen soused kan?

 8 Pwil pehmwen powe;

Ke pahn tamatamante uhpene wet oh sohla pwurehng wia met!

 9 Koapworopwor en kalowehdi mahno sohte katepe.

Ke pahn masepwehkada* ma ke kilangete mahno.

10 Sohte me uhdahn eimah pwe en kamwakidada mahno.

Eri ihs me kak pelianiehda?+

11 Ihs me tepin kihong ie mehkot pwe I en kasapahlohng?+

Ngehi me sapwellimanki soahng koaros me mi pahnlahng.+

12 I pahn doulahte koasoia duwen neh kan,

Duwen eh kehlail oh kapwuriamwei en paliwere.

13 Ihs me kapwuhrasang eh kidikid en likio?

Ihs me pahn pedolong nan eweo me wie sansara?

14 Ihs me kak kasarapeseng ewe?*

Ngih kan kamasepwehk.

15 Pohn tihnsewe irek en wunen mwahmw kei*

Me paspene teng.

16 Ehuehu wune kin pasehng douluhl meteiko

Kahrehda sohte kisinieng kis kak duwal nanpwungarail.

17 Wune ko paspene;

Re tengpene oh sohte kak mweipeseng.

18 Ni eh kin asi, marain kin piriei,

Oh pwoaren mese kan rasehng lingen nin sohrahn.

19 Lioal kin piripir oh kohieisang nan ewe;

Diperen kisiniei kin kohkohiei.

20 Ediniei kin wudekieisang nan tumwe,

Rasehng wasahn kisiniei mwehl ehu me lulkihda dihpw kan.

21 Angin eh esingek kin kalulihada mwoalus kan,

Oh mpwul en kisiniei ehu uhieisang nan ewe.

22 Tepinwere uhdahn kehlail,

Oh koaros me tuhwong ih pahn uhdahn masepwehkada.

23 Kilin pahn kapehdeo kehlail;

Re kekeluwak duwehte mete, me sohte kak kohsang.

24 Eh mohngiong kekeluwak rasehng takai,

Ei, kekeluwak rasehng takain ngidar pilawa.*

25 Ni eh kin uhda, aramas kehlail kan pil kin masepwehkada;

Ni eh kin pitirekseli nan pihl kan, re kin pingida.

26 Sohte kedlahs pwoat me lel ih pahn kak kalowehdi;

De pil ketieu, arep de tehtehn mahwen teikan.+

27 E kin wiahki mete duwehte reh meng,

Oh e kin wiahki prons tuhke mwoasoahngot.

28 Arep pwoat sohte kin kahrehiong en tangdoaui;

Ong ih takain pahi kan kin rasehng diperen dihpw.

29 E kin wiahki tuhkehn wowoki rasehng diperen dihpw,

Oh e kin kouruhrki ngilen rarrar en ketieu pwoat.

30 Kapehde rasehng diperen sah keng kei;

E kin kihpeseng paliwere nan pwelmatak rasehng mehn wurahdek ehu.+

31 E kin wiahiong pihl loal en pwoail duwehte einpwoat ehu;

E kin kapwudopwudehda sehd rasehng einpwoat en leh pwohmwahu ehu.

32 Ni eh kin kohkohwei, lipwe kin wiahda ahl lingaling ehu.

Emen pahn medewe me wasa loalo moangepwet.

33 Sohte mehkot me duwehte met nin sampah,

Mahn emen me kapikipikda en sohte kin masepwehk.

34 E kin kakiledi mahn akan koaros me kin pohnmwahso.

Ih me nanmwarkien mahn lawalo kehlail koaros.”

42 Sohp eri sapengki Siohwa patohwan:

 2 “Met I patohwan eseier me komw kak ketin wia mehkoaros

Oh ni omw kin ketin kupwurehda en wia mehkot, komw uhdahn pahn ketin wiahda.+

 3 Komw ketin mahsanih, ‘Ihs memenet me kin kasapwungehla ei kaweid ni eh sohte ahneki loalokong?’+

Mehlel, I pato, ahpw I sohte wehwehki

Duwen soahng kan me uhdahn kapwuriamwei me I sohte ese.+

 4 Komw ketin mahsanih, ‘Menlau rong, oh I pahn mahsen.

I pahn peidek rehmw oh ke pahn sapeng ie.’+

 5 Salengei kat rongehr duwen komwi,

Ahpw met I patohwan kilangkinkomwiher mesei kat.

 6 I koluhkihla dahme I patohwandahr,+

Ihme kahrehda I mwomwohd nan pwelpar oh pehs.”+

7 Mwurin Siohwa eh ketin mahsanihong Sohp mahsen pwukat, Siohwa ahpw ketin mahsanihong Elipas mehn Demano:

“I engieng pahmw oh kompoakepahmw riemeno,+ pwe kumwail sohte koasoiahda me mehlel duwen ngehi+ duwehte me ei ladu Sohp wia. 8 Eri met, ale kouwol isimen oh sihpw wol isimen oh kohla rehn ei laduwo Sohp, oh wiahda meirong isihs ehu ong pein kumwail. Oh ei ladu Sohp pahn kapakapkin kumwail.+ I uhdahn pahn karonge eh pekipek* en dehr kalokehkin kumwail amwail koasoia soahng pweipwei kan, pwe kumwail sohte koasoiahda me mehlel duwen ngehi duwehte me ei ladu Sohp wia.”

9 Eri Elipas mehn Demano, Pildad mehn Suhaho oh Sopahr mehn Naamao ahpw kohieila oh kapwaiada dahme Siohwa ketin mahsanih ren wia. Oh Siohwa ketin karonge en Sohp kapakapo.

10 Mwurin Sohp eh kapakapki kompoakepah ko,+ Siohwa ahpw ketikihsang en Sohp kahpwalo+ oh ketin kapwurehiong eh paiamwahu.* Siohwa ketikihong ih dipwisou kan pak riau tohtohsang dahme e ahneki mahso.+ 11 Rie pwutak oh serepein ko koaros oh kompoakepahn mahs ko koaros+ ahpw kohdo reh oh iang ih mwenge ni imweo. Re kaloalamwahwihala oh kansenamwahwihala sang kahpwal koaros me Siohwa ketin mweidohng en lelohng ih. Emenemen irail kisekisehki mwohni oh rihng kohl.

12 Siohwa eri ketin kapaiahda luhwen mouren Sohp laudsang nin tapio,+ oh Sohp ahpw nainekihda sihpw 14,000, kamel 6,000, kou 1,000 wad riemen oh dongki lih 1,000.+ 13 E pil nainekihda pwutak isimen oh serepein silimen.+ 14 E kihong eden serepein laudo Semihma, me keriemeno Kesia oh me kesilimeno Keren-appuk. 15 Sohte lih emen nan sahpwo pwon me kaselel duwehte nein Sohp serepein ko, oh arail pahpao kihong irail ar sohso iangahki riarail pwutak ko.

16 Mwurin met Sohp ahpw momourki sounpar 140, oh e koanohdi nah seri kan oh nein nah seri kan—dih pahieu. 17 Mwuhr Sohp ahpw mehla, mwurin eh momour werei oh nsenamwahu.*

Kakete wehwehki “Aramas me irail kailongki.”

De “ohl emen me sohte karaunpe oh pwung men.”

LI, “kou 500 wad riemen.”

LI, “dongki lih.”

De “ni imwen emenemen ni eh ahnsou.”

Ni Lokaiahn Ipru, met kin dokedoke sapwellimen Koht tohnleng kan.

De “ohl emen me sohte karaunpe oh pwung men.”

De “pahn omw kaunda.”

De kakete, “Lioal.”

De “kapwukoahki Koht mehkot sohte konehng.”

Ni Lokaiahn Ipru, met kin dokedoke sapwellimen Koht tohnleng kan.

De “ohl emen me sohte karaunpe oh pwung.”

LI, “kadallehla.”

LI, “Kili ong kili.”

LI, neʹphesh. Kilang KLL.

De “pahn omw kaunda.”

LI, neʹphesh. Kilang KLL.

De “kens suwed kei.”

LI, “sohte dipada ni kilin ewe kan.”

De “Iengen.”

LI, “keriahla eh rahn.”

De “rotorot oh mwetehn mehla.”

Kak dokedoke krokadail de mahn laud kehlail teikan en nan pihl.

De kakete, “me kauwada wasa tehn kan ong pein irail.”

De “lapalap en tehnpas kan.”

LI, “ke pwangadahr.”

De “koasoanehdi.”

De “laion pwulopwul kan me wunaun ni tepinwere.”

De “ngehn emen.” LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”

De “meninkeder kan.”

Kisin mahn tikitik men me mwomwen lipahrourou me kin kang likou.

LI, “pwainuhkada sapahl.”

De “pahn wiahda inou lap ehu rehmw.”

LI, “popohl.”

Kilang KLL.

Tuhke wet mie meteitei loale me sohte nemeneme.

De “pwe I en kareireila ei mour.”

LI, “riei.”

De “Pwihnen seiloak en mehn Sapea kan.”

LI, “pweipweida sapahl.”

De “kawelialihkihla.”

De “lao lel mwohn eh pahn marainpeseng.”

LI, “kilangedi me mwahu.”

LI, sheʼohl′. Kilang KLL.

LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”

LI, “tih kat.”

LI, “koasoanehdi omw mohngiong.”

LI, “Oh kihda mahsen kan sang nan ar mohngiong?”

LI, “Iei ahl akan en.”

De “me sohpeisangehr Koht.”

LI, “ihmw.”

LI, “ihmw.”

De “E kin kilang ihmw takai ehu.”

De “ih mwomwen eh ahl eh pahn sohrala.”

De “me sohte karaunpe.”

LI, “koledi pehn.”

De “leleki Ih mwoalen kopwung.”

LI, “loalokong ni mohngiong.”

De “ketikihsang.”

Kakete pwihnen usu Pehr Laud (Ursa Laud).

Kakete pwihnen usu Orion.

Kakete usu Pliadis kan nan pwihnen usu Daurus.

LI, “masloalen pere kan en palieir.”

Kakete mahn kalaimwun en nansed.

De kakete, “me pelian ie ni kosonned.”

LI, “eker ie.”

De “Mehnda ma I mwakelekel.”

LI, “pirek.”

De “Mehnda ma I mwakelekel.”

De “mwamwahliki; soikala.”

De “irail me kolokol ar loalopwoat.”

LI, “suwed.”

De “podas,” soangen sohpw ehu me wiawihkihda pehs kan.

De “sohte sounkadokepene.”

LI, “pwilikihdi peh pohn kiht koaros.”

LI, “ketikihsang sapwellime sokon pohi.”

Kilang Sen 32:32, ntp.

De “ei mour; ei esingek,” LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”

LI, “Oh mepwukat komw ketin ekilahr nan mohngiongomw.”

De “ekis perenda.”

De “rotorot oh mwetehn mehla.”

De “me kin suwei men pahn pwungla?”

De “diarada irepen.”

LI, sheʼohl′. Kilang KLL.

De “ni ahnsou me dongki lawalo men ipwidi wia aramas men.”

LI, “kumwail me aramas akan.”

LI, “mohngiong.”

De “kin kirkiris.”

De kakete, “koasoiong.”

LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”

LI, “ngatangate.”

De “kapwuhrasang soahng koaros.”

LI, “sapwadada kateng en me kehlail kan.”

LI, “mohngiong.”

De “lokaia katapan.”

LI, “Dahme kahrehda I kin wa udukei ni ngih kat?”

LI, neʹphesh. Kilang KLL.

De “doare elei kan.”

De “sohte me sohpeisangehr Koht.”

De kakete, “Ma mie me kak, I pahn nennenlahte oh mehla.”

LI, “Ihte soahng riau, komw dehr ketin wiahiong ie.”

Met kin wehwehki kirikirihn krein me luwehdi nan mwahto mwurin dondol.

Lepin lokaiahn Ipru wet kin dokedoke dipwisou ehu me ele kin kolpene neh kan, peh kan, oh tepinwere.

LI, “ih,” ele met dokedoke Sohp.

Kisin mahn tikitik men me mwomwen lipahrourou me kin kang likou.

De “direkihla pwunod.”

De kakete, “oh lopla.”

LI, “ie.”

De “wahla ih nan mwoalen kopwung en pelian komwi.”

LI, sheʼohl′. Kilang KLL.

Me iei, nan sousou.

De “kasikasik.”

De “loalokong me duwehte kisinieng.”

De “omw sapwung kin kaiahne ewomw.”

LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”

LI, “sapwellime me sarawi kan.”

LI, “pilawa.”

De “kin song en kalowehdi.”

Mworourou wasaht kin kadoadoahk nin duwen kilelepen paiamwahu, kaitarala nsenamwahu daulihala, oh pohnmwahso.

Me iei, sohte lipilipil koapworopwor en mwahula.

De “me sohpeisangehr Koht.”

De “kisinieng.”

De “irail me kin pokopokon rehi.”

LI, “kin ketin tehtehrek ngih kan.”

LI, “pwoaren mese kan.”

E wiawihkihda mwein likou arekarek me kin wiahda ehd.

De “ei kehl.” LI, “kodei.”

De “mwetehn mehla.”

De kakete, “mwomwen sohte meir.”

LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”

De “medemedewe.”

LI, “lepin padahk ehu; lepin kahs ehu.”

De “me sohpeisangehr Koht.”

LI, sheʼohl′. Kilang KLL.

De “sousowo.”

Me iei, ei koapworopwor.

LI, sheʼohl′. Kilang KLL.

Ele met dokedoke Sohp oh irail kan me duwehte ih de me kin poakehla ih.

De kakete, “samin.”

De “kiahweliwel.”

LI, “Mesenihen mehla.”

De “mehla kamasepwehk ehu.”

LI, “Mehkot me kaidehn ah.”

LI, “e pahn sohte ede.”

De “wasa me e mihmi ie ahnsou kis.”

De “kepitkin.”

De “Kisehi kan.”

LI, “seri kan en kapehdiet,” me iei, kapehd me naitikihiehdi (kapehden inei).

LI, “Oh sohte itarkihla udukei.”

De “me ketin pwainiehda sapahl.”

LI, “pohn pwelpar.”

De “Ei mwidihlik kan luwetalahr loaleiet.”

De “tohnsampah; Adam.”

De “me sohpeisangehr Koht.”

Me iei, eh kehlail.

De “ehd katik.”

Sineik pwoisin kehlail men me mi nan Eisia oh Aperika.

LI, “Lowen.”

LI, “oh e sohte pahn kadallehla.”

LI, “E.”

LI, “sapwellime.”

De “kehlailla.”

De “paip en pepeuk.”

LI, sheʼohl′. Kilang KLL.

De “ni ahnsou tehkis,” me iei, mehla mwadang oh sohte kamedek.

De “kaweid; koasoandi.”

LI, “nim.”

De “lopeseng ni riau.”

De “padahkihong Koht mehkot.”

LI, “kanengen eh tih kan mwuterek.”

De kakete, “en lemeiong ie.”

LI, “ar kilel kan.”

LI, “Oh e pahn wurahdekih mwuri aramas koaros.”

De “Met kin kaperenda me Keieu Manamano.”

LI, “kapwuhrasang likou en me kilisou.”

LI, “lidip en menpihr kan.”

De “irail me ar mour kamwotomwotala.”

LI, “pillap pwoat.”

De “mwodol en kohl kan.”

De “mwodol en kohl kan.”

De “me mese kan kin kilengdi pah.”

De “ei kaulim me kahngohdi.”

De “kilelediong ie.”

De “kileldier.”

Me iei, sapwellime rahnen kadeik.

De kakete, “dolung tahpw nan mwahto.”

De kakete, “re kin padikasang lehn olip nanpwungen koasoakoasoak en kehl takai ko.”

De kakete, “Koht sohte kin ketin kapwukoahki emen.”

LI, “weirlongala pwoahr nan.”

LI, “E marahra pohn pihl kan.”

LI, sheʼohl′. Kilang KLL.

LI, “Kapehden ine.”

LI, “E.”

LI, “E.”

LI, “alarail kan.”

LI, “sapwellime wasa ileile kan.”

De “mwakelekel.”

De “tohtohn.”

LI, “Oh ahn ihs esingek me kohieisang rehmw?”

LI, sheʼohl′. Kilang KLL.

LI, “ih.”

De “Oh Apadon.”

LI, “katehlapahla paliepeng.”

LI, “sohte audepe.”

LI, “Reap.”

De “kisinieng.”

De “limwahdek.”

LI, “lepin padahk.”

De “I sohte pahn kihsang ie; I pahn kolokolete.”

De “kepitkin ie.”

De “me sohpeisangehr Koht.”

LI, neʹphesh. Kilang KLL.

De kakete, “sang nin limen.”

Iretikitik wet doadoahngki lepin lokaiahn Ipru ehu me dokedoke kisin mahn tikitik men me mwomwen lipahrourou me kin kang likou.

De kakete, “Aramas lopwolopwki ih oh kuwailahng ih sang nan ar wasa.”

LI, “wudeksang.”

LI, “takai.”

E sansal me e dokedoke doadoahk en weipwoahr.

De “kohl me kamwakelda.”

LI, “toutou en.”

LI, “lepin padahk.”

De “sounpapah kan.”

LI, “karukehla pein irail.”

De “likou reirei me sohte peh.”

LI, “nan pesei.”

LI, “dingidingdi pohn.”

Keteu en mwuhr tepida mpen nanwerengen April. Kilang Ortk B15.

De kakete, “Re sohte kin karotongehla marain en meseiet.”

Tuhke pruhmw.

LI, “wowokihsangehr.”

LI, “sapwadada nei selen kesik ketieuwo.”

De kakete, “Sohte emen me sewese irail.”

LI, neʹphesh. Kilang KLL.

LI, “Tih kat pwoarlong.”

De kakete, “Kehlail en ei lokolok kaweiehla.”

De kakete, “kapeiehkihpeseng ngihl laud.”

LI, “koasoakoasoak en mohn kahnimw ehu.”

De “me ahneki rahn apwal.”

LI, “nein ostris serepein kan.”

De “paip en pepeuko.”

De kakete, “rehn aramas akan me sohte mehlel?”

De “kadaudokei kan en usuhsda.”

LI, “ohl teikan en kelepwikihdi powe.”

LI, “kangala (kadallehla) lao mwomwla.”

De “Ni ar kasalehda ar repenpwung.”

LI, “ketida.”

LI, “nan kapehden inatail.”

LI, “kahrehiong mesen liohdi en luwetala.”

LI, “e.”

LI, “ih.”

LI, “sangete nan kapehden inei.”

De kakete, “Ni ei kilangada me mie me utung ie ni ewen kelen kahnimwo.”

De “tihn pwopweiet.”

De “koakon en pehie.”

LI, “marain.”

E sansal me met iei wiewiahn pwohngih dikedik kan.

De “oh pekipeki eh mour.”

LI, “uduk.”

De “Mehn liki me kousoan nan sahpwo.”

De “Iet kilel en ei sain.”

De “pwehki e pwung ni mese kan.”

LI, “tikitik ni rahn akan.”

LI, “Rahn akan.”

De “sapwellimen Koht manaman.” LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”

De “Kaidehn rahn tohto kante me kin.”

De “panawih Sohp.”

De “Sapwellimen Koht manaman.” LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”

De “kapas mwar ong.”

LI, “Loweiet iangahki ngatangatei.”

De “Sapwellimen Koht manaman.” LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”

Lepin lokaiahn Ipru wet kin dokedoke dipwisou ehu me ele kin kolpene neh kan, peh kan, oh tepinwere.

LI, “sidampihdi pohrail.”

LI, neʹphesh. Kilang KLL.

De “sousou.”

De “tehtehn mahwen ehu.”

LI, “eh mour.”

LI, neʹphesh. Kilang KLL.

De “sousowo.”

De “tohnleng men.”

De “sousou.”

LI, “Uduke.”

De “kapwsang.”

LI, “koulkihong.”

De kakete, “Oh I sohte paiekihda.”

LI, neʹphesh. Kilang KLL.

De “sousou.”

De “sousowo.”

LI, “ngatangate.”

LI, “mohngiong.”

De “sampah me soahng momour kan kin kousoan loale.”

LI, ruʹach. Kilang KLL “pneuʹma; ruʹach.”

LI, “Uduk.”

De “me lapalap laudsang me tikitik.”

De “me sohpeisangehr Koht.”

LI, “mohngiong.”

De kakete, “Semei, Sohp en ale songosong.”

Ele met dokedoke Koht.

LI, “pehn.”

De “likamw.”

De kakete, “E kin ketikihdi nanmwarki kan nan mwoahl.”

De “tehtehn mahwen ehu.”

De “Me sohpeisangehr Koht.”

De kakete, “Kaimwisekala ar mour.”

LI, “E.”

De “lopwolopw en kailok.”

De kakete, “kauwe; kapwukoahki ih.”

LI, “marain.”

De kakete, “uhki repenpwung en aramas akan.”

De kakete, “dahme.”

LI, “ketikihdiong mehn kateng ehu pohn pehn aramas koaros.”

De “sahpw pwelmwahu.”

LI, “sokon pwoat.”

De “ruwese.”

De “kapatapatihala.”

Me iei, marain en ketipin.

LI, “me loalokong ni mohngiong.”

Ni Lokaiahn Ipru, met kin dokedoke sapwellimen Koht tohnleng kan.

LI, “kapehd.”

LI, “nan omw rahn akan.”

De “mwetehn mehla.”

LI, “rahn.”

De kakete, “lioal.”

Kakete usu Pliadis kan nan pwihnen usu Daurus.

Kakete pwihnen usu Orion.

LI, “Masarod.”

Kakete pwihnen usu Pehr Laud (Ursa Laud).

De kakete, “Sapwellime.”

De kakete, “loalen aramas.”

De kakete, “nan madamadau.”

Menpihr menet duwehte sioahk ahpw e lapalahsang.

De “onager,” soangen dongki lawalo men, mendahki ekei kin medewe me met dokedoke zebra men.

De “dewen kamwenge noumw mahn kan.”

LI, “werentuhke.”

LI, “ketin wiahiong en manokehla.”

LI, “E kin tangeila pwehn tuhwong tetehn mahwen.”

LI, “kadallehla pwehl (sampah).”

De kakete, “E sohte kamehlele.”

LI, “kodo.” Kilang KLL.

LI, “kod.” Kilang KLL.

LI, “pohn ngihn paipalap ehu.”

De “kauwehla.”

LI, “Pirehdi masarail kan.”

De “kapingahkin uhk.”

E kakete ipwopwodamwus.

Kilang Sen 32:32, ntp.

LI, “Ih me tepin.”

Mepwukat iei tuhke tekatek kan me adaneki lotus en nan lehpwel.

LI, “lidip.”

Kakete krokadail.

E kin dokedoke sahl pwoat me wiawihdahsang dihpw madekeng.

LI, “dihpw tekatek.”

Dipwisoun laid ehu me duwehte ketieu, mehn koledi mwahmw laud.

De “pwupwudi.”

LI, “wenihmw kan en mese.”

De kakete, “E kin pohnmwahsohki irek en wunen mwahmw kan.”

LI, “takain ngidar pilawa me mi pah.”

LI, “I uhdahn pahn pwekada mese.”

LI, “Siohwa ketin kapwurehsang en Sohp selidi.”

LI, “mahla oh diren rahn akan.”

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Lokaiahn Pohnpei
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share